Ερωτικές Ιστορίες από την ελληνική λογοτεχνία: Η πρώτη αγάπη

Ερωτικές Ιστορίες από την ελληνική λογοτεχνία: Η πρώτη αγάπη, Αιγόκερως 1994, σελ. 188

Βρήκα τη σειρά στις προσφορές και την αγόρασα. Όχι όλη αμέσως. Πρώτα πήρα την «Πρώτη αγάπη», μου άρεσε πολύ, και έτσι αγόρασα και τα υπόλοιπα βιβλία, να τα διαβάσω εν καιρώ. Την «Πρώτη αγάπη» την πήρα γιατί έχω γράψει μια μικρή μελέτη που δημοσιεύτηκε σε ένα σλοβένικο περιοδικό συγκριτικής γραμματολογίας με τίτλο «Η πρώτη αγάπη στον Κονδυλάκη και στον Τουργκένιεφ». Από τότε, στην ανάρτηση που του έχω κάνει στο blog μου, κολλάω και μικρά σχόλια σε άλλα διηγήματα που έχω διαβάσει με τίτλο «Η πρώτη αγάπη». Το τελευταίο που θυμάμαι ήταν ένα διήγημα του Μαξίμ Γκόρκι με αυτό τον τίτλο: «Πρώτη αγάπη».
Υπήρξε και ένα άλλο κίνητρο που με έκανε τελικά να αγοράσω τη σειρά. Σ’ αυτήν ανθολογούνται διηγήματα συγγραφέων των οποίων δεν έχω διαβάσει τίποτα, και αυτή ήταν μια καλή ευκαιρία να έχω ένα δείγμα γραφής τους.
Τα διηγήματα του βιβλίου αυτού δεν έχουν ως τίτλο «Πρώτη αγάπη», αλλά από το περιεχόμενό τους είναι σαφές ότι πρόκειται για την πρώτη αγάπη. Είναι εξαιρετικά, ο Γιάννης Σολδάτος έκανε καταπληκτική επιλογή.
Από αυτά θα ξεχωρίσω δύο: πρώτο, το διήγημα του Κωστή Παλαμά. Διαβάζοντάς το σκέφτηκα ότι η ελληνική λογοτεχνία, για να κερδίσει ένα μεγάλο ποιητή έχασε ένα μεγάλο πεζογράφο. Έπειτα το διήγημα του Τατσόπουλου. Έχει άφθονο χιούμορ, πράγμα που εγώ εκτιμώ ιδιαίτερα, και εικονογραφείται σ’ αυτό πολύ χαρακτηριστικά η γυναικεία ψυχολογία. Η κοπέλα αντιμετωπίζει με περιφρόνηση το αγόρι που την φλερτάρει, όταν όμως τον βλέπει με άλλη κοπέλα σκάει από ζήλεια.
Αυτό που θα έκανα, να γράψω με δυο λόγια την πλοκή κάθε διηγήματος, το έχει κάνει ήδη ο Σολδάτος στον πρόλογό του. Έτσι αυτό που θα κάνω είναι να τον σκανάρω και να τον προσθέσω σ’ αυτό το κείμενο.Να ’μαστε λοιπόν.
Ο Στρατής Μυριβήλης, στο «Μια μαχαιριά», πλέκει την φαντασία με την πραγματικότητα στον παιδικό κόσμο. Το αγόρι ζει την περιπέτεια στους άλλους κόσμους με την παιδική του φίλη, την πρώτη του αγάπη. Πόλεμος στη φαντασία, πόλεμος και στην πραγματικότητα, όλα παιχνίδια και από εκείνη την ιστορία έμεινε να τη θυμίζει ένα τραύμα στο χέρι. (Πηγή: «Το πράσινο βιβλίο», Εστία, 1980).
Ο Κωστής Παλαμάς, στα «Παθήματα δικαστικού», φέρνει, στο γύρισμα του χρόνου, την πρώτη αγάπη, του τωρινού εισαγγελέα, να δικάζεται απ' αυτόν. Θέματα συνείδησης και καρδιάς μπλέκονται ως την αθώωση της κατηγορουμένης. Και οι συνέπειες για την καριέρα και την προσωπική ζωή του ήρωα θα είναι επώδυνες, αντάξιες μιας σπουδαίας του παρελθόντος του στιγμής. (Πηγή: «Ο θάνατος τον παλικαριού και άλλα διηγήματα», Εστία).
Ο Γιάννης Σφακιανάκης, στο «Εμείς, τα ζώα, και η κόρη τον επιστάτη», περιγράφει το πρώτο ξύπνημα του ερωτικού κόσμου σε ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Ενός κόσμου βασανιστικά περίπλοκου. Το αγόρι είναι ανιψιός τού αφεντικού στο υποστατικό, με αποστολή να προσέχει τα άλογα. Και το κορίτσι, ένα παράξενο θηλυκό, η κόρη του επιστάτη, έρχεται να τον ταπεινώσει, όταν αυτός δεν ανταποκρίνεται στα ερωτικά της καλέσματα, να του ξυπνήσει τον έρωτα και να χαθεί όταν αυτός θα την ποθήσει. (Πηγή: «Εμείς, τα ζώα, και η κόρη του επιστάτη», Αθήνα, 1936).
Ο Πλάτων Ροδοκανάκης, στην «Ιουλία», στήνει στον μαθητόκοσμο, έναν μικρό ανεκπλήρωτο έρωτα. Ήρωες ένας μαθητής και μια μαθήτρια, η ωραία Ιουλία, που κάποτε θα χαθεί από την αρρώστια της ευλογιάς. (Πηγή: «Το βυσσινί τριαντάφυλλο», Νεφέλη, 1988).
Ο ίδιος συγγραφέας και πάλι στο μαθητόκοσμο, στην «Κυρία Ελένη», θέλει τον ήρωά του ερωτευμένο με τη δασκάλα του. Έρωτας κρυφός, ανομολόγητος, έρωτας παιδικός που καταρρέει, συμπαρασέρνοντας και τον κόσμο της παιδικής φαντασίας, όταν η δασκάλα θα παντρευτεί. (Πηγή: «Το βυσσινί τριαντάφυλλο», Νεφέλη, 1988).
Ο Κοσμάς Πολίτης, στη νουβέλα του «Η κορομηλιά», φέρνει το μικρό του ήρωα στην εξοχή, στο υποστατικό. Εκεί θα αρχίσει να στήνεται πολυδιάστατος ο ερωτικός του βίος. Ένα μεγαλύτερο του κορίτσι είναι ο πρώτος του ερωτικός πόθος. Και δύο, ακόμη μεγαλύτερα, κορίτσια διεκδικούν μερίδιο στις φαντασιώσεις του. Και τούτη η περίοδος του βίου σφραγίζεται μ’ ένα θάνατο του έρωτα και της ζωής και μια γέννηση. (Πηγή: «Η κορομηλιά και άλλα διηγήματα», Ερμής, 1990).
Ο Τάκης Δόξας στο «Μια χούφτα καλάμια», πραγματεύεται τον έρωτα και τον πόλεμο, το μίσος και την έλξη ανάμεσα σε δυο χωριατόπουλα, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, γόνους οικογενειών με πατροπαράδοτες διαμάχες για ένα πήχη γης. Νικητής θα είναι ο έρωτας. (Πηγή: «Ροδοσταμιά», Πύργος, 1957).
Η Έλλη Αλεξίου, στο «Εισβολή άρρενος», στήνει ένα «ποιμενικό», θα λέγαμε, ειδύλλιο ανάμεσα στο νεαρό βοσκό και στο άβγαλτο κορίτσι. Και το κορίτσι δοκίμασε «αυτό το πράμα, που έμοιαζε σαν μεγάλος φόβος» για να αναρωτηθεί στη συνέχεια «μήπως έτσι αρχινά η αγάπη;» (Πηγή: «Αναχωρήσεις και μεταλλαγές», Καστανιώτης, 1978).
Ο Δ. Γρ. Καμπούρογλου, στο «Πρώτον ειδύλλιον», στρέφεται πίσω στα μαθητικά εκείνα χρόνια, που το αγόρι άτολμο ακόμα, βιώνει τα πρώτα ερωτικά βάσανα. (Πηγή: «Ανθολογία Νεοελληνικού διηγήματος», Αναγέννηση).
Ο Πέτρος Τατσόπουλος, στο «Αγόρι της πρωινής συγγνώμης», στήνει το σκηνικό μιας καλοκαιρινή ς λουτρόπολης. Εκεί το κορίτσι παλινδρομεί στα όρια των πρώτων ερώτων, στα όρια του "θέλω" και δεν "θέλω". (Πηγή: Περιοδικό «Elle»).
Ο Χριστόφορος Μηλιώνης, στη «Φρύνη», μέσα στις άγριες μέρες της Κατοχής, στη ζωή τής φύσης, φέρνει αντιμέτωπο το αγόρι με το πρώτο ερωτικό του σκίρτημα, όπως αυτό προσωποποιείται σε ένα από τα κορίτσια της παρέας, την όμορφη Φρύνη με το αρχαιοελληνικό της όνομα. Τώρα στην άχαρη Ιπποκράτους ο ήρωας αναπολεί εκείνο το πρώτο, που αντίκρισε, γυμνό, σαν ένα όνειρο που θα θυμάται πάντα. (Πηγή: «Καλαμάς και Αχέροντας», Κέδρος, 1990).
Τέλος ο Βασίλης Βασιλικός στο «Μια ιστορία αγάπης», φτιάχνει το σύντομο πορτραίτο του πρώτου και τελευταίου, του μεγάλου, ανεκπλήρωτου έρωτα. Ο ήρωας του επιστρέφει, σε αραιά διαστήματα, στο σπίτι της παντρεμένης πια και με παιδιά γυναίκας, που τον δέχεται, με εγκλωβισμένα τα αισθήματα στον καβαφικό στίχο:
Επέστρεφε συχνά και παίρνε με την νύχτα,
όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται..
(Πηγή: «Το τελευταίο αντίο», Φιλιππότης, 1979).