Απόστολου Δοξιάδη, Ο Θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ

Απόστολου Δοξιάδη, Ο Θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ

Έρευνα, Νοέμβρης-Δεκέμβρης 1994

Ο «Θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ» (Καστανιώτης 1992) είναι το τρίτο και τελευ¬ταίο μέχρι στιγμής βιβλίο του Απόστολου Δοξιάδη. Έχει κάποιες αναλογίες με το «Βίο παράλληλο» και το «Μακαβέττα», τα δυο προηγούμενα έργα του. Και οι τρεις ήρωες των έργων αυτών έχουν το κοινό μιας αποτυχίας και μιας συντριβής, που στη ρίζα της βρίσκεται και στις τρεις περιπτώσεις μια γυναίκα. Το τυχαίο, ενώ είναι κυρίαρχο στο «Βίο παράλληλο», υποχωρεί σταδιακά στη συνείδηση του συγγραφέα σαν καθοριστικός παράγοντας της μοίρας των ανθρώπων, τόσο μάλιστα που, ενώ τον επισημαίνει σε μια ελάσσονα εκδήλωση του στον ανιψιό αφηγητή, τον αγνοεί για τον κύριο ήρωα, τον θείο Πέτρο.
Αν η μύτη της κόρης του δασκάλου του, της όμορφης Ιζόλδης, τύχαινε να είναι λίγο πιο μεγάλη, ο θείος Πέτρος θα συμβιβαζόταν με τη μικρότερη δόξα ενός επιτυχημένου καθηγητή που είχε κάνει κάποιες μικρές ανακαλύψεις (θέλει να την εντυπωσιάσει λύνοντας την εικασία του Γκόλντμπαχ, μάταια όμως, αφού αυτή τον παρατάει για έναν ανθυπολοχαγό).
Κατά τα άλλα, η εκτενής αυτή νουβέλα, όπως τη χαρακτηρίζει ο συγγραφέας, εικονογραφεί με τρόπο θαυμάσιο τον αδυσώπητο κόσμο των επιστημονικών λόμπι, με τις κρυψίνοιες, την ασκητική αφοσίωση και το τραγικό τελικό τίμημα για κάποιους απ' αυτούς: μια παραξενιά που φτάνει μέχρι την τρέλα, μια δυστυχισμένη ζωή που κάποτε καταλήγει στην αυτοκτονία (Γκαίντελ, Τιούρινγκ, Χάρντυ, Ραμάνατζαν). Ο θείος Πέτρος, πιο τυχερός, θα καταλήξει στη μοναξιά του σπιτιού της Εκάλης, με μόνη απασχόληση την κηπουρική και το σκάκι.
Ο θείος Πέτρος επικαλείται σαν άλλοθι της παραίτησής τον Goedel, που το θεώρημα του αφήνει ανοικτή τη μη αποδειξιμότητα της εικασίας του Γκόλντμπαχ. Το ηθικό δίδαγμα από την αποτυχία του το αξιοποιεί το «ανιψούδι», παραιτούμενος από την επιθυμία του να γίνει μαθηματικός: η αποτυχία του θείου είναι το δικό του άλλοθι, έστω και αν δεν το παρουσιάζει σαν τέτοιο ο συγγραφέας.
Ο Απόστολος Δοξιάδης, κάπου στο βιβλίο λέει ότι η μαθηματική μεγαλοφυΐα μόνο μέχρι τα τριάντα της μπορεί να γεννήσει κάτι μεγάλο. Ο ίδιος μέχρι τα τριάντα του δεν τα κατάφερε να γίνει μεγάλος μαθηματικός. Το βιβλίο του όμως αυτό τον καταξιώνει, αν όχι ως τον μεγάλο, πάντως ως ένα πολύ αξιόλογο συγγραφέα.