Λαμπρίνα Μαραγκού, Πάθος

Παρουσίαση του μυθιστορήματος της Λαμπρίνας Μαραγκού με τίτλο «Πάθος» στον Θεματικό χώρο του Ισπανικού «Pica-pica» (Αγ. Αναργύρων 8 Ψυρρή) την Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2007

Λαμπρίνα Μαραγκού, Πάθος, Άγκυρα 2007, σελ. 202

Ιστορίες ταλαιπωρημένων υπάρξεων αφηγείται η Λαμπρίνα. Όμως μετά τη συννεφιά έρχεται η λιακάδα, για κάποιους τουλάχιστον από τους ήρωές της.

Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο: «Πάθος». Συνειρμικά παραπέμπει στο ερωτικό πάθος, κάνοντάς τον αβανταδόρικο εμπορικά. Ο πληθυντικός «πάθη» παραπέμπει στα βάσανα, όπως τα πάθη του Χριστού. Αυτός ο πληθυντικός θα ταίριαζε περισσότερο στο περιεχόμενο του βιβλίου. Γιατί δεν αναφέρεται τόσο στο ερωτικό πάθος, στη σφοδρότητα του ερωτικού συναισθήματος, αλλά στα «πάθη», την ψυχική οδύνη και τον εσωτερικό σπαραγμό που ακολουθούν τη ματαίωσή του. Πάθη έχουμε λοιπόν, ή καλύτερα «παθήματα», όπως αυτά στην τραγωδία, και παρόλο που στο τέλος υπάρχει η «των τοιούτων παθημάτων κάθαρσις», η ιστορία δεν είναι «μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας» αλλά επεισόδια καθημερινά, που συμβαίνουν στους γύρω μας, πιθανόν και σε μας. Η Λαμπρίνα δεν επινοεί συνταρακτικές πλοκές, αλλά εικονογραφεί καθημερινές καταστάσεις, με ένα τρόπο ιδιαίτερα γλαφυρό και πειστικό.
Υπάρχει η ερωτική ματαίωση της ηρωίδας. Ελένη τη λένε, αλλά, όπως γράφει και στο τέλος της πρωτοπρόσωπης αφήγησής της, «Τελικά, το όνομα Πηνελόπη δεν είναι και άσχημο. Ίσως και να μου ταίριαζε». Παίζοντας και η Λαμπρίνα με τα αρχαιοελληνικά διακείμενα, όπως και τόσοι άλλοι νεοέλληνες συγγραφείς (με τελευταίο στις αναγνώσεις μου τον Ανδρέα Μήτσου, στη νουβέλα του που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο «Ο κύριος Επισκοπάκης»), ονοματίζει τους δυο πρώτους ερωτικούς συντρόφους της ηρωίδας της με το όνομα «Οδυσσέας»: ο πρώτος Οδυσσέας και ο δεύτερος Οδυσσέας, έτσι αναφέρεται σ’ αυτούς στην αφήγησή της. Αυτή, πιστή Πηνελόπη (ή σχεδόν πιστή, γιατί ενδίδει σε ένα μνηστήρα, από αντίδραση), περιμένει την επιστροφή και την επανασύνδεση. Μάταια βέβαια. Ο δεύτερος Οδυσσέας επιστρέφει, αλλά για λίγο, ξαναφεύγει. Μόνο ο τρίτος Οδυσσέας θα επανέλθει οριστικά, αλλά με μια ευριπίδεια επινόηση, έναν quasi από μηχανής θεό: ένα μωρό. Έχουν σχεδόν χωρίσει, αλλά αποφασίζει να κρατήσει το μωρό του, για το οποίο αυτός δεν έχει ιδέα. Όταν πηγαίνει εσπευσμένα στην κλινική να γεννήσει, τους περιμένει και τους δυο μια έκπληξη: ο μαιευτήρας είναι ο Οδυσσέας. Και μετά από τα ψυχοπλακωτικά επεισόδια του μεγαλύτερου μέρους του βιβλίου αποζημιωνόμαστε με το happy end. Το έργο τελειώνει με τον πεντάχρονο γιο τους να παίζει στην παραλία. Η μαμά και ο μπαμπάς είναι πιο δίπλα. Τοιαύτη κάθαρσις, των τοιούτων παθημάτων.
Μια τσεχωφική ερωτική ματαίωση χαρακτηρίζει τα περισσότερα επεισόδια του βιβλίου, χωρίς όμως την κορύφωση της αυτοκτονίας στο «Γλάρο» ή τη στωική ενατένιση της υπόλοιπης ζωής του «Θείου Βάνια». Υπάρχει βέβαια η απειλή ενός φόνου που αποφεύγεται: Ο παππούς του τελευταίου της Οδυσσέα το σκάει για να γλυτώσει την οργή του άνδρα της αγαπημένης του, η οποία είναι η γιαγιά της. Η μητέρα της βιώνει την εγκατάλειψη του άνδρα της για μια άλλη γυναίκα, όπως και η κόρη βέβαια. Η παρηγοριά που βρίσκει στην αγκαλιά του Σπύρου δεν θα κρατήσει πολύ. Η αρρώστια θα την στείλει στον τάφο. Ο Μάνος, ομοφυλόφιλος, σπαράζει από ερωτικό πάθος για τον Λευτέρη, υπάλληλό του στην γκαλερί. Όμως και αυτού ο έρωτας θα ευοδωθεί τελικά. Μόνο η Λίζα θα χάσει τελικά τον Μίλτο, σε μια πλοκή όπου οι προσωπικές ιστορίες πλέκονται σε ένα ερωτικό γαϊτανάκι.
Η Λαμπρίνα, με μεγάλη αφηγηματική άνεση, εικονογραφεί το καθημερινό, και εξοικειώνοντάς μας μ’ αυτό το εξορκίζει. Γιατί τι πιο καθημερινό από την ερωτική ματαίωση, τι πιο συνηθισμένο από το θάνατο και το διαζύγιο. Όμως δίπλα στο πάθος παραμονεύει συχνά η ευτυχία. Ας μην απελπιζόμαστε. Μπορεί να είμαστε κι εμείς από τους τυχερούς. Όπως η Ελένη, όπως ο Μάνος.

Μπάμπης Δερμιτζάκης