Ρέα Γαλανάκη, Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά

Ρέα Γαλανάκη, Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά, Άγρα 1989, σελ. 208

 

  Ο «Βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά» αποτελεί ένα έργο μεταβατικό της Ρέας Γαλανάκη. Με το ένα πόδι πατάει στην ποίηση και με το άλλο στην πεζογραφία. Με τα επόμενα έργα της θα πατήσει και το άλλο πόδι στην πεζογραφία.

  Ο Ισμαήλ Φερίκ Πασάς είναι το πρώτο πρόσωπο το οποίο βιογραφεί. Θα ακολουθήσουν τα «Θα υπογράφω Λουί» και «Ελένη, ή ο κανένας».

  Και ο φίλος μου ο Μανόλης Πρατικάκης έχει κάνει αυτή τη μετάβαση, χωρίς όμως να σηκώσει το άλλο πόδι του από την ποίηση. Η μετάβαση αυτή ξεκινάει με το «Αόρατο πλήθος» για να συνεχιστεί με τα «Αφηγήματα ενός ψυχιάτρου», «Κιβωτός», «Σύνδρομο Fregoli» και «Αρχέγονος φρουρός». Ενδιάμεσα θα εκδώσει την ποιητική συλλογή «Λιθοξόος» ενώ τα «Δερβενάκια των Rolling Stones», το τελευταίο μέχρι στιγμής δημοσιευμένο έργο του, είναι ένα πολυσέλιδο αφηγηματικό ποίημα.

  Πριν διαβάσετε το μυθιστόρημα καλό είναι να διαβάσετε το λήμμα της βικιπαίδειας με την βιογραφία του.

  Το όνομά του ήταν Εμμανουήλ Παπαδάκης. Είχε και δυο άλλα αδέλφια, τον Αντώνη και τον Ανδρέα. Οι γονείς τους σφαγιάσθηκαν στην επανάσταση, το 1823. Ο Αντώνης μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από όπου αργότερα δραπέτευσε και πήγε στην Οδησσό. Πλούτισε σαν έμπορος και βοήθησε στον ξεσηκωμό της Κρήτης το 1866. Υπήρξε επίσης δωρητής του πανεπιστημίου Αθηνών.

  Ο Μανώλης με τον Ανδρέα παραδόθηκαν στην αυλή του Μεχμέτ Αλή, ο οποίος ανέλαβε τον εξισλαμισμό και την ανατροφή τους. Ο Ανδρέας, διαβάζω στη βικιπαίδεια (η Γαλανάκη τον αγνοεί, για λόγους αφηγηματικής οικονομίας) έγινε αρχηγός χωροφυλακής στην Αλεξάνδρεια. Ο Μανώλης που πήρε το μουσουλμανικό όνομα Ισμαήλ σπούδασε σε στρατιωτική σχολή και διέπρεψε ως στρατιωτικός. Χρημάτισε και ως υπουργός άμυνας. Υπήρξε στενός φίλος του γιου του Μοχάμεντ Άλι, του γνωστού μας Ιμπραήμ.

  Ο Ισμαήλ Φερίκ, που είχε στο μεταξύ επικοινωνήσει με τον αδελφό του, στάλθηκε στην Κρήτη για να βοηθήσει τα στρατεύματα του σουλτάνου να καταπνίξουν την επανάσταση του 1866. Πέθανε τον επόμενο χρόνο.

  Υπάρχουν τρεις εκδοχές για το θάνατό του: τραυματίσθηκε θανάσιμα και υπέκυψε στα τραύματά του, δολοφονήθηκε από τον τούρκο στρατηγό στην υπηρεσία του οποίου είχε τεθεί για την καταστολή της επανάστασης όταν αυτός έμαθε την κρητική καταγωγή του, και τέλος ότι αυτοκτόνησε. Η Ρέα Γαλανάκη επιλέγει τη δεύτερη εκδοχή.

  Υπάρχει η παροιμία που λέει «Τέλος καλό όλα καλά» που υπονοεί ότι τα πριν από το τέλος δεν ήταν καλά, όμως εδώ τα πριν από το τέλος είναι εξαίρετα, και το ίδιο το τέλος αριστουργηματικό, όταν ο Ισμαήλ Φερίκ επισκέπτεται το πατρικό του.

  «Η πόρτα άνοιξε τρίζοντας. Μπήκα και την έκλεισα. Έπειτα στήριξα την πλάτη μου πάνω στα χοντρά σανίδια της πόρτας αναζητώντας τον δικό της σκελετό από νερά του ξύλου, ρόζους και καρφιά. Τα δάκρυα με υποχρέωσαν να κλείσω τα μάτια. Τυφλός, άρχισα να βυζαίνω τον ίδιον αέρα. Πέρασε αρκετή ώρα ώσπου ν’ ανοίξω πάλι τα μάτια και να πω ότι είχα χορτάσει το γάλα. Διαπίστωσα πως η πόρτα, που πάνω της στηριζόμουν, είχε ψηλώσει, ενώ εγώ είχα μικρύνει σε παιδί».

  Θυμίζει τον «Γυρισμό του ξενητεμένου» του Σεφέρη, σε αντιστροφή.  

  Το ποιητικό μέρος του μυθιστορήματος έχει κυρίως να κάνει με τις σκέψεις και τα συναισθήματα του Ισμαήλ ενώ υπάρχει και το καθαρά αφηγηματικό που αναφέρεται στα ιστορικά γεγονότα, όπως τη σταδιοδρομία του προστάτη του Μεχμέτ Αλί και του γιου του Ιμπραήμ. Η Γαλανάκη επιλέγει κατά περίπτωση την πρωτοπρόσωπη και την τριτοπρόσωπη αφήγηση, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα κάθε μιας.

  Να δώσουμε όμως ένα ακόμη απόσπασμα.

 «Δεν αποσιώπησα πως οι Αιγύπτιοι Κόπτες έβγαζαν τις σφαίρες από τα φυσίγγια τους και τα χτυπούσαν άσφαιρα∙ στις θέσεις τους βρέθηκαν μικροί σωροί από σφαίρες. Ούτε ακόμη το γεγονός ότι το ίδιο βράδυ, της ενάτης Νοεμβρίου, παρουσιάστηκε το σπάνιο φαινόμενο βροχής διαττόντων αστέρων, που ώρες αυλάκωναν το στερέωμα σαν να συνέχιζε ο ουρανός τη σταματημένη μάχη. Άκουσα πως οι ντόπιοι πήραν τους διάττοντες για αγγέλους, που κατέβαιναν, όπως πίστεψαν, όλη νύχτα για να ανεβάσουν τις ψυχές των σκοτωμένων τους στον παράδεισο. Οι Οθωμανοί στρατιώτες φοβήθηκαν και αποκαμωμένοι από τόσο αίμα έκαψαν μόνο το τέμπλο της εκκλησίας και μερικά κελιά».

  Της μονής του Αρκαδίου.

 

  Θα συζητηθεί αύριο Τετάρτη 11 Μαΐου στη Λέσχη Ανάγνωσης του Victoria Square Project, στις 6 το απόγευμα. Μπορείτε να συμμετάσχετε ή να παρακολουθήσετε απλώς τη συζήτηση διαδικτυακά μέσω zoom πατώντας τους συνδέσμους (κάθε ένας κρατάει μισή ώρα). Θα ενημερώνεστε πότε να πατήσετε τον επόμενο.

(1)

https://us02web.zoom.us/j/84772515178?pwd=c01nTjRpT1RPS2hXQi9lY01Sb2tuQT09

 

(2)
https://us02web.zoom.us/j/89937816952?pwd=NVljSEZOZmVMK05CWFRBLzhxb2NiZz09

(3)

https://us02web.zoom.us/j/82163860086?pwd=MUFVdmV2c3l5MmIvWTNzOU0wOG9zQT09

Σε όλα ο κωδικός είναι ο παρακάτω:

Passcode: 268740