Κοινοί τόποι σε 10 λατινοαμερικάνικα σήριαλ

Κοινοί τόποι σε 10 λατινοαμερικάνικα σήριαλ

Διαβάζω, τ. 310, σελ. 18-22.

  Από όλα τα σημερινά «αφηγηματικά κείμενα», τα σήριαλ είναι αναμφισβήτητα τα εκτενέστερα και με τη μεγαλύτερη τηλεθέαση, με εξαίρεση ίσως κάποια κινηματογραφικά έργα βορειοαμερικανικής προέλευσης, κατά κανόνα υποψήφια για όσκαρ. Αφού, λοιπόν, ανταποκρίνονται στις «αφηγηματικές προσδοκίες» (αλλιώς: γούστα) ενός τόσο ευρέως κοινού, το οποίο από στατιστική άποψη αποτελεί ένα σημαντικό δείγμα, μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις για ολόκληρο το σώμα του πληθυσμού, για τις αξίες και τις φιλοδοξίες του.

  Σαν εξάσκηση στα ισπανικά και τα πορτογαλικά, άρχισα να παρακολουθώ από πέρυσι την άνοιξη λατινοαμερικάνικα σήριαλ (Σε όλες τις χώρες νότια των ΗΠΑ μιλιούνται τα ισπανικά, με εξαίρεση τη Βραζιλία όπου μιλιούνται πορτογαλικά). Ξεκίνησα με ένα μεξικάνικο και ένα αργεντινέζικο σήριαλ, για να ακολουθήσει στη συνέχεια ένα βραζιλιάνικο. Από τότε πλήθυναν σημαντικά τα λατινοαμερικάνικα σήριαλ που προβάλλονται στα τηλεοπτικά κανάλια. Τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές (15 Γενάρη 1993) προβάλλονται έξι λατινοαμερικάνικα σήριαλ, το ένα μεταγλωττισμένο. (Τη στιγμή που κοιτάζω το σκαναρισμένο κείμενο για διόρθωση, 31-10-2006, όλα τα λατινοαμερικάνικα σήριαλ είναι μεταγλωττισμένα στα ελληνικά, τέτοια τηλεθέαση έχουν). Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα υπόλοιπα σήριαλ που προβάλλονται κάποια είναι ελληνικά, μικρής διάρκειας, και κάποια αγγλόφωνα, και μάλιστα βορειοαμερικανικά. Σήριαλ σε άλλες γλώσσες απουσιάζουν (τη στιγμή που ξανακοιτάζω αυτό το κείμενο, 27-9-2011, τρία τούρκικα σήριαλ παίζονται στην ελληνική τηλεόραση, και δυο φίλες μου τα βλέπουν μετά μανίας). Σε όλο αυτό το διάστημα αντιλήφθηκα μόνο ένα μίνι σήριαλ στα ιταλικά και δυο γερμανικά. Όταν επιχείρησα να δω τα γερμανικά, πάλι για εξάσκηση της γλώσσας (αφού και οι γερμανικές ταινίες είναι ανύπαρκτες, με εξαίρεση τα έργα του Φασμπίντερ που προβάλλονται κατά καιρούς), διαπίστωσα με απογοήτευση ότι ήσαν μεταγλωττισμένες στα αγγλικά.

  Πώς μπορεί να ερμηνευθεί αυτή η εισβολή των λατινοαμερικάνικων σήριαλ, που παρουσιάζονται σαν σοβαρός ανταγωνιστής στα αγγλόφωνα; Συμπτωματικοί λόγοι και το χαμηλό κόστος μπορούν να θεωρηθούν σαν αιτίες, όμως όχι οι μόνες. Υπάρχει νομίζω ένας πιο σημαντικός λόγος. Τα σήριαλ αυτά αντανακλούν κοινωνικές καταστάσεις που είναι σε μεγάλο βαθμό όμοιες με τις ελληνικές. Και η Ελλάδα και οι χώρες της Λατινικής Αμερικής είναι αναπτυσσόμενες χώρες, με υπέρογκο εξωτερικό χρέος (μπα, ακόμη και εγώ το ήξερα από τότε;), και οι λαοί τους είναι με το ένα μάτι στυλωμένο στο όνειρο μιας αστικής επιτυχίας και αποκατάστασης, και με το άλλο στο αγροτικό, επαρχιώτικο παρελθόν τους. Αν τα αμερικάνικα σήριαλ γίνονται δεκτά λόγω μιας ιμπεριαλιστικής πολιτιστικής εισβολής, επιβάλλοντας τα δικά τους πρότυπα και τις δικές τους αξίες, τα λατινοαμερικάνικα γίνονται δεκτά γιατί στους ήρωές τους το ελληνικό κοινό αναγνωρίζει σε μεγάλο βαθμό τον εαυτό του.

  Μέσα στο χρονικό διάστημα που ανέφερα είδα συνολικά πέντε σήριαλ, και   παρακολουθώ αυτή τη στιγμή άλλα πέντε. Τα σήριαλ που είδα είναι τα εξής: «Ρόζα», (Rosa) μεξικάνικο, 160 ημίωρων επεισοδίων. «Top model», βραζιλιάνικο, (σελ. 18) που ξεκίνησε με ωριαία επεισόδια και συνεχίστηκε με ημίωρα, συνολικής διάρκειας περίπου 50 ωρών. «Επαναστάτης» (άστοχη μετάφραση του Rebelde, η Ατίθαση. Μου θυμίζει μια ανάλογη μετάφραση του «Κουκλόσπιτου» του Ίψεν, ως Το σπίτι με τις κούκλες) αργεντινέζικο, 138 ωριαίων επεισοδίων (στην πραγματικότητα ο χρόνος σε όλα τα σήριαλ είναι μικρότερος από τον αναγραφόμενο για να χωρέσουν οι διαφημίσεις) που κατ’ απαίτηση των τηλεθεατών άρχισε να προβάλλεται σε επανάληψη. «Άσπονδοι φίλοι» (ti,ti,ti, εσύ, εσύ, εσύ) βραζιλιάνικο, 160 ημίωρων επεισοδίων, «Τερέζα» (Teresa) μεξικάνικο, 160 ημίωρων επεισοδίων. Τώρα βλέπω τη «Σολεδάδ» (Soledad) μεξικάνικο, 160 ημίωρων επεισοδίων (το 160 είναι φαίνεται ο μαγικός αριθμός για τους παραγωγούς αυτών των σήριαλ), που βρίσκεται κάπου μετά τη μέση, με επανάληψη των εβδομαδιαίων επεισοδίων την Κυριακή. «Κριστάλ» (Cristal) από τη Βενεζουέλα, 250  επεισοδίων των τριών τετάρτων, που βρίσκεται πριν τη μέση. «Μάνα και κόρη» (Vale tudo, Όλα αξίζουν) βραζιλιάνικο, αγνώστου αριθμού επεισοδίων, που μεταδίδεται καθημερινά εδώ και τρεις μήνες περίπου, «Ο δρόμος της δόξας» (Senda de gloria) μεξικάνικο, το πιο αξιόλογο απ’ όλα, που αναφέρεται στην ιστορία της μεξικάνικης επανάστασης και προβάλλεται εδώ και τρεις περίπου μήνες για το περιορισμένο κοινό του, κάθε πρωί 6-7 από το Mega channel. «Νησί του  έρωτα» (Riacho doce, Γλυκό ρυάκι) βραζιλιάνικο, αγνώστου αριθμού  ημίωρων επεισοδίων,   που άρχισε να προβάλλεται πριν δυο βδομάδες από το Mega channel, 13.00-13.30', ώρα μεγάλης τηλεθέασης, σαν εξωτική περιπέτεια που είναι. Όλα αυτά τα σήριαλ, με εξαίρεση τα δύο παραπάνω και το «Top model» που προβλήθηκαν από το Mega channel, προβλήθηκαν ή προβάλλονται από την ΕΡΤ.

  Οι παρατηρήσεις που έκανα για τα σήριαλ αυτά είναι οι παρακάτω. Και πρώτον, όσον αφορά την κατασκευή τους:

  1. Υπάρχει μια εμφανής τάση μείωσης του κόστους παραγωγής. Είναι άλλωστε φυσικό ένα σήριαλ να έχει υποπολλαπλάσια έξοδα από ό,τι μια κινηματογραφική ταινία για ίδιο χρόνο προβολής, αλλιώς το κόστος θα ήταν δυσβάσταχτο. Έτσι τα εσωτερικά γυρίσματα υπερτερούν των εξωτερικών και η συνεχής παρουσία των ηθοποιών και του λόγου τους έχει στόχο να αποσπάσει την προσοχή από τα φτωχά ή επαναλαμβανόμενα ντεκόρ. Όσο για την ηχοληψία, γίνεται τις περισσότερες φορές την ίδια στιγμή με τη λήψη της εικόνας, για μείωση του κόστους από την εγγραφή στο στούντιο, και αυτό φαίνεται πολύ καθαρά στα εξωτερικά γυρίσματα, που συχνά οι θόρυβοι σκεπάζουν σημαντικά το λόγο των ηθοποιών.

  2. Μια βασική συνταγή του σήριαλ είναι η πρόκληση σασπένς, ώστε να θελήσει ο θεατής να δει το επόμενο επεισόδιο, και φυσικά τις παρεμβαλλόμενες διαφημίσεις. Πολλές φορές όμως αυτό γίνεται σε βαθμό κατάχρησης («Ρόζα») καθώς σε στιγμές κορύφωσης μιας σκηνής μεταβαίνουμε σε μιαν άλλη, για να κοπεί και αυτή στην πιο κρίσιμη στιγμή και να πάμε σε μια τρίτη ή στην προηγούμενη, κ.ο.κ.

  Αυτά ως προς τα γυρίσματα και τα μοντάζ. Ως προς τη μυθοπλασία τώρα.

  1. Το βασικό θέμα, όπως σε όλες τις μυθιστορίες, είναι ο έρωτας. Ερωτευμένοι νέοι χωρίζουν για να ενωθούν ξανά. Στα προαστικά έργα ο χωρισμός ήταν αποτέλεσμα εξωτερικών συνθηκών, είτε κατέληγε στο happy end της επανένωσης («Ερωτόκριτος») είτε όχι (σελ. 19) («Ερωφίλη»). Οι ερωτευμένοι νέοι είναι χωρισμένοι χωρίς να παύουν ούτε στιγμή να αγαπιούνται. Στα αστικά έργα ο χωρισμός είναι αποτέλεσμα κατά βάση εσωτερικών διεργασιών, δυσκολιών αλληλοκατανόησης και επικοινωνίας. Η αφηγηματική λογοτεχνία εκδραματίζει άλλωστε, είτε σε συμβολικό είτε σε ρεαλιστικό επίπεδο, αυτό που συμβαίνει στην πραγματική ζωή. Παλιά οι ερωτευμένοι κατέληγαν στο χωρισμό κυρίως από επεμβάσεις των γονιών, που έβλεπαν το γάμο περισσότερο σαν επιχείρηση παρά σαν την ευτυχή κατάληξη ενός αισθήματος. Σήμερα οι ερωτευμένοι οδηγούνται στο χωρισμό από δικές τους ασυνεννοησίες, πολλές φορές παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των γονιών.

Στα λατινοαμερικάνικα σήριαλ, οι ερωτευμένοι χωρίζουν από μια σύνθεση των παραπάνω αιτιών. Υπάρχουν πρόσωπα που υπονομεύουν την ευτυχία των ερωτευμένων, συνήθως ξεροκέφαλοι γονείς ή συγγενείς, ή/και αντίζηλοι, που όμως βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στον ψυχισμό των ηρώων, που οδηγούνται έτσι στο χωρισμό. Ενώ νιώθουν βαθύ έρωτα ο ένας για τον άλλο, βρίσκονται σε συνεχείς εντάσεις και παρεξηγήσεις, για τις οποίες σε μεγάλο βαθμό ευθύνονται και τα πρόσωπα που αναφέραμε, με αποτέλεσμα να κάνουν ασυντόνιστα βήματα, ένα βήμα μπρος ένα πίσω, και να μη μπορούν να σμίξουν παρά μόνο στο τέλος του σήριαλ.

  2. Το μοτίβο της Σταχτοπούτας είναι συχνότατο. Η φτωχιά κοπέλα είναι ερωτευμένη με τον πλούσιο νέο («Ρόζα», «Σολεδάδ», «Κριστάλ»). Στην «Κριστάλ» μάλιστα, δίπλα στη Σταχτοπούτα υπάρχει και ένας Σταχτοπούτος.

  3. Όμως στην  εποχή της χειραφέτησης της γυναίκας, ο πλούσιος σύζυγος δεν αρκεί, αφού, στη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα, αυτό σημαίνει υποτέλεια και εξάρτηση. Έτσι οι σταχτοπούτες αποδεικνύεται στο τέλος ότι έχουν πλούσιους γονείς, από τους οποίους για κάποιους λόγους χωρίστηκαν, όταν ήσαν ακόμη πολύ μικρές («Ρόζα», «Σολεδάδ», «Κριστάλ»).

  4. Έτσι έχουμε και την αναγνώριση, ένα από τα στοιχεία της αρχαίας τραγωδία κατά τον Αριστοτέλη, που μεταπήδησε ατόφιο στις μυθιστορίες. Παιδιά βρίσκονται στο τέλος από τους γονείς τους ή αντίστροφα, μετά από πολλές αναζητήσεις: κορίτσια από τη μητέρα τους («Ρόζα», «Σολεδάδ») ή και από τους δυο γονείς τους («Κριστάλ»), την πλούσια γιαγιά τους («Τερέζα»), αγόρια βρίσκουν τον πατέρα τους («Top model») ή τη μητέρα τους («Άσπονδοι φίλοι»), η κόρη τη μητέρα της («Δρόμος της δόξας»). Κάτι ανάλογο υπάρχει και στις κωμωδίες της Κρητικής Αναγέννησης.

  5. Το θέμα του διαζυγίου είναι επίσης παρόν στα περισσότερα σήριαλ («Rebelde», «Ρόζα», «Τερέζα», «Σολεδάδ», «Κριστάλ», «Μάνα και κόρη»).

  6. Υπάρχουν επίσης δυο βιασμοί («Rebelde», «Σολεδάδ») και παρουσιάζονται οι τραυματικές εμπειρίες μάνας και κόρης από το συμβάν.

  7. Είναι αξιοπερίεργο ότι ανύπαντρες ή χωρισμένες (σελ. 20) εγκυμονούσες γυναίκες (μαζί με τις δυο βιασθείσες που αναφέραμε πιο πριν) αποφασίζουν να κρατήσουν τα παιδιά τους, χωρίς όχι απλά να εκβιάσουν, αλλά ούτε καν να ενημερώσουν το φίλο τους με τον οποίο χώρισαν, σε μια στάση υπερήφανης ανεξαρτησίας («Rebelde», «Ρόζα», «Τερέζα», «Κριστάλ», «Top model»).

  Παιδιά ή/και έφηβοι έχουν συχνά έντονη παρουσία στα περισσότερα απ’ αυτά τα σήριαλ («Τερέζα», «Σολεδάδ», «Rebelde», «Ρόζα», «Top model», «Μάνα και κόρη»), πράγμα πολύ φυσικό για τριτοκοσμικές χώρες με μεγάλη γεννητικότητα και αυξημένο ποσοστό νεανικού πληθυσμού. Η «παιδολατρεία» αυτή, που έχει αναχθεί σε αξία, έχει να κάνει με τον καθολικισμό των χωρών αυτών (έντονος στην «Κριστάλ» και στο «Δρόμο της δόξας»), και εκφράζεται αφενός με μια απερίφραστη καταδίκη της έκτρωσης, ακόμη κι αν πρόκειται για ανύπαντρη ή βιασθείσα μητέρα («Rebelde»), και αφετέρου με τη λαχτάρα με την οποία περιμένουν οι ανύπαντρες ή χωρισμένες μητέρες το παιδί που θα γεννήσουν («Rebelde», «Κριστάλ»).

  8. Τα ατυχήματα είναι συχνό συμβάν σε όλα τα παραπάνω σήριαλ, από τα οποία έχουμε θανάτους ή τραυματισμούς, που συνήθως χρησιμοποιούνται για να φέρουν πιο κοντά τους ήρωες μεταξύ τους («Σολεδάδ», «Ρόζα», «Rebelde», «Κριστάλ»). Σε τέσσερα σήριαλ κάνει την εμφάνιση της η αναπηρική πολυθρόνα («Rebelde», «Σολεδάδ», «Τερέζα», «Κριστάλ»).

  9. Και στα τρία βραζιλιάνικα σήριαλ έχουμε ήρωες που υποφέρουν από κρίσεις άσθματος όταν αναστατωθούν ψυχικά.

  10. Οι παραδόσεις της μαγείας, που έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους στην πεζογραφία των χωρών αυτών (του Μάρκες μάλιστα αποκλήθηκε, πολύ ενδεικτικά, μαγικός ρεαλισμός), κάνουν και εδώ την εμφάνιση τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της υπηρέτριας που προλέγει το μέλλον με τα χαρτιά («Τερέζα»), της κοπέλας που χρησιμοποιεί βότανα και μαγικές τελετουργίες για να κερδίσει τον άντρα που αγαπά («Κριστάλ») και της μάγισσας του χωριού που βλέπει ανταγωνιστικά τον ιερέα («Νησί του Έρωτα»).

  11. Το θέμα της φτώχιας και της ανεργίας θίγεται επίσης αρκετά συχνά. Βλέπουμε ανθρώπους να υποφέρουν, (σελ. 21) ανθρώπους να ψάχνουν με μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτυχία για δουλειά. («Μάνα και κόρη», «Ρόζα», «Τερέζα», «Σολεδάδ», «Κριστάλ», «Άσπονδοι φίλοι»).

  12. Οι χώρες της λατινικής Αμερικής, χώρες τριτοκοσμικές με μεγάλες κοινωνικές αντιθέσεις πλούτου και φτώχιας, διακρίνονται από μια αμφιθυμική στάση των κατοίκων τους απέναντι στον κόσμο της φτώχιας από τον οποίο προέρχονται, και στον κόσμο του πλούτου τον οποίο φιλοδοξούν να αλώσουν, πράγμα που αντανακλάται και στα παραπάνω σήριαλ. Έτσι, από τη Rosa salvage, την άγρια Ρόζα, τη λαϊκή, αυθόρμητη κοπέλα που νιώθει άνετη και υπερήφανη για το στυλ της και τον κόσμο της, κόσμο φτώχιας και μιζέριας, πηγαίνουμε στην Τερέζα, επίσης Μεξικάνα, που απαρνιέται τον κόσμο της, τον έρωτά της (αρχικά), τους γονείς της, όχι χωρίς τύψεις, για να σχετισθεί με άτομα μιας ανώτερης τάξης προκειμένου να ανέλθει κοινωνικά. Δίπλα στην Τερέζα βαδίζει και η Φάτιμα («Μάνα και κόρη») που επίσης όχι μόνο απαρνιέται τον πατέρα και τη μητέρα της, αλλά θα κλέψει κιόλας τη μητέρα της προκειμένου να κάνει την τύχη της στο Ρίο, ενώ στη συνέχεια θα καταφύγει σε κάθε αθέμιτο μέσο για να κατακτήσει τον πλούσιο γαμπρό.

  13. Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι η κοινωνική άνοδος και η επαγγελματική επιτυχία επιδιώκεται με τον εύκολο δρόμο, με εξαίρεση την Τερέζα, η οποία φιλοδοξεί να αξιοποιήσει τις πανεπιστημιακές της σπουδές. Και ο πιο εύκολος δρόμος, εκτός από το γάμο («Rebelde», «Τερέζα», «Top model», «Κριστάλ», «Μάνα και κόρη») είναι αυτός των μοντέλων, των επιδείξεων και της μόδας («Rebelde», «Top model», «Κριστάλ», «Μάνα και κόρη», «Άσπονδοι φίλοι»). Λατινοαμερικάνικο dream  και κακέκτυπη και καθυστερημένη (με τη διπλή σημασία της λέξης) εκδοχή του american dream.

  Μια σύγκριση με αμερικανικά σήριαλ θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα. Όμως, χωρίς το κίνητρο της γλώσσας, δεν θα καθόμουν ποτέ να δω τόσα πολύωρα σήριαλ. Αν κάποιοι παρακολουθούν αγγλικά σήριαλ για τη γλώσσα, θα μπορούσα να αξιοποιήσουν τις δικές μου παρατηρήσεις για να κάνουν μια σύγκριση.

  θα μπορούσε να γίνει επίσης μια σύγκριση με ελληνικά σήριαλ. Φοβάμαι όμως ότι κανένα άτομο ικανό για τέτοιο είδους συγκρίσεις δεν θα έβρισκε σκόπιμο να αφιερώσει τόσες ώρες παρακολούθησης γι’ αυτό το σκοπό. Ήδη εγώ, απλά και μόνο για να βελτιώσω τα ισπανικά και τα πορτογαλικά μου, φοβάμαι ότι πληρώνω ένα ακριβό αντίτιμο. (σελ. 22).

  Συμπληρώνω σήμερα που διορθώνω το σκαναρισμένο κείμενο, 31-10-2006:

  Τα σήριαλ τα χρησιμοποίησα για εξάσκηση και σε άλλες γλώσσες. Πριν χρόνια, δεκαετία του ογδόντα, είδα ένα έξοχο ρώσικο σήριαλ, πραγματική ιστορία, που αναφερόταν στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, με τίτλο «Δεκαεπτά στιγμές της άνοιξης». Πριν ένα χρόνο επιχείρησα να δω ένα άλλο ρωσικό, τσιγγάνικο, με τίτλο «Καρμελίτα». Είδα μερικά επεισόδια, τα περισσότερα με περιμένουν γραμμένα σε κασέτες να τα δω, αν ποτέ βρω χρόνο. Οι καλοί και οι κακοί, μια απαγωγή, μια απάτη, και φυσικά ο έρωτας, είναι ό, τι θυμάμαι από το σήριαλ αυτό. Από τα ελληνικά οι «Δυο ξένοι» είχαν έξυπνες ατάκες, ενώ το «Παρά πέντε», που βλέπω παρέα με το γιο μου, είναι σπαρταριστό στις υπερβολές του και σε έξυπνα γκανγκ. Είναι τα μόνα ελληνικά σήριαλ που έχω αντέξει να δω. Όμως εδώ και τέσσερα χρόνια άρχισα να βλέπω κινέζικα σήριαλ. Μάλιστα για το σκοπό αυτό αγόρασα και dvd recorder. Παγώνω την εικόνα σε ενδιαφέροντα κομμάτια και διαβάζω τους (κινέζικους) υπότιτλους, χωρίς να τρεμοπαίζει η εικόνα όπως στο βίντεο. Είδα μερικά σήριαλ, κράτησα μάλιστα και δείγματα, με τη φιλοδοξία να κάνω μια πιο εμπεριστατωμένη μελέτη. Τώρα βλέπω ότι αυτό δεν θα γίνει ποτέ, και γι’ αυτό λέω να γράψω ό, τι θυμάμαι απ’ αυτά. Από τα έξι επτά που έχω δει, δεν θυμάμαι πόσα ακριβώς, μου έκανε εντύπωση το θέμα της αναγνώρισης σε δυο τρία απ’ αυτά, που το βρήκα και στα λατινοαμερικάνικα. Σε ένα πρωταγωνιστούσε ένα κοριτσάκι, και ο έρωτας του κεντρικού ήρωα έμεινε χωρίς ανταπόκριση. Σε ένα άλλο ο ήρωας τα φτιάχνει με άλλη κοπέλα, αλλά μένει κοντά στην πρώτη καθώς είναι άρρωστη με καρκίνο, μέχρι που να πεθάνει. Και όλα αυτά με ένα σωρό ίντριγκες, από τους γονείς και άλλους. Τα τελευταία δυο χρόνια βλέπω σήριαλ με στολές, στρατιωτικούς και αστυνομικούς. Ένα αναφερόταν στην πραγματική ιστορία μιας αστυνομικίνας. Βέβαια τα δυο σήριαλ που μου άρεσαν περισσότερο ήταν αυτά για τον Μάο. Και μου έκανε εντύπωση η καταπληκτική ομοιότητα των πρωταγωνιστών με τα πραγματικά πρόσωπα, του Μάο, του Zhou Enlai και του Τσανγκ Γκάι Σεκ. Να προσθέσω ακόμη ότι κάποια σήριαλ είχαν να κάνουν με αγροτικά περιβάλλοντα, ενώ κάποια άλλα με αστικά. Η καταπληκτική ανάπτυξη της Κίνας τα τελευταία χρόνια φαίνεται ανάγλυφα σε αυτά τα σήριαλ.

  Συμπληρώνω πάλι, 27-9-2011, πριν αναρτήσω το κείμενο αυτό στο blog μου.

  Πριν δυο χρόνια περίπου ανάρτησα στο blog μου όλες μου τις δημοσιεύσεις, βιβλία, άρθρα και βιβλιοκριτικές. Άφησα αυτό το κείμενο απ’ έξω, γιατί παρακολουθούσα ένα κινέζικο σήριαλ και ήθελα να γράψω και για αυτό πριν κάνω την ανάρτηση. Τελικά δεν κατάφερα να δω τα τελευταία 7 επεισόδια. Είχα τότε και το πρόβλημα της δίωξης που μου έγινε και έχασα τη θέση μου ως σχολικός σύμβουλος, και η επιστροφή, όχι στα θρανία αλλά στην έδρα, παρά το μειωμένο ωράριο των πειραματικών σχολείων (ήμουν στο Βαρβάκειο) μου στερούσε χρόνο και διάθεση να δω και αυτά τα τελευταία επεισόδια. Επί πλέον είχαν περάσει κάποια χρόνια που είχα εγκαταλείψει τα κινέζικα, και ήθελα πριν τα δω να κάνω μια γερή επανάληψη. Την έκανα τώρα που βρίσκομαι στη σύνταξη. Ήδη τέλειωσα το intermediate level και έχω περάσει στο advanced. Έτσι αποφάσισα να δω και τα τελευταία αυτά επεισόδια.

  Αυτά τα δυο χρόνια που πέρασαν ξέχασα αρκετά πράγματα από το σήριαλ αυτό. Θυμόμουν όμως την βασική υπόθεση: Μια φτωχιά κοπέλα που έχει και αυτή σαν όνειρο την επιτυχία πέφτει στα νύχια κάποιου επιτήδειου απατεώνα, που έχει στο ενεργητικό του ακόμη και φόνους. Είναι κινηματογραφικός παραγωγός, και η προστατευόμενή του έχει εξελιχθεί σε κινηματογραφικό αστέρι. Να πούμε όμως και του στραβού το δίκιο, δεν την θέλει για να την πηδήξει όπως είθισται στα καθ’ ημάς, θέλει να την κάνει γυναίκα του. Ο φτωχός νέος τον οποίο η κοπέλα αυτή έχει εγκαταλείψει τα φτιάχνει με μια φτωχιά κοπέλα. Στο τέλος όμως η κοπέλα που τον εγκατέλειψε του έχει γίνει εμμονή, και πηγαίνει στη Σαγκάη να τη βρει.

  Το τέλος είναι απρόσμενα unhappy για σήριαλ. Η φτωχιά κοπέλα πεθαίνει στο νοσοκομείο. Ο κακός την έχει σπρώξει βίαια στις σκάλες και αυτή, καθώς είναι έγκυος, τραυματίζεται θανάσιμα, και χάνει όχι μόνο το παιδί αλλά και τη ζωή της. Στο τέλος ο καλός και ο κακός βρίσκονται αντιμέτωποι. Ο καλός νέος βγάζει ένα μαχαίρι να σφάξει τον κακό. Ο κακός βγάζει πιστόλι. Στην συμπλοκή που ακολουθεί το πιστόλι εκπυρσοκροτεί και πληγώνεται η άμυαλη κοπέλα θανάσιμα (στο μεταξύ είχε μάθει τι κουμάσι ήταν ο προστάτης της). Και το περίεργο τέλος: η κάμερα μας παρουσιάζει από μακριά το κτήριο όπου είχαν διαδραματιστεί τα παραπάνω. Ξαφνικά ακούγεται ένας πυροβολισμός. Ποιος από τους δυο να σκοτώθηκε άραγε; Το σήριαλ τελειώνει και δεν το μαθαίνουμε. Μήπως θέλει να μας πει ο σκηνοθέτης ότι δεν έχει σημασία, αφού και οι δυο κοπέλες σκοτώθηκαν;

  Μα πώς δεν έχει σημασία; Η αφηγηματική αναμονή είναι να σκοτώνεται πάντα ο κακός. Δεν με ικανοποίησε καθόλου αυτό το τέλος.

  Πώς το λένε το σήριαλ; Δεν ξέρω. Μου είναι δύσκολο να διαβάσω την καλλιγραφική γραφή που χρησιμοποιούν στους τίτλους. Εξάλλου δεν είμαι σίγουρος ότι ξέρω και τα ιδεογράμματα για να προσπαθήσω.

  Μπορεί να ξαναδώ και άλλα κινέζικα σήριαλ. Είναι ένας πρώτης τάξεως τρόπος για να εξασκήσω τα κινέζικά μου. Ήδη στην εξάσκηση των ισπανικών έκανα απόσβεση. Και δεν εννοώ βέβαια το intermedio δίπλωμα που πήρα. Έτσι δεν αποκλείεται να συμπληρώσω αργότερα το άρθρο αυτό.

Ανακάλυψα ότι έγραψα στο blog μου για ένα ακόμη σήριαλ. Το κείμενο είναι εδώ, με ημερομηνία 6-1-08.

  Σήμερα δεν θα γράψουμε για ταινίες αλλά για σήριαλ.

  -Βλέπεις σήριαλ; Φαντάζομαι να μου κάνετε αυτή την ερώτηση με γουρλωμένα μάτια, όλο έκπληξη. Πώς εγώ, ένας κουλτουριάρης, καταδέχομαι και βλέπω «σαπουνόπερες», όπως ονομάζονται απαξιωτικά τα σήριαλ, προϊόντα υποκουλτούρας προορισμένα για πλατιά κατανάλωση;

  Εδώ πρέπει να κάνω τις απαραίτητες διευκρινίσεις.

  Τα σήριαλ τα έβλεπα σαν ένα μέσο εξάσκησης των γλωσσών μου. Στην τριετία 1991-3 είδα ακριβώς δέκα λατινοαμερικάνικα σήριαλ, για να εξασκήσω τα ισπανικά μου και τα πορτογαλικά μου (να θυμίσω ότι στη Λατινική Αμερική μιλούν ισπανικά εκτός από τη Βραζιλία, όπου μιλούν πορτογαλικά). Καρπός της παρακολούθησης αυτών των σήριαλ ήταν το άρθρο μου «Κοινοί τόποι σε δέκα λατινοαμερικάνικα σήριαλ» που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Διαβάζω. Και δεν ήταν η μόνη απόσβεση που έκανα του χρόνου που αφιέρωσα για να τα δω.

  Μετά, τα σήριαλ τα άφησα. Επανήλθα σ’ αυτά πριν πέντε περίπου χρόνια. Όχι στα λατινοαμερικάνικα. Αυτά είχαν τόση επιτυχία που άρχισαν στο εξής να προβάλλονται μεταγλωττισμένα, οπότε δεν είχαν πια ενδιαφέρον για μένα. Τα σήριαλ που έβλεπα ήταν κινέζικα.

  Είδα μερικά. Έγραψα δυο λογάκια σαν υστερόγραφο στο παραπάνω άρθρο, στον υπολογιστή μου. Τώρα επιστρέφω για να γράψω για τα δυο τελευταία σήριαλ που μόλις είδα, ένα ρώσικο και ένα κινέζικο. Θα μιλήσουμε πρώτα για το ρώσικο.

  Για να εξασκήσω τα ρώσικά μου έβλεπα από παλιά κινέζικες ταινίες. Κάπου αρχές της δεκαετίας του ’80 είδα και το πρώτο ρώσικο σήριαλ, το «17 στιγμές της άνοιξης», ένα κατασκοπευτικό έργο που η υπόθεσή του διαδραματίζεται στον 2^ο παγκόσμιο πόλεμο. Πριν τρία χρόνια είδα το δεύτερο ρώσικο σήριαλ, το «Καρμελίτα». Το έχω ξεχάσει ολότελα. Θυμάμαι μόνο κάτι ερωτικές αντιζηλίες (αυτό είναι στάνταρ θέμα σε όλα τα σήριαλ), την κλοπή ενός θησαυρού, και δυο ωραίες κοπέλες. Επίσης το ότι οι ήρωες είναι τσιγγάνοι μουσουλμάνοι.

  Στο δεύτερο, που το τελευταίο επεισόδιό του το είδα πριν λίγες μέρες, με τίτλο «Η μαύρη θεά», ένα μεγάλο μέρος των ηρώων είναι και πάλι μουσουλμάνοι: Γιουσούφ, Μαράτ, Τιμούρ, καθώς και η Καμίλα, η κόρη του Γιουσούφ.

  Το σήριαλ αυτό, όπως και η Καρμελίτα, προβλήθηκαν πέρυσι στην ΕΡΤ 3. Όμως δεν μπόρεσα να το δω τότε, έγραψα όμως τα τελευταία 6 επεισόδια σε κασέτα και τα είδα τώρα στις διακοπές.

  Να γράψω δυο λογάκια γι’ αυτό.

  Η πλοκή είναι αστυνομική. Ένας αστυνομικός ψάχνει ένα πολύτιμο διαμάντι, τη «Μαύρη θεά», που έχει κλαπεί και αυτοί που το έκλεψαν προσπαθούν να το φυγαδεύσουν στο εξωτερικό. Παράλληλα με τις έρευνες εξελίσσονται και οι ερωτικές υποθέσεις των ηρώων. Στο τέλος βέβαια βρέθηκε το διαμάντι, και οι ήρωες, όσοι δεν παντρεύονται, ζευγαρώνουν. Τελευταίος ο καθηγητής με την υπηρέτρια. Και το πιο εντυπωσιακό: ο σεναριογράφος, επειδή δεν είχε χρόνο να ζευγαρώσει δυο ήρωες, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο ενός ειδυλλίου.

  Οι «κακοί» δεν είναι απόλυτα κακοί. Παρουσιάζονται με τις ανθρώπινες πλευρές τους, με τις ευαισθησίες τους, και προ παντός με την άμετρη αγάπη για τα παιδιά τους. Ακόμη και τον διεφθαρμένο αστυνομικό «σώζει» ο σεναριογράφος, βάζοντάς τον αντί να πυροβολεί την ήρωα να αυτοκτονεί, και τους δυο άλλους αστυνομικούς να θυμούνται τις καλές του πλευρές, πριν διαφθαρεί. (Θυμήθηκα τώρα τον «Χασάπη» του Κλωντ Σαμπρόλ, όπου ο μανιακός δολοφόνος, ενώ τον περιμένουμε να σκοτώσει την κοπέλα, αυτοκτονεί. Η κοπέλα αυτή ήταν η κοπέλα που αγαπούσε. Πληγωμένος πάνω στο φορείο της λέει «embracez moi», φίλησέ με). Ένας μόνο είναι απόλυτα κακός, ο οποίος σκοτώνεται στο τέλος.

  Και, τέλος, από την άποψη της αφηγηματικής τεχνικής:

  Ο σκηνοθέτης αξιοποιεί στο έπακρο το σασπένς. Όχι μόνο στο τέλος του επεισοδίου, όπως συνηθίζεται, αλλά και πάρα πολλές φορές ενδιάμεσα. Στη στιγμή της κορύφωσης μας μεταφέρει σε άλλη σκηνή, για να επιστρέψει αμέσως μόλις στην άλλη σκηνή δημιουργείται κορύφωση.