Book review, movie criticism

Wednesday, June 2, 2010

Κρίστη Στασινοπούλου, Επτά φορές στην Αμοργό

Κρίστη Στασινοπούλου, Επτά φορές στην Αμοργό.

Η φωνή της Πεντέλης, Δεκέμβρης 1994

Η συλλογή διηγημάτων "Επτά φορές στην Αμοργό" είναι το πρώτο βιβλίο της γνωστής τραγουδίστριας και τηλεπαρουσιάστριας Κρίστης Στασινοπούλου. Τα διηγήματα αυτά βρίζονται μέσα στην παράδοση του grotesque που ξανακατακτά τη σύγχρονη πεζογραφία.
Χαρακτηριστικό είναι ότι οι γκροτέσκ αυτές ιστορίες δεν αφίστανται από τον ρεαλισμό, αλλά κινούνται στα όρια του σαν εξαιρετικά ασυνήθιστες ιστορίες.
Από αυτή την άποψη χαρακτηριστικό είναι το πρώτη διήγημα με τίτλο "Πελαγία", όπου οι πρωταγωνιστές της ιστορίας καταδιώκονται από το φάντασμα που οι ίδιοι είχαν δημιουργήσει για να τρομάξουν αφελείς τουρίστριες και να τις ρίξουν πιο εύκολα στην αγκαλιά τους.
Στο δεύτερο διήγημα, ο "Χανς", αποτελεί περίπτωση μετεμψυχωτικού φαινομένου, απ’ αυτά που περιγράφει η παραψυχολογία είναι από τα πιο δυσερμήνευτα. Μέσα στον μικρό Χανς φωλιάζει η ψυχή ενός μικρού βοσκού που, αιώνες πριν, με κομμένα τα πόδια από το κύλισμα ενός βράχου, ούρλιαζε με αγωνία για να ειδοποιήσει τους χωριανούς του για την εμφάνιση πειρατών. Ο "επιθεωρητής Μάρτιν" βιώνει παραισθητικά, στην περιπέτειά του με μια "εύκολη" κοπέλα, τα Φρυγικά μυστήρια της Κυβέλης, τον θάνατο και την ανάσταση του Άδωνη.
Στο "Φοίβο" έχουμε την ψευδαισθητική εμφάνιση του Απόλλωνα στο πανέμορφο άρμα του κατά την ανατολή του ηλίου, κάτω από την εκστασιακή επίδραση μιας υπέροχης μουσικής εκτέλεσης.
Το διήγημα "Ηρώ", όπου μια κοπέλα φαντάζεται ότι μεταμορφώνεται σε "γοργόνα χωρίς ουρά" κάτω από την επήρεια της "μέθης του βυθού", κατά τη διάρκεια μιας κατάδυσης, και ότι επισκέπτεται ένα θαλασσινό βασίλειο ανθρώπων, υποτίθεται των πιο μακρινών πρόγονων του ανθρώπου, έχουμε μια εικονογράφηση της θέσης της Ελέιν Μόργκαν "Η καταγωγή γυναίκας", ότι ο άνθρωπος ήταν υδρόβιος πριν βγει στην ξηρά.
Στο έκτο διήγημα η Χριστίνα, ψάχνοντας με τον Στάθη τη γυναίκα του "Ζακ" σε μια
χωματερή, βλέπει την πραγματοποίηση ενός ονείρου της (άλλο παραψυχικό φαινόμενο).
"άσπρες και μαύρες σκιές τρέχανε πάνω στο καφετί φόντο του ρου λαγκαδιού. Αλλάζανε σχήματα και μπλέκονταν μεταξύ τους σε μια συνεχόμενη κίνηση, μια αέναη πάλη. Το μαύρο και το άσπορο, το Καλό και το Κακό… Τα δαντελένια, άσπρα σύννεφα είχαν φτάσει ακριβώς από πάνω τους και κάθε τόσο κρύβανε το βασανιστικό ήλιο, δημιουργώντας με τις σκιές τους όλα εκείνα τα αλλόκοτα σχήματα που άλλαζαν συνεχώς εξαιτίας του δυνατού αέρα». Αμέσως μετά θα δουν το πτώμα της γυναίκας να καίγεται πάνω στα σκουπίδια που έχουν αναφλεγεί.
Στο "Μιραμπέλα", ο σερ Φράνσις και η Κασσάνδρα ακούν τα βογκητά των τιτάνων από βραχώδεις σπηλιές, και βλέπουν τα δάκρυά τους να τρέχουν από τα βράχια. Βασανισμένοι και οι δύο από την απώλεια αγαπημένων προσώπων, θα κλάψουν αγκαλιασμένοι.
Παρά την σκοτεινότητα των ιστοριών, η γραφή τους είναι διαυγής, θυμίζοντας την φωτογραφική διαύγεια των αντικειμένων στις εξωπραγματικές συνθέσεις της σουρεαλιστικής ζωγραφικής.
Η διαύγεια, η ακρίβεια και η πυκνότητα αυτού του ύφους φαίνονται πολύ χαρακτηριστικά σε δύο σημεία, στην "Πελαγία", όπου σε μόλις μια περίοδο μισής σελίδας περιγράφονται όλες οι όψεις της ζωής των νέων στα τουριστικά νησιά, και στον "Φοίβο", που σε πέντε μόλις γραμμές δίνεται μια εναργέστατη εικόνα του νοσηρού κόσμου των καλλιτεχνικών κυκλωμάτων.
Ένα ωραίο υφολογικό στοιχείο που ξεχωρίσαμε στο έργο είναι η παράθεση λέξεων που ενώ από μορφολογική άποψη μπαίνουν στον ίδιο παραδειγματικό άξονα, από την άποψη του νοήματος μπαίνουν σε αντίθετους παραδειγματικούς άξονες.
"Συγχωριανοί λοιπόν, συμμαθητές και συνομώτες..." Από την άποψη του πρώτου
συνθετικού "συν", οι τρεις λέξεις μπαίνουν στον ίδιο παραδειγματικό άξονα, ενώ από την άποψη του νοήματος μπαίνουν σε διαφορετικούς, αφού οι λέξεις συγχωριανοί και συμμαθητές έχουν θετικές συνυποδηλώσεις, ενώ η λέξη συνωμότες αρνητικές. Επίσης στην περίοδο "Ο γέρος καθόταν, όπως πάντα, στην αγαπημένη του στάση, με το βλέμμα του σε ευθεία, ατάραχο και στωικό, σαν στυλίτης, σαν πρεζάκι που μόλις έχει πάρει τη δόση του και δεν ζητάει πια τίποτε άλλο από τη ζωή του", ενώ οι λέξεις ατάραχο και στωικό δεν προκαλούν καμιά εντύπωση, γιατί βρίσκονται στον ίδιο παραδειγματικό άξονα, όπως απαιτεί η παράταξη τους, οι φράσεις "σαν στυλίτης", "σαν πρεζάκι", μας προκαλούν
εντύπωση, γιατί ενώ βρίσκονται σε παράταξη έχουν αντιθετικό το κύριο νοηματικό τους περιεχόμενο, μπαίνοντας σε ξεχωριστούς παραδειγματικούς άξονες, ενώ μόνο από κάποια δευτερεύουσα συνυποδήλωση (το απλανές βλέμμα που διακρίνει και τους δύο) θα μπορούσαν να τοποθετηθούν κάτω από τον ίδιο παραδειγματικό άξονα, πράγμα που κάνει την παράταξή τους υφολογικό στοιχείο και όχι λάθος σύνταξη.

No comments: