Γκαίτε, Επιλογή από τα Maximen und Reflexionen

Γκαίτε, Επιλογή από τα Maximen und Reflexionen (μετ. Ν.Μ.Σκουτερόπουλος και Κλάους Μπέτσεν, Στιγμή 1992, σελ. 95

  Ο Πλάτωνας εξόρισε από την Πολιτεία του τους ποιητές. Ο λόγος, αν θυμάμαι καλά, είναι ότι με όμορφα λόγια πλασάρουν το ψέμα για αλήθεια.

  Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για τους στοχασμούς, τους αφορισμούς και τα αποφθέγματα: με έξυπνα υφολογικά σχήματα σε παρασύρουν να πιστέψεις αυτό που λένε, που συχνά όμως είναι ανυπόστατο. Για παράδειγμα:

  «Όποιος δεν ξέρει ξένες γλώσσες δεν γνωρίζει και τη δική του» (σελ. 85).

  Αυτό είναι απλό ευφυολόγημα. Η μητέρα μου δεν ήξερε ξένες γλώσσες αλλά ήξερε πολύ καλά τα κρητικά. Ποτέ δεν την θυμάμαι να διστάζει ψάχνοντας μια λέξη για να ολοκληρώσει μια πρόταση. Τις ξένες γλώσσες δεν τις μαθαίνει κανείς για να γνωρίσει τη δική του αλλά για να επικοινωνεί με τους ξένους, για να διαβάζει ξένα βιβλία ή, όπως εγώ, για να βλέπει μια ιρανική ταινία με πορτογαλικούς υπότιτλους όταν είναι οι μόνοι διαθέσιμοι στο διαδίκτυο.

  Ένας αυτοκριτικός στοχασμός είναι ο παρακάτω:

  «Άμβλυνση του πνεύματος εξαιτίας του πνευματώδους» (σελ. 71).

  Ναι, οι στοχασμοί, οι αφορισμοί και τα αποφθέγματα συχνά είναι απλώς πνευματώδη. Όμως ο πνευματώδης αυτός αφορισμός με το λογοπαίγνιό του είναι αληθινός. Αρκετοί άλλοι όμως όχι, όπως ο παραπάνω για τις γλώσσες.

Εν τάξει, ας μην είμαι υπερβολικός, αρκετούς από τους στοχασμούς και τα αποφθέγματα του Γκαίτε τα προσυπογράφω, και όχι γιατί τον θεωρώ αυθεντία.  Ένας από τους στοχασμούς τον οποίο προσυπογράφω απόλυτα είναι ο παρακάτω:

  «Θα συμβούλευα τον καθένα να πορεύεται στο δρόμο που χάραξε και να μην επηρεάζεται από την αυθεντία, να μην υποχωρεί μπροστά στην καθολική ομοφωνία και να μην παρασύρεται από τη μόδα» (σελ. 58).

  Volonté de différer, όπως ο γερμανός της εικόνας.

  Παραθέτω κάποιους ακόμη από αυτούς που έχω υπογραμμίσει:

  «Δεν απατούν οι αισθήσεις, η κρίση απατά» (σελ. 59).  

  «Είναι ευτύχημα να αντιληφθεί κανείς νωρίς στα νιάτα του τα πλεονεκτήματα της ώριμης ηλικίας και να διατηρήσει στην ωριμότητά του τα πλεονεκτήματα της νεότητας» (σελ. 45).

  Στην ηθολογία αυτό για την ώριμη ηλικία λέγεται νεοτονία.

  «Ο άνθρωπος δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνος του, γι’ αυτό προτιμάει να ανήκει σε μια ομάδα, αφού βρίσκει εκεί αν όχι γαλήνη, τουλάχιστον καθησύχαση και σιγουριά» (σελ. 77).

  Μόνο που πάντα χρειάζεται να πληρώσει κάποιο αντίτιμο.

  Το βιβλίο αυτό το είχα διαβάσει το Γενάρη του 2003. Όμως, μικρό καθώς είναι και στραπατσαρισμένο, είπα να το ξαναδιαβάσω. Και φυσικά γιατί είναι Γκαίτε, του οποίου πρόσφατα διαβάσαμε τον «Φάουστ».