Book review, movie criticism

Friday, November 22, 2013

Nader Talebzadeh, The Messiah (2007)



Nader Talebzadeh, The Messiah (2007)

  Επί τέλους, τελειώσαμε με τις ιρανικές ταινίες (αυτές που είχαμε), για να διαβάσουμε και κανένα βιβλίο. Έχω δει και έχω γράψει σχεδόν για όλα τα έργα των κορυφαίων ιρανών σκηνοθετών, και στο εξής δεν μένει παρά να βλέπω τις ταινίες θα πέφτουν στα χέρια μου. Έχω γράψει για κάποια ντοκιμαντέρ, έχω και άλλα που δεν έχω δει, αλλά με ενδιαφέρουν κυρίως τα features films για  τα οποία γράφω απαρέγκλιτα.
  Ο «Μεσσίας» του Nader Talebzadeh είναι η ιρανική εκδοχή της ζωής του Χριστού. Ή μάλλον του θανάτου του, καθώς ο Μωάμεθ στο Κοράνι ακολουθεί το απόκρυφο Ευαγγέλιο του Βαρνάβα, σύμφωνα με το οποίο ο Χριστός αναλήφθηκε στους ουρανούς, και αυτός που σταυρώθηκε ήταν ο προδότης Ιούδας, του οποίου το πρόσωπο σαν από θαύμα μεταμορφώθηκε στο πρόσωπο του Ιησού. Στην ταινία, πριν από αυτή την εκδοχή, υπάρχει και η χριστιανική εκδοχή. Πάντως η μουσουλμανική εκδοχή παραείναι παραμύθι.

Thursday, November 21, 2013

Shahriar Bahrani, Saint Mary (2002)



Shahriar Bahrani, Saint Mary (2002)

  Του Shahriar Bahrani είδαμε ένα ακόμη έργο, τον Molke Soleiman, πριν τρία χρόνια. Δεν κάναμε ξεχωριστή ανάρτηση γιατί το κείμενο ήταν πάρα πολύ μικρό. Το παραθέτω παρακάτω. Σήμερα, 21η Νοεμβρίου (κι άλλη σύμπτωση), χωρίς να το έχω προγραμματισμένο είδα μια από τις τρεις ιρανικές ταινίες που μου έχουν μείνει, το Saint Mary, μια μεταφορά στην οθόνη της ζωής της Μαρίας, της μητέρας του Ιησού, όπως παρουσιάζεται στην ισλαμική παράδοση. Η ταινία τελειώνει με το μωρό Ιησού να μιλάει στην αγκαλιά της μάνας του, η οποία βρίσκεται ενώπιον Γραμματέων και Φαρισαίων που την κατηγορούν. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε στον παραπάνω σύνδεσμο. Εγώ να προσθέσω ότι η μουσική της ταινίας μου άρεσε πάρα πολύ. Το έργο το είδα ντουμπλαρισμένο στα αγγλικά, στο youtube, αλλά τώρα είδα ότι υπάρχει και με αγγλικούς υπότιτλους.

Shahriar Bahrani, Molke Soleiman (King Solomon, 2009)

  Είναι μια φαντασμαγορική ταινία εποχής με στοιχεία φανταστικού. Ο Βασιλιάς Σολομών αντιμετωπίζει επίθεση δαιμόνων που μπαίνουν μέσα στους υπηκόους του και τους κάνουν να εξεγερθούν εναντίον του. Όμως με τη βοήθεια του θεού τα δαιμόνια, τα οποία έχουν τη μορφή μικρών καγκουρό, βγαίνουν από μέσα τους και είναι πια ακίνδυνα.



Naser Taghvai, Tranquility in the presence of others (1973) and Captain Khorshid (1988)


Naser Taghvai, Tranquility in the presence of others (1973) and Captain Khorshid (1988)
 
  Το «Ησυχία όταν είναι άλλοι μπροστά» είναι ένα έργο ιρανικού νεορεαλισμού. Στο imdb μαθαίνω από έναν σχολιαστή ότι το σενάριο το έγραψε o Gholam Hussein Saedi που έγραψε επίσης το σενάριο για την «Αγελάδα» και τον «Κύκλο» του Dariush Mehrjui, και ότι το έργο αυτό, όπως και ο «Κύκλος», έκανε χρόνια να προβληθεί στο Ιράν, ενώ, αν θυμάμαι καλά, ο ίδιος ο Χομεϊνί έδωσε εντολή να προβληθεί η «Αγελάδα».
  Μπορώ να καταλάβω τις απαγορεύσεις. Ενώ η υπόθεση της αγελάδας διαδραματίζεται στην επαρχία, η υπόθεση του «Κύκλου» και της «Ησυχίας» διαδραματίζεται, αν θυμάμαι καλά, στην Τεχεράνη. Στην «Αγελάδα» το κεντρικό θέμα είναι η παθολογική αγάπη ενός αγρότη για την αγελάδα του ενώ στον «Κύκλο» είναι η διαφθορά που ενδημεί στην πρωτεύουσα και μολύνει τον νεαρό επαρχιώτη μόλις έχει φτάσει σ’ αυτήν, στην προσπάθειά του να επιβιώσει.
  Όμως η «Ησυχία» είναι άλλη υπόθεση. Πρόκειται για έναν ιρανικό νεορεαλισμό, επίσης ασπρόμαυρο, που η πλοκή του έχει να κάνει με αστικά περιβάλλοντα. Δίπλα στην κεντρική φιγούρα του συνταξιούχου συνταγματάρχη, που βυθίζεται σε βαθειά  κατάθλιψη όταν παίρνει σύνταξη με αποτέλεσμα να χρειαστεί νοσηλεία (εγώ, συνταξιούχος επίσης εδώ και δυο χρόνια, προς το παρόν την αποφεύγω γράφοντας αυτές τις γραμμές και άλλες παρόμοιες). Δίπλα σ’ αυτόν κινούνται οι δυο κόρες του με τους έρωτές τους, ο ένας από τους οποίους θα καταλήξει άδοξα, και η νεαρή γυναίκα του, που έχει την ηλικία που έχουν οι κόρες του. Την παντρεύτηκε στην επαρχία όπου είχε καταφύγει μετά την συνταξιοδότησή του και είχε φτιάξει μια φάρμα με κοτόπουλα, που όμως, για κάποιο λόγο που δεν μαθαίνουμε, την παράτησε και ήλθε στην Τεχεράνη.
  Το μετάνιωσε. Νοσταλγεί τη ζωή στην επαρχία (βρε μπας και πρέπει να γυρίσω κι εγώ στο Κάτω Χωριό;). Πίνει. Έχει παραισθήσεις.
  Τη γυναίκα του τη φλερτάρει ένας άνδρας του κύκλου τους. Αδέξια, όμως έτσι κι αλλιώς δεν υπήρχε περίπτωση να έχει επιτυχία. Στο τέλος του έργου τη βλέπουμε να περιποιείται τον άντρα της με στοργή στο νοσοκομείο.
  Πάντως δεν είναι μόνο το στόρι που προκάλεσε την απαγόρευση πιστεύω. Η ταινία, γυρισμένη στην προ Χομεϊνί εποχή, δείχνει ένα δυτικό Ιράν, με πάρτι, με γυναίκες χωρίς μαντήλα, με σκηνές ερωτικές που ενώ στα καθ’ ημάς δεν θεωρούνται καθόλου προκλητικές για το Ιράν σίγουρα είναι απαράδεκτες.
  Γράφοντας για πάρτι θυμήθηκα μια σκηνή από το Crimson gold του Jafar Panahi, όπου οι αστυνομικοί μπουκάρουν σε μια πολυκατοικία. Γιατί; Διότι τους κατάγγειλαν ότι σε κάποιο διαμέρισμα γίνεται πάρτι. Βλέπουμε τους συμμετέχοντες να βγαίνουν από την έξοδο της πολυκατοικίας με τη συνοδεία των αστυνομικών. Πάνε για το αστυνομικό τμήμα, αλλά το τι τους περιμένει ακριβώς δεν το ξέρουμε. Πάντως δεν νομίζω να τους αφήσανε με την υπόσχεση να μην το ξανακάνουν.  

Kaptain Khorshid

  Εν τάξει, να το πάρει το ποτάμι, η ταινία είναι βασισμένη πάνω στο μυθιστόρημα του Ernest Hemingway «To have and have not» (Να έχεις και να μην έχεις), για το οποίο κάναμε μια ανάρτηση το καλοκαίρι.
  Σε αντίθεση με την ταινία του Χάουαρντ Χωκς εδώ δεν υπάρχει κανένα ειδύλλιο, ακολουθώντας έτσι το πρωτότυπο. Όμως απουσιάζουν οι παράπλευρες ιστορίες που υπάρχουν στο έργο του Hemingway, πράγμα κατανοητό για την οικονομία του έργου. Τέλος ο Taghvai τοποθετεί την υπόθεση στα ιρανικά δεδομένα, κάτι που έχουν κάνει και άλλοι ιρανοί όταν εμπνέονται από δυτικά έργα, όπως π.χ. ο Dariush Mehrjui στον «Ταχυδρόμο» και στη «Σάρα». Με τον περιορισμό της πλοκής στα ουσιώδη και με τις αναγκαίες προσθήκες σε λεπτομέρειες, ο Taghvai καταφέρνει να αναδείξει τη δυναμική αλλά και τραγική προσωπικότητα του καπετάνιου, ο οποίος απογυμνώνεται διαδοχικά από το χέρι του, την περιουσία του, και ετοιμάζονται να του κατάσχουν το σκάφος. Δέχεται μια αποστολή με δολοφόνους την οποία είχε αρχικά αρνηθεί, όταν μαθαίνει ότι πρόκειται να του κατάσχουν το σκάφος. Όχι για το ποσό της αμοιβής, υποπτεύεται ότι δεν θα του το δώσουν ποτέ και ότι θα τον σκοτώσουν, αλλά για να εκδικηθεί αυτόν τον οποίο θα ληστέψουν αυτοί οι δολοφόνοι, για να αναχωρήσουν αμέσως μετά με το σκάφος του για κάποιο από τα κράτη του Κόλπου. Φροντίζει να πάρει μαζί του την καραμπίνα του, ξέροντας ότι θα του χρειαστεί, ενώ αποχαιρετώντας τη γυναίκα του παραπονιέται που έχει κόρες και κανένα γιο. Όχι, δεν το λέει γιατί, όπως όλοι οι μουσουλμάνοι, και όχι μόνο, θα προτιμούσε γιους και όχι κόρες, αλλά για να μπορεί ένας γιος να τους φροντίσει αν αυτός, για κάποιο λόγο, φύγει από τη ζωή.
   Δεν έχει καμιά αμφιβολία ότι οι ληστές αυτοί, όταν φτάσουν στον προορισμό τους, θα τους σκοτώσουν. Προσπαθεί να προετοιμάσει το έδαφος για την αντίσταση. Όμως οι ληστές καταφέρνουν να εξουδετερώσουν τον βοηθό του ρίχνοντάς τον στη θάλασσα. Στο μεταξύ αυτός έχει προλάβει να αρπάξει την καραμπίνα του. Αν και με το ένα χέρι, καταφέρνει και τους εξοντώνει όλους. Ένας όμως, ο τελευταίος, προλαβαίνει και τον μαχαιρώνει.
  Στο τέλος του έργου βλέπουμε δυο άνδρες στην προκυμαία να ατενίζουν με έκπληξη το σκάφος του καπετάνιου να μπαίνει στο λιμάνι, αλλά χωρίς να υπάρχει ίχνος ζωή πάνω του. Μάλλον θα καταφέρει να επιζήσει, αφού κατάφερε να το φέρει πίσω στο λιμάνι.
  Εξαιρετική ταινία, μας άρεσε πολύ.

Wednesday, November 20, 2013

Για τον Τατσόπουλο, για τη Λογοτεχνία, για τις Συμπτώσεις



  Το έχω ξαναγράψει ότι δεν παρακολουθώ τηλεόραση, την έχω απλά σαν μόνιτορ, αλλά πρέπει να την ανοίξω σε κανάλι πριν κάνω την επιλογή. Πριν λίγο έπεσα πάνω στις ειδήσεις. Άκουσα για τον Τατσόπουλο. Δεν ξέρω ακριβώς τι δηλώσεις έκανε, τι ήταν αυτό που προκάλεσε, αυτό ήταν χθεσινή είδηση φαντάζομαι, η σημερινή ήταν για τις αναταράξεις που προκάλεσε στο ΣΥΡΙΖΑ.
  Θεωρώ τον Τατσόπουλο ως έναν από τους καλύτερους έλληνες, και όχι απλά νεοέλληνες, πεζογράφους (Τώρα μη μου πει κανείς «ποιος είσαι εσύ που τον θεωρείς», γιατί θα του απαντήσω «και ποιος είσαι εσύ που δεν τον θεωρείς», και θα παίξουμε την κολοκυθιά). Και ακούγοντας τις ειδήσεις θυμήθηκα πώς κατέληγα στη βιβλιοκριτική μου για το μυθιστόρημά του «Τιμής ένεκεν» που ανάρτησα το καλοκαίρι  (http://hdermi.blogspot.gr/2013/07/blog-post_878.html) Στην περίπτωση του Τατσόπουλου ταιριάζει γάντι η παροιμία: «Όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα τον τρων οι κότες». Και με τα «πίτουρα» δεν εννοώ φυσικά τον ΣΥΡΡΙΖΑ του οποίου είναι βουλευτής αλλά γενικά την πολιτική.
  Αν κάνω αυτή την ανάρτηση είναι γιατί ξαφνικά ένοιωθα να προβληματίζομαι: μήπως τελικά έχει δίκιο που επέλεξε την πολιτική και όχι τη λογοτεχνία, όπως και ο συνονόματός μου ξάδελφος, και αυτός βουλευτής του ΣΥΡΡΙΖΑ, όσο και αν είναι απαξιωμένη στις μέρες μας η πολιτική, όσο και αν είναι απαξιωμένοι στις μέρες μας οι πολιτικοί; Ποιο είναι το κοινωνικό βάρος της λογοτεχνίας σήμερα, αλλά και πάντα; Μήπως είναι μια ιδιωτική υπόθεση ενός κλειστού κύκλου ανθρώπων, που όσο και αν θεωρούν τον εαυτό τους εκλεκτό, όσο και αν πράγματι είναι εκλεκτοί, ο πολύς κόσμος δεν τους γράφει στα παλιά του τα παπούτσια, αλλά, κάτι χειρότερο, απλά τους αγνοεί;
  Και γράφοντας αυτές τις γραμμές μου ήλθε στο μυαλό το post ενός άλλου συνονόματου (κοίτα σύμπτωση. Και ακόμη μια σύμπτωση, στην προηγούμενη ανάρτησή μου στο blog, την οποία κοινοποίησα στο facebook, έγραφα πάλι για τις συμπτώσεις), στο οποίο έκανα like πριν λίγα λεπτά, όχι γιατί μου άρεσε, αλλά απλά από κατανόηση. Κάνω copy and paste.
  Πέθανε λέει και η Ντόρις Λέσινγκ..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Λιγοστεύουν σιγά σιγά οι άνθρωποι που δεν έχω ιδέα ποιοί είναι...

Shahed Ahmadloo, Bahar, before and after

Shahed Ahmadloo, Bahar, before and after
Η ταινία, σε αγγλική γλώσσα, βρίσκεται στο youtube

  Η σύμπτωση: μόλις πριν δυο βδομάδες κάναμε μια ανάρτηση για την ταινία του Kianoush Ayari «To be or not to be» που έχει σαν θέμα τη μεταμόσχευση, και βλέπουμε τώρα την ταινία «Bahar, before and after» του Shahed Ahmadloo, με το ίδιο θέμα, με προεκτάσεις που έχουν να κάνουν και με το χρόνο γυρίσματος της ταινίας. Σίγουρα είναι μεταγενέστερη από την ταινία του Ayari. Δεν βρήκαμε τίποτα στο διαδίκτυο γι’ αυτήν, αλλά είμαστε σίγουροι ότι γυρίστηκε πολύ αργότερα.
  Το 1998 η δωρεάν οργάνων έπρεπε να γίνεται κατόπιν συναίνεσης των οικείων. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο για την ανάρτηση της ταινίας του Ayari ανακάλυψα ότι για πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η δωρεάν οργάνων είναι σήμερα υποχρεωτική, εκτός και αν υπάρχει γραπτή δήλωση για το αντίθετο.
  Στην ανάρτησή μας γράψαμε για τις παρενέργειες που μπορεί να έχει μια τέτοια πρακτική. Στο μυαλό μας ήταν περισσότερο η διαφθορά. Τώρα στην ταινία αυτή είδαμε την ακραία περίπτωση, αυτή του θαύματος. Η Μπαχάρ βρίσκεται σε κώμα μετά από τροχαίο, με ελάχιστες πιθανότητες να ζήσει. Οι γιατροί αποφασίζουν να της πάρουν τον κερατοειδή και να τον μεταμοσχεύσουν σε έναν νεαρό που τυφλώνεται όλο και περισσότερο, μέρα με τη μέρα.
  Όμως το θαύμα γίνεται. Η Μπαχάρ συνέρχεται από το κώμα, αλλά είναι φυσικά τυφλή. Αυτό δημιουργεί περιπλοκές, αλλά και ευκαιρίες για νέες ενοράσεις πάνω στο νόημα της ζωής. Το τέλος είναι happy, όμως μόνο εν μέρει.
  Ένα κοριτσάκι που πάσχει από λευχαιμία νοσηλεύεται στο ίδιο νοσοκομείο. Έχει σταματήσει το σχολείο, την πρώτη δημοτικού, πριν προλάβει να μάθει την αλφάβητο. Έχει μεγάλη λαχτάρα να τη μάθει. Η Μπαχάρ του κάνει μαθήματα. Της λέει πόσο όμορφο είναι το φαλακρό κεφαλάκι της, που μοιάζει με φεγγάρι. Όταν πεθαίνει της μεταμοσχεύουν τον κερατοειδή της.
  Να μιλήσουμε για μια ακόμη σύμπτωση.
  Μόλις πριν τέσσερις μέρες κάναμε την ανάρτηση για την ταινία της Mania Akbari «10+4», που αναφέρεται στην περιπέτεια της υγείας της. Η Akbari εγχειρίστηκε για καρκίνο του στήθους και στη συνέχεια υποβλήθηκε σε χημειοθεραπεία. Δεν δίστασε καθόλου να εμφανισθεί φαλακρή μπροστά στο φακό.  
  Αξίζει να δει κανείς τις δυο ταινίες, του Ayari και του Ahmadloo, στη χρονολογική τους διαδοχή. Η ταινία του Ayari «To be or not to be» βρίσκεται επίσης στο youtube, με αγγλικούς υπότιτλους αυτή.