Dominique Sourdel, Ισλάμ

Dominique Sourdel, Ισλάμ, Τι ξέρω, Το Βήμα.

Σε προηγούμενο post έγραψα για τη «Βουή και τη μανία» του Φώκνερ, από τα βιβλία που προσφέρει το Βήμα της Κυριακής. Και ενώ έχουμε να κάνουμε τα πιο κολακευτικά σχόλια για αυτά τα βιβλία, δεν θα πούμε το ίδιο και για τα βιβλία που μοιράζει η καθημερινή έκδοση του Βήματος, της σειράς «Τι ξέρω». Έχοντας ένα ενδιαφέρον για το Ισλάμ, πήρα το ομώνυμο βιβλίο. Και η έκπληξή μου ήταν μεγάλη. Χειρότερη μετάφραση και χειρότερη επιμέλεια σε βιβλίο δεν έχω ξαναδεί στη ζωή μου. Μόνο το μεγάλο ενδιαφέρον μου για το θέμα με έκανε να διαβάσω το βιβλίο ως το τέλος. Ενδεικτικά αναφέρω από τη μετάφραση: «Μάρτυρες της πολυτελής ζωής» (σελ. 122). «Η φιλοσοφία εμφανίζεται στο Ισλάμ σαν μια πειθαρχία ξένη…» (σελ. 105) Με τη λέξη «πειθαρχία» μεταφράζει η μεταφράστρια προφανώς τη λέξη discipline= ειδικότητα, επιστήμη, επιστημονικός κλάδος. «…με επιρροές δυτικές οι οποίες χ/καν ολέθριες» (σελ. 137). Αυτό το στενογραφικό χ/καν το αποκρυπτογράφησα σε «χαρακτηρίστηκαν». Όμως δεν μπόρεσα να αποκρυπτογραφήσω το παρακάτω: «Ιδρύοντας ένα πριγκηπάτο Βεδουίνων σε μια θεοκρατία με κανονικά χ/κα». (σελ. 137). Χαρακτηριστικά μήπως; Το κεφάλαιο για τον σιισμό τελειώνει στη σελίδα 96 ως εξής: «…συνδέοντας με το ιδανικό της προόδου σε ορισμέν». Έτσι, σε ορισμέν. Τι υπήρχε στη συνέχεια, ένας θεός (ή μάλλον ο Αλλάχ, που είναι ένας με προφήτη του τον Μωάμεθ) ξέρει.
Γερνάμε, χάνουμε τη μνήμη μας, και ένας λόγος που ήθελα να διαβάσω ένα ακόμη βιβλίο για το Ισλάμ ήταν για να ξαναθυμηθώ πράγματα που είχα διαβάσει αλλού. Το καλοκαίρι διάβασα δυο ακόμη βιβλία, το ένα του Gerhard Endress με τίτλο «Ισλάμ: μια εισαγωγή στην Ιστορία του», εκδόσεις Μεσόγειος σε μετάφραση Γιώργου Σακαλίδη (2004) και το άλλο του Μαχμούντ Μαμντάνι με τίτλο «Καλός μουσουλμάνος, κακός μουσουλμάνος», μετάφραση Ιωάννη Παπαδήμου, εκδόσεις Μελάνι (2006), δώρο της φίλης μου της Ελένης, που για το βιβλίο της «Εισαγωγή στη Λογοτεχνία των Αράβων», το οποίο ξαναδιάβασα, έγραψα πρόσφατα στο Λέξημα. Στο βιβλίο του Endress είχα διαβάσει κάτι και το ξέχασα, και το ξαναθυμήθηκα τώρα διαβάζοντας το βιβλίο του Dominique Sourdel: «Οι Νιζαρίτες… με τον χαρακτηρισμό Hachichiyin, απ’ όπου προέρχεται και η γαλλική λέξη δολοφόνοι, εξαιτίας των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων τους…» (σελ. 95). Στο βιβλίο του Endress διαβάζω (ευτυχώς είχα τσεκάρει τη σχετική σελίδα) για τη Νιζαρίγια: «Οι καταδρομείς της, διαπράττοντας δολοφονίες με θρησκευτικά κίνητρα έσπερναν τον τρόμο και τη φρίκη στους ορθόδοξους μουσουλμάνους αλλά και στους Φράγκους σταυροφόρους (βρισκόμενοι δήθεν υπό την επήρεια του χασίς, γι’ αυτό και ονομάστηκαν Χασσασούν: ασ(σ)ασίνοι)» (σελ. 68). Τελικά η ιστορία επαναλαμβάνεται με τους φανατικούς ισλαμιστές που ξεκληρίζουν χωριά στην Αλγερία, όπως διαβάσαμε στις εφημερίδες, αλλά και στο «Μοριτούρι» της Γιασμίνα Χαντρά. Για τα βιβλία της Γιασμίνα Χαντρά έχουμε γράψει, και περιμένουν τη σειρά τους να δημοσιευτούν, πακέτο, στο Λέξημα.
Νόμιζα ότι το Κοράνι απλώς κωδικοποίησε ήθη και έθιμα της εποχής, που σήμερα μοιάζουν ολότελα αναχρονιστικά και οπισθοδρομικά. Τελικά όμως φαίνεται ότι τα πράγματα δεν ήταν έτσι. Το Κοράνι έφερε αρκετά προοδευτικά στοιχεία. Για παράδειγμα θέσπισε την ισότητα όλων των πολιτών μέσα στην οικογένεια των πιστών, την Ούμα. Αυτό το ήξερα. Αυτό που δεν ήξερα ήταν ότι «το Κοράνι μειώνει στις 4 τον αριθμό των νόμιμων συζύγων και αναφέρει ότι ο σύζυγος πρέπει να φέρεται με τέλεια δικαιοσύνη σε αυτές» (σελ. 70). Κάπου αλλού είχα διαβάσει, για την Κίνα, ότι ένας ανώτερος αξιωματούχος μπορούσε να έχει μέχρι 6 γυναίκες ενώ ένας κατώτερος μέχρι 4.
Και το πιο εντυπωσιακό: «Το Κοράνι όμως έχει καταδικάσει το παλιό έθιμο, το οποίο επέτρεπε να θάβουν τα κορίτσια ζωντανά αμέσως μετά τον ερχομό τους στον κόσμο» (σελ. 71). Αργότερα, από το να τα θάβουν, βρήκαν κάτι άλλο πιο προσοδοφόρο, Άραβες και Κινέζοι: Τα πουλούσαν. Η ηρωίδα στις «Σιωπές του παλατιού» της Τυνήσιας σκηνοθέτιδας Μουφίντα Τλατλί πουλήθηκε από τους γονείς της, δεκάχρονο κοριτσάκι, στους μπέηδες.
Ακόμη: «Οι κανόνες διαδοχής καθορίζονται από το Κοράνι, το οποίο δίνει στις γυναίκες δικαιώματα που δεν είχαν πριν, αλλά πάντα τις διατηρεί σε μια κατάσταση κατώτερη από τους άνδρες κληρονόμους» (σελ. 72). Στο βιβλίο μιας Μαροκινής καθηγήτριας, που το έχω στην Κρήτη και δεν θυμάμαι το όνομά της, διάβασα ότι την πατρική περιουσία την κληρονομούν τα αγόρια ενώ τη μητρική την κληρονομούν εξίσου όλα τα παιδιά. Όταν οι γονείς έχουν μόνο κόρες, η πατρική περιουσία πηγαίνει στους θείους. Παρανοϊκό για τα δικά μας δεδομένα.
Τελικά να μην είμαι άδικος. Το βιβλίο για το βουδισμό που έχω ξεκινήσει να διαβάζω είναι σαν μετάφραση και επιμέλεια πολύ καλύτερο από αυτό για το Ισλάμ.

Μπάμπης Δερμιτζάκης 12-10-2007