Φρανσουά Τρυφώ, Τα τετρακόσια κτυπήματα (Les quatre cents coups, 1959)

Φρανσουά Τρυφώ, Τα τετρακόσια κτυπήματα (Les quatre cents coups, 1959)

 

   Από χθες στους κινηματογράφους, σε επανέκδοση.

  Συνήθως είναι οι πεζογράφοι που στα έργα τους αυτοβιογραφούνται, είτε ανοικτά (Αλμπέρτο Μοράβια, Η περιφρόνηση) είτε καλυμμένα (Φραντς Κάφκα, Η Μεταμόρφωση). Οι σκηνοθέτες πολύ λιγότερο. Όμως δεν νομίζω να υπάρχει ταινία πιο αυτοβιογραφική από τα «Τετρακόσια κτυπήματα» του Τρυφώ. Διάβασα τη βικιπαίδεια μόλις είδα την ταινία, και οι ομοιότητες είναι εντυπωσιακές.

  Στην αρχή της ταινίας παρακολουθούμε τον Αντουάν στις σχολικές του αταξίες. Σ’ αυτές θα συμμετάσχει και ένας κολλητός του. Ακολουθεί η παραβατικότητα. Η κλεμμένη γραφομηχανή. Η κατάληξη είναι το αναμορφωτήριο. Και μετά;

  Η ταινία είναι επεισόδια από τη ζωή του, χωρίς κανένα μείζον σασπένς.

  Όμως πώς αιτιολογείται μια τέτοια συμπεριφορά;

  Θα μάθουμε για τη ζωή του κατά την ανάκριση, μετά την κλοπή της γραφομηχανής, και θα πούμε: Α, έτσι εξηγούνται όλα. Αυτά που μαθαίνουμε είναι σχεδόν η πρώιμη ζωή του ίδιου του Τρυφώ. Μου θύμισε πολύ την Ναόμι Καβάσε (την έχω δει πακέτο), που και αυτή δεν μεγάλωσε με τους γονείς της αλλά με μια θεία της. Ο Τρυφώ, με τη γιαγιά του και σε ανάδοχες οικογένειες για κάμποσα χρόνια.

  Ο πατέρας του δεν ήταν ο πραγματικός του πατέρας. Γεννήθηκε παιδί αγνώστου πατρός. Η μητέρα του είχε μια σκληρή συμπεριφορά απέναντί του, αντίθετα με τον πατριό του. Αντιγράφω από τη βικιπαίδεια: «Sadly, these kind gestures often resulted in catastrophic events, causing him to get scolded by his mother. His father mostly laughed them off».

  Ας αυτοβιογραφηθώ κι εγώ, ακόμη μια φορά, και μ’ αυτή την κριτική.

  Σαν παιδί έκανα πολλές αταξίες. Η μάνα μου αγανακτούσε. Με έδερνε συχνά.

  Και ο πατέρας μου;

  Η μητέρα μου τον κοίταζε και έλεγε επιτιμητικά. «Όντονε, όντονε, ξανοίγει τονε και γελά».

  Θυμάμαι την πρώτη μεγάλη νίκη που κατάφερα στη ζωή μου. Πήγαινα τότε έκτη δημοτικού. Κάτι είχα κάνει και πήγε η μάνα μου να με δείρει. Κοντούλα, την άρπαξα από τα χέρια και την κόλλησα στον τοίχο που ήταν πίσω της, σαν εσταυρωμένο Χριστό.

  Δεν τόλμησε να ξαναπλώσει χέρι πάνω μου.

  Η ταινία θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Αρέσει πολύ, και ένας λόγος πιστεύω είναι ότι όλοι μας βλέπει στο πρόσωπο του Αντουάν κάτι από τον εαυτό μας όταν ήμασταν παιδιά.