Mohammad Reza Aslani, Chigh (1997)

 Mohammad Reza Aslani, Chigh (1997)

 

  Και τώρα, ποιος έχει δίκιο;

  Μάλλον ο Ασλανί θα έλεγα (συγχωρεμένος εδώ και πολλά χρόνια ο συμμαθητής μου Ασλανίδης. Νομίζω αυτός μου είπε ότι το όνομά του προέρχεται από το ασλάν, που θα πει λιοντάρι).

  Οι δυο τεχνητές νοημοσύνες, το ChatGTP και το DeepSeek (κινέζικο το δεύτερο, λέγεται ότι είναι καλύτερο) μου βγάζουν ότι είναι ο κεντρικός πόλος που στηρίζει τις τέντες των νομάδων κούρδων στο Ιράν. Όμως σε ένα αρχικό πλάνο του ντοκιμαντέρ διαβάζουμε ότι είναι το κάλυμμα των τεντών των κούρδων νομάδων στο δυτικό Ιράν που φτιάχνεται από καλάμια και κατσικίσιο δέρμα. Περίπου τα ίδια βρίσκω και στη google.

  Ενώ βλέπουμε τις δραστηριότητες για το φτιάξιμο του chigh, ακούμε σε voice over την αφήγηση της δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου. Τον έφτιαξε από χώμα ο Θεός, όμως τον παράτησε για 700 χρόνια. Μετά έδωσε λειτουργίες στα όργανά του και του εμφύσησε τελευταία τη ζωή, την ψυχή, δεν θυμάμαι. Δεν ξέρω αν η ιστορία αυτή βρίσκεται σε κάποιο θρησκευτικό κείμενο ή βρίσκεται στη λαϊκή παράδοση.

  Τώρα τι ξεχωρίσαμε στην ταινία.

  Το διαρκές τράβελινγκ της κάμερας, πότε αργό και πότε γρήγορο.

  Ένα μάτι που εμφανίζεται σαν leit motiv σε ECU (extreme close up).

  Μια υπέροχη μουσική που παίζει μια ομάδα νεαρών με τα όργανά τους, έγχορδα, που μοιάζουν με λαούτο.

  Μια συζήτηση μέσα στη σκηνή πάνω στο γάμο. Η κάμερα μας δείχνει διαδοχικά, σε κυκλική κίνηση, τα πρόσωπα.

  Ένα παιδί βοηθάει συχνά τον πατέρα του. Του φέρνει καλάμια και πέτρες από το ποτάμι.

  Ελάχιστο το κινηματογραφικό έργο του Ασλανί, κυρίως μικρού μήκους ταινίες, ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, και μόλις δυο μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας. Είναι ποιητής, και φαίνεται ότι η ποίηση τον απασχολεί περισσότερο. Στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία έκανε έξι χρόνια να βρει χρηματοδότες.   

Ebrahim Hatamikia, From Karkheh to Rhein (1993)

 Ebrahim Hatamikia, From Karkheh to Rhein (1993)

 

  Μετά τον «Ανιχνευτή» και τον «Μετανάστη ο Hatamikia γυρίζει την ταινία «Από το Καρχέ στο Ρήνο».

  Η ταινία αυτή θίγει το ζήτημα της μετανάστευσης (η αδελφή το «σκάει» για τη Γερμανία), το θέμα των επιπτώσεων του πολέμου στον αδελφό (τύφλωση, θάνατος από καρκίνο) και η αγωνία μπροστά στον επικείμενο θάνατο.

 Και βέβαια υπάρχουν σκηνές αναδρομής, σαν αναμνήσεις, από το μέτωπο του πολέμου, στο επεισόδιο στο οποίο ο αδελφός προσβλήθηκε από τα χημικά.

  Όμως ποιο από όλα έχει μεγαλύτερη βαρύτητα;

  Θα έλεγα το πρόβλημα των επιπτώσεων του πολέμου. Εκτός από τον αδελφό, υπάρχει και ένας με κομμένα πόδια, σε καροτσάκι, και ένας άλλος που μιλάει βραχνά, καθώς τα χημικά του Σαντάμ του πείραξαν τα πνευμόνια.

  Και οι τρεις νοσηλεύονται σε νοσοκομείο της Φρανκφούρτης.

  Και ποιοι πούλησαν τα χημικά στον Σαντάμ;

  Εσείς οι γερμανοί.

  Στο τέλος βλέπουμε να πηγαίνουν στο Ιράν η αδελφή, ο άντρας της με το γιο τους. Φαίνεται την έχει συγχωρήσει η μητέρα της, η οποία δεν απαντούσε στα τηλεφωνήματά της όλα αυτά τα χρόνια (κρίνοντας από την ηλικία του γιου θα είχε περάσει τουλάχιστον μια δεκαετία). Πρέπει να δουν και την γυναίκα του αδελφού της και το νιογέννητο μωρό τους.

  7,1 η βαθμολογία της (με βρίσκει σύμφωνο) θεωρείται από τις καλύτερες του Hatamikia.

 

Ebrahim Hatamikia, The scout (1989)

 Ebrahim Hatamikia, The scout (1989)

 

  O «Ανιχνευτής» του Hatamikia μου θύμισε την ταινία του «Ο πύργος του Μινού». Στον πύργο έδιναν συντεταγμένες των θέσεων του εχθρού, ώστε να κτυπήσει το πυροβολικό. Το ίδιο κάνει και ο ανιχνευτής.

  Σίγουρα τα γυρίσματα της ταινίας να ξεκίνησαν το 1988, πριν τελειώσει ο πόλεμος. Είναι μια καθαρά πολεμική ταινία, που δείχνει τον ηρωισμό με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι ιρανοί στρατιώτες τα εχθρικά τανκς, και την αυτοθυσία.

  Ένας τρέχει με το μπαζούκας του και, όταν φτάσει σε κοντινή απόσταση ώστε να είναι σίγουρος ότι δεν θα αστοχήσει, ρίχνει στο τανκς το οποίο τυλίγεται στις φλόγες.

  Σίγουρα ήξερε ότι οι πιθανότητες να επιστρέψει ήταν μικρές.

  Και πράγματι τα πυρά του εχθρού τον σταμάτησαν πριν φτάσει στα χαρακώματα.

  Το τέλος είναι μεγαλειώδες.

  Μόνοι ο ανιχνευτής με ένα συνάδελφο.

  Ο συνάδελφος τραυματίζεται βαριά, και σε λίγο ξεψυχάει.

  Είναι μόνος, και τον έχουν ζώσει πολυάριθμοι ιρακινοί. Βγάζει το κράνος του, πετάει το όπλο του, και με ψηλά τα χέρια προχωρεί προς το μέρος τους.

  Όμως!

  Πιο πριν είχε δώσει τις συντεταγμένες της θέσης του στο πυροβολικό.

  Όταν καταφτάνει ένα απόσπασμα των ιρανικών δυνάμεων, θα δει το χώρο σπαρμένο με τα πτώματα των ιρακινών στρατιωτών.

  Εξαιρετική ταινία, πολύ μου άρεσε.

Ebrahim Hatamikia, The tower of Minoo (1995)

 Ebrahim Hatamikia, The tower of Minoo (1995)

 

  Ο «Πύργος της Μινού» είναι μια πολεμική ταινία, είδος που ήκμασε μετά την επανάσταση του 79 στο Ιράν. Διαφέρει από την προηγούμενη ιρανική ταινία που παρουσιάσαμε, τους «Αετούς» του Samouel Khachikian σε δύο πράγματα, τα οποία χαρακτηρίζουν και ξεχωριστά υποείδη. Το πρώτο, γυρίστηκε μετά το τέλος του πολέμου. Το δεύτερο, δεν παρουσιάζει τον ίδιο τον πόλεμο, ο χρόνος της ιστορίας είναι μεταγενέστερος, αλλά δείχνει τις επιπτώσεις του στους βετεράνους.

  Και συγκεκριμένα στον άντρα της Νίκης Καρίμι.

  Ήταν ο μόνος επιζήσας από τους άντρες ενός πύργου-παρατηρητηρίου στο νησί που φέρει το όνομα της γυναίκας του, στα σύνορα με το Ιράκ. Έχει σχεδόν απωθήσει τις τραυματικές μνήμες του, όμως του τις επαναφέρει στην επιφάνεια η γυναίκα του.

  Πιο πριν είχε λάβει ένα μήνυμα από τη γυναίκα ενός συντρόφου του. Το μήνυμα έλεγε να καταστραφεί αυτός ο πύργος. Την καταστροφή του θα αναλάβουν οι επιζώντες. Και αν δεν υπάρχει κανείς επιζών, οι γυναίκες τους, τα παιδιά τους, οι απόγονοί τους.

  Όχι, δεν σκοπεύει να πάει στον πύργο. Είναι η μέρα του γάμου του, θα πάνε στο Ισφαχάν για το γαμήλιο ταξίδι τους, όπως είχαν προγραμματίσει.

  Στη διαδρομή κουράζεται, το τιμόνι το παίρνει η Νίκη Καρίμι. Αποκοιμιέται στο κάθισμα του συνοδηγού. Η Καρίμι, που είχε δει τη σκηνή με τη γυναίκα που του παρέδιδε το γράμμα, το κλέβει από τον κόρφο του. Το διαβάζει.

  Ναι, θέλει να δει τον πύργο όπου σκοτώθηκε ο αδελφός της, φίλος του άντρα της.

  Μετά από αρκετούς διαπληκτισμούς αυτός θα δεχθεί να πάνε στο νησί.

  Και εκεί θα ζωντανέψουν οι μνήμες.

  Σύντροφοί του να σκοτώνονται κατά το κτίσιμο του πύργου, που έπρεπε να γίνει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Άλλοι στη συνέχεια. Τον αδελφό της δεν μπόρεσε να τον συγκρατήσει, που έπεφτε από το παρατηρητήριο μετά από μια εχθρική βολή που κατέστρεψε μέρος του πατώματος.

  Το σουρεαλιστικό, να παρευρίσκεται η γυναίκα του στην δραματοποιημένη ανάμνησή του με τις συζητήσεις με τον αδελφό της, οι μόνοι επιζήσαντες, είναι μια εξαιρετική σκηνοθετική πρωτοτυπία. Αλλά και η απόκλιση από τον ρεαλισμό, αν και ξενίζει, είναι και αυτή αποδεκτή: δεν μπορεί η Καρίμι, που έχει γκρεμιστεί προσπαθώντας να κατέβει από τον πύργο και νοσηλεύεται τέσσερις μέρες με χαμένες τις αισθήσεις της, να τρέχει να ανέβη πάνω στον πύργο αμέσως μόλις συνέρχεται.

  Ο άντρας της της είχε αφήσει ένα φωνητικό μήνυμα σε μια κασέτα στο αμάξι: την αποδεσμεύει από τα δεσμά του γάμου, να προχωρήσει στη ζωή της.

  Αυτή καταλαβαίνει.

  Τρέχει στον πύργο, ανεβαίνει, και βλέπει πράγματι τον άντρα της στο παρατηρητήριο.

  Έχει παραιτηθεί από τη ζωή.

  Μια γυναίκα τους φέρνει φαγητό.

  Στο τελευταίο πλάνο βλέπουμε και τους δυο να αρχίζουν να ξηλώνουν το παρατηρητήριο. Η Καρίμι, που αρχικά ήθελε να αγοράσει ο άντρας της αυτό το κτήμα όπου βρίσκεται ο πύργος στον οποίο σκοτώθηκε ο αδελφός της, έχει αλλάξει γνώμη.

  Πολύ καλή ταινία, παρά το 5,6 που έχει στο IMDb. Πολλές καλές ιρανικές ταινίες έχουν χαμηλή βαθμολογία.

  Το αντιπολεμικό μήνυμα είναι εμφανές. Εδώ δεν υμνούνται οι ήρωες όπως στους «Αετούς», απλά είναι θύματα του πολέμου. Όταν άρχισαν να χάνονται ο ένας μετά τον άλλο οι σύντροφοί τους, έγραψαν αυτό το γράμμα, όποιος ή όποιοι επιβιώσουν να καταστρέψουν μετά το τέλος του πολέμου τον πύργο που στοίχισε μέχρι τότε τόσες ζωές. Ο   Ebrahim Hatamikia, όπως και ο Mohsen Makhmalbaf, ισλαμιστές πριν και μετά την επανάσταση, άρχισαν να απομακρύνονται σιγά σιγά από το καθεστώς και να στέκονται κριτικά απέναντί του. Ο Mohsen Makhmalbaf, πιο οξύς στην κριτική του, βρίσκεται σε αυτοεξορία με την οικογένειά του στη Γαλλία.   

  Μάθαμε ότι Μινού σημαίνει ουρανός.

  Και ότι το μπαρούτι το λένε και οι ιρανοί μπαρούτι. Δεν είχα καμιά αμφιβολία, το έψαξα στο ChatGTP: «Η λέξη "μπαρούτι" προέρχεται από την τουρκική λέξη "barut", η οποία με τη σειρά της έχει πιθανή περσική ή αραβική προέλευση».

  Και θυμήθηκα.

  Το παρατσούκλι μιας συμμαθήτριάς μου στο δημοτικό ήταν μπαρούταινα.

  Πού να το ξέρει ο δάσκαλος.  

  Της έδωσε ένα ρόλο σε κάποιο σκετς, πιθανότατα για τον εορτασμό της 25^ης Μαρτίου, όπου έπρεπε κάποια στιγμή να πει «Κι εγώ μπαρούτι γίνομαι».

  Ξεσπάσαμε στα γέλια όταν το ακούσαμε.

  Δεν θυμάμαι αν διαμαρτυρήθηκε και πήρε άλλη το ρόλο της.