Εργαλεία κ.λπ. που χρησιμοποιούσαμε στην Κρήτη.

Εργαλεία κ.λπ. που χρησιμοποιούσαμε στη Κρήτη. http://wpababion.wordpress.com/%CF%84%CE%B1-%CF%87%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CE%B6%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B1/

Gao Lap ή Kao Li, The perfumed arrow

Gao Lap ή Kao Li, The perfumed arrow 女秀才(1966)

«Η γυναίκα-λόγιος» είναι ο ακριβής τίτλος, και είναι μια κινέζικη όπερα, όχι του Πεκίνου αλλά του Huangmei. Για όσους δεν ξέρουν τι είναι κινέζικη όπερα, θα τους πούμε ότι είναι κάτι ανάλογο με το δικό μας μιούζικαλ. Όσο για την υπόθεση του έργου, θα νόμιζε κανείς ότι είναι μια σαιξπηρική κωμωδία, σαν την «Δωδεκάτη νύχτα». Ο Γουέν Τζουν Τσιν στην πραγματικότητα είναι η Φέι-ε, μοναχοπαίδι ενός στρατηγού, που για να απαλύνει την κρυφή απογοήτευση του πατέρα της που δεν άφησε διάδοχο ντύνεται σαν αγόρι και ασχολείται με τις πολεμικές τέχνες. Είναι εξαιρετική στην άρση βαρών και το τόξο, ενώ στη συνέχεια βλέπουμε ότι είναι ικανότατη και στο χειρισμό του σπαθιού. Θέλει να δώσει εξετάσεις στον κινέζικο ΑΣΕΠ, που ξεκινάει νομίζω από τον 13^ο αιώνα. Οι γονείς της έχουν αντιρρήσεις, όμως αυτή προβάλει σαν επιχείρημα ότι υπάρχουν γυναίκες που διακρίθηκαν σαν άντρες, στο στρατό κυρίως, και φέρνει το παράδειγμα της Μου Λαν που για δεκατρία ολόκληρα χρόνια περνούσε για άντρας μέσα στο στράτευμα. Και θυμήθηκα τη δική μας «Κριτσοτοπούλα», που σαν «Σπανομανώλης» πολέμησε με τα παλικάρια του Καπετάν Καζάνη στο Λασίθι.

Την πιέζουν να παντρευτεί, και αυτός που θα διαλέξει δεν μπορεί παρά να είναι ένας από τους δυο φίλους της, οι οποίοι την θεωρούν σαν αδελφό τους. Τους αγαπάει εξίσου και τους δυο, έτσι αποφασίζει να το ρίξει στην τύχη. Θα κτυπήσει με το τόξο της ένα περιστέρι, και όποιος από τους δυο σηκώσει πρώτος το βέλος αυτός θα γίνει άντρας της. Αυτός όμως που το σηκώνει το παραδίδει στον άλλο και φεύγει για το σπίτι του όπου τον έχουν καλέσει επειγόντως. Έτσι ο άλλος θα γίνει ο αρραβωνιαστικός της, αφού η Φέι-ε του αποκαλύψει την ταυτότητά της.

Ο πατέρας της συκοφαντείται και φυλακίζεται. Δεν μπαίνει πια ζήτημα να συμμετάσχει στις εξετάσεις αφού πρέπει να μείνει να φροντίσει τη μητέρα της και να δει τι θα απογίνει με τον πατέρα της. Μη έχοντας νέα του πείθει τη μητέρα της να την αφήσει να πάει στην πρωτεύουσα να τον ψάξει. Αυτή υποχωρεί δίνοντάς της για συντροφιά και προστασία ένα ζευγάρι υπηρετών. Διανυχτερεύουν σε ένα πανδοχείο. Κοιτώντας από το παράθυρο θα δει κάποιον να απαγάγει μια κοπέλα από το απέναντι σπίτι. Θα τον πάρει στο κατόπιν και θα σώσει την κοπέλα στο παρά πέντε από το βιασμό, αφού πρώτα ξεπαστρέψει καμιά τριανταριά άτομα της φρουράς του και σκοτώσει και τον ίδιο τελικά ενώ προσπαθεί να το σκάσει αφού βλέπει ότι δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα στη μονομαχία μαζί της με το σπαθί. Όπως ήταν αναμενόμενο, η κοπέλα τον ερωτεύεται και θέλει να τον παντρευτεί. Άντε τώρα να τη μεταπείσει, καθώς δεν μπορεί να της αποκαλύψει την ταυτότητά της. Ο μόνος τρόπος για να ξεφύγει, και πάλι προσωρινά, είναι να πει πως είναι αρραβωνιασμένος. Μετά από πολλά κωμικά επεισόδια έχουμε το ευτυχισμένο τέλος, η Φέι-ε να παντρεύεται τελικά αυτόν που σήκωσε πρώτος το βέλος και ο άλλος την κοπέλα που έσωσε. Πραγματικά υπέροχο έργο.

Κατερίνα Κατράκη, Η παρτίδα

Κατερίνα Κατράκη, Η παρτίδα, Ιωλκός 2014, σελ. 73

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Σύντομα ποιήματα, σαν αστραπές της έμπνευσης

  Γράφοντας για την προηγούμενη – και πρώτη – ποιητική συλλογή της Κατερίνας Κατράκη με τίτλο «Το παράθυρο» καταλήγαμε: «Η Κατερίνα Κατράκη εμφανίζεται με την πρώτη της ποιητική συλλογή ως μια πολύ ταλαντούχα ποιήτρια. Δροσερή και πηγαία, αισιόδοξη και σκωπτική, πιστεύουμε ότι θα κάνει μια πολύ καλή πορεία στα γράμματά μας».

Και στη δεύτερη ποιητική της συλλογή κάνουμε τις ίδιες διαπιστώσεις, με μια ακόμη: ότι δεν την διακατέχει η βιασύνη. Τέσσερα ολόκληρα χρόνια χωρίζουν τη συλλογή αυτή από την προηγούμενη. Ένας άλλος φίλος ποιητής, επίσης δεν διακατέχεται από την «αγωνία της δημοσίευσης»: ο Στάθης Κουτσούνης, που πρόσφατα εξέδωσε την τελευταία του ποιητική συλλογή με τίτλο «Στιγμιότυπα του σώματος», μετά από πέντε χρόνια.

Όχι ότι είναι κακό να εκδίδεις συχνά, αρκεί αυτό να προκύπτει φυσιολογικά και να μη γίνεται άγχος. Εγώ, αφού είχα να εκδώσω δέκα ολόκληρα χρόνια, εδώ και τέσσερα χρόνια εκδίδω ένα βιβλίο το χρόνο και μέσα στις γιορτές θα βγει και πέμπτο, και τον επόμενο χρόνο έκτο, αν δεν στραβώσει κάπου η δουλειά.

Έχω δηλώσει και άλλες φορές ότι μου αρέσουν τα σύντομα ποιήματα, τα ποιήματα που είναι αποτέλεσμα μιας έκρηξης της έμπνευσης και περικλείουν τη δυναμική του ευφυολογήματος και την πυκνότητα του αποφθέγματος. Και η συλλογή αυτή βρίθει από τέτοιου είδους ποιήματα. Παραθέτουμε την «Αλήθεια».

Πόσο φοβάμαι το μέτριο.

Προσποιείται το καλό με τεράστια επιτυχία (σελ. 64).

Η μεταφορά, το σημαντικότερο υφολογικό στοιχείο στην ποίηση, εδώ κυριαρχεί απόλυτα. Πολλές από τις μεταφορές και τις εικόνες της η Κατράκη τις αντλεί από τον κόσμο της ιατρικής. Παραθέτουμε το «Συμβάν».

Απόψε χειρουργείται ο έρωτας.

Θεράπων ιατρός ο εγωισμός.

Η μοναξιά επιμελείται την αναισθησία

και η σιωπή τακτοποιεί

τα περαιτέρω (σελ. 14)

Να παραθέσουμε και την «Ελπίδα».

Λες ότι έχασες

το τελευταίο τρένο.

Είσαι βέβαιος;

Ίσως απλώς

είναι αραιά τα δρομολόγια (σελ. 26).

Είναι γνωστό το χόμπι μου, το ξέρουνε πια όλοι, να ανιχνεύω δηλαδή ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους (εσείς ανιχνεύσατε τον μόλις τώρα;). Το χόμπι αυτό έχει διευρυνθεί, ανιχνεύω και στίχους σε άλλα μέτρα.

Παραθέτουμε τους τελευταίους στίχους από τη «Σκακιέρα», για το τροχαϊκό τους μέτρο.

Η ζωή μου μια σκακιέρα

κι η βασίλισσα εγώ.

Δεν υπάρχει ο roi.

Τον καταργώ.

Παίζω μόνη

Και το ρίχνω στο κουτσό (σελ. 54).

Η «συνειρμική ετοιμότητα», η μητέρα των μεταφορών, είναι τόσο μεγάλη στην Κατράκη που την οδηγεί και σε λογοπαίγνια. Παραθέτουμε το «Συν/πέρασμα».

Γράφω σ’ ένα τετράδιο

με σελιδοδείκτη μου

ένα εισιτήριο αεροπλάνου.

Αντιλαμβάνεσαι τον συνειρμό;

Τώρα και scripta volant (σελ. 9).

Και ένα ακόμη, το «Τακτική».

Μην εκνευρίζεστε.

Όλα θα βρουν τη λύση τους.

Ας κατεβάσουμε τους τόνους.

Τωρα καλυτερα; (σελ. 13).

Να το υπογραμμίσουμε αυτό, ένα χαρακτηριστικό της Κατράκη που δεν το συναντάμε και τόσο συχνά στην ποίηση είναι το χιούμορ. Το λογοπαίγνιο, αλλά και η σάτιρα, είναι από τις όψεις αυτού του χιούμορ. Παραθέτουμε τη μικρή αγγελία.

Παράγουμε,

συσκευάζουμε,

διανέμουμε

συνειδήσεις.

Όσοι πιστοί προσέλθετε.

Πληροφορίες εντός (σελ. 10).

Και την «Επανάσταση».

Είναι καλό που πήρες φωτιά.

Τουλάχιστον φαίνεται πως δεν είσαι ήδη καμένος (σελ. 31).

Και θυμήθηκα το συγχωρεμένο το δάσκαλό μου τον κο Σαραντώνη, που έλεγε παρηγορώντας τη γυναίκα του: -Μη στενοχωριέσαι που έπαθα εγκεφαλικό, αυτό δείχνει ότι έχω εγκέφαλο, ότι δεν είμαι ανεγκέφαλος.

Στα ποιήματα της Κατράκη η οποία είναι κάτοχος τριών ξένων γλωσσών παρεισφρέουν συχνά ξένες λέξεις. Είναι κι αυτό μια μορφή της παγκοσμιοποίησης, της θετικής της όψης. Παραθέτουμε το «Επικινδύνως».

Γράφω μαζί με το alter ego μου,

συν-γράφω δηλαδή,

κι εναρμονίζομαι με νέα δεδομένα.

Delete τα κεκτημένα.

Κι έχω τη σκέψη στον αυτόματο πιλότο.

Άξαφνα τρέμω κάθε λάθος.

Γιατί αν συμβεί…

Save us (σελ. 48).

Σχεδόν δεν υπάρχει ποιητική συλλογή που να μην έχω διαβάσει ποιήματα για την ποίηση και τον ποιητή. Στη συλλογή αυτή της Κατράκη υπάρχουν πέντε. Παραθέτουμε την «Ποίηση», για να μην επαναλάβουμε αργότερα τον δεκαπεντασύλλαβο.

Μπήκα στην πτήση σου γυμνή

φεύγω ντυμένη εικόνες (σελ. 32)

Επίσης την «Απόλυτη τιμή», για τον δεύτερο στίχο που είναι σε δακτυλικό μέτρο.

Η ποίηση είναι το όχημά μου στο όνειρο.

Όταν με βλέπεις γερά γαντζωμένη στη γη,

εγώ έχω ήδη πετάξει.

Η ποίηση είναι το όχημά μου στη ζωή.

Μέσ’ απ’ αυτήν καλοπιάνω το θάνατο

και σέρνομαι μυστικά προς το αύριο. (σελ. 52).

Τέλος την «Ποίηση», για το τροχαϊκό της μέτρο.

Πού να στρέψω τον καθρέφτη

για να δω τον εαυτό μου;

Παντού εσύ (σελ. 57).

Το «Λες…» είναι μια εκδοχή της καβαφικής πόλης.

«Μετακομίζεις, λες.

Και πού πας;

Ίδιο κορμί

ίδια ψυχή

και ίδια μάτια.

Μα πού νομίζεις ότι πας; (σελ. 29).

Και τώρα οι δεκαπεντασύλλαβοι.

(Τα όνειρα)

Πότε τα κυνηγώ εγώ και πότε αυτά εμένα

Κι άμα με πιάσουν, τυχερός. Αν με αφήσουν, μόνος (σελ. 8).

Είναι διαδοχικοί στο ποίημα «Επί πίνακι», μόνο που δεν ριμάρουν, ωσάν τις μαντινιάδες μας, τα νεύρα να καλμάρουν. (Εν τάξει, η δική μου ρίμα δεν είναι και η πρώτη, όμως είναι ρίμα).

Και ένας ακόμη:

Σε είδα να εκτρέπεσαι από τον ίσιο δρόμο (σελ. 49).

Το «Άτιτλο» είναι δυο στίχοι σε αμφίβραχυ:

Ας ήσουν λιγότερος

να μη σ’ αγαπούσα (σελ. 23).

Επιβεβαιώνεται η διαπίστωσή μας, σαν ταλαντούχα ποιήτρια η Κατερίνα Κατράκη ανεβαίνει ακάθεκτη τον ελληνικό ποιητικό Παρνασσό. Της ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδη και αυτή της η συλλογή.

Μπάμπης Δερμιτζάκης

7. Egara Kabaji

7. Egara Kabaji

  O Egara θέλει να έλθει σε ένα συνέδριο που θα γίνει στην Ύδρα. Ελπίζω να καταφέρει να πάρει κάποια χρηματοδότηση.

  Γνωριστήκαμε πέρυσι στο Κάιρο, στο συνέδριο της Αιγυπτιακής Εταιρίας για τη Θεωρία της Λογοτεχνίας. Είναι από την Κένυα, πανεπιστημιακός και πεζογράφος. Μαζί βολτάραμε στο Κάιρο.

  Απαντάω στο e-mail του, επισημαίνοντας ότι είναι πολύ παραγωγικός (prolific). Μου ανταπαντάει (κάνω copy and paste): I do not know if I am prolific. Perhaps it is the effect of loneliness.

  Θυμήθηκα, διαβάζοντας αυτές τις γραμμές, κάποιον που είπε ότι οι πνευματικοί άνθρωποι είναι συνήθως (συχνά; πάντα;) μελαγχολικοί. Εξάλλου μοναξιά και μελαγχολία πάνε μαζί. Αναρωτιέμαι αν ο Μπαλζάκ όταν έγραφε την «Ανθρώπινη κωμωδία» του ένοιωθε επίσης μοναξιά.  

  Δεν ξέρω αν η μοναξιά σαν αίσθημα ενισχύει την πνευματική δημιουργία, όμως σαν συνθήκη ζωής σίγουρα την ευνοεί. Όταν γράφω συνεχώς πρέπει να παρατηρώ τη γυναίκα μου και το γιο μου να μη με ενοχλούν. Αν και, πρέπει να πω εδώ, δεν ξέρω πως ο Egara μπορεί να νοιώθει μοναξιά, με γυναίκα και τρία παιδιά. Νομίζω όμως ότι συχνά εργάζεται μακριά τους.

  We are experiencing tremors every night, μου γράφει. Η πόλη που κατέστρεψε ηφαιστειακή λάβα πριν λίγες μέρες είναι μόλις 200 χιλιόμετρα μακριά από τη δική του.

  Γιατί το αναφέρω αυτό σε ένα κείμενο οιονεί δοκιμιακό για την πνευματική δημιουργία. Μα γιατί η αφήγηση προσθέτει ποικιλία στο δοκιμιακό λόγο. Απλώς οι αναλογίες εδώ είναι αντίστροφες από ότι στον Σαμπάτο, για τον οποίο γράψαμε λίγο πριν. Κάτι ήξερε ο Ιησούς, που τη διδασκαλία του τη γέμιζε με παραβολές.

  Παλιά πίστευα ότι το διάβασμα της λογοτεχνίας ήταν χάσιμο χρόνου, και τα διαβάσματά μου, σαν μαθητής και φοιτητής, αλλά και χρόνια μετά, ήταν κυρίως δοκίμια. Αργότερα άρχισα να εκτιμώ τη λογοτεχνία.

  Αν σκεφτούμε ότι στην ανθρωπότητα πρώτα εμφανίζεται ο μύθος και μετά ο λόγος, εγώ πρέπει να έκανα μάλλον μια αντίστροφη πορεία. Γεννήθηκα γέρος, για να αρχίσω σιγά σιγά να…, αλήθεια, ποιο είναι στα νέα ελληνικά το αντίθετο το γερνώ; Ας το πούμε περιφραστικά, γίνομαι όλο και πιο νέος.

  Αν είναι έτσι, μπορώ να ελπίζω ότι στα γεράματά μου ίσως καταφέρω να γράψω καλούτσικη λογοτεχνία.

  Και ο λαός όμως που λέει ότι «η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται;»

29-1-2002

Πολύ αργότερα διάβασα, αφού είδα πρώτα ταινία, το διήγημα του Fitzgerald «The curious case of Benjamin Button».  

6. Αντίο

6. Αντίο

  Γεράσαμε. Και αποχαιρετούμε άτομα της σειράς μας. Με πήρε τηλέφωνο ο Μιχάλης, πέθανε η Βαγγελία η Διαλεχτάκη. Από καρκίνο στο κεφάλι. Ωραίο κορίτσι, θυμάμαι τη φλέρταρε ο Θόδωρας, μια εποχή που κάναμε παρέα, φοιτητές. Είχα να τη δω χρόνια. Και δεν θα την ξαναδώ.

  Σ’ αυτή και την αδελφή της είχα αφιερώσει ένα ποίημά μου τότε, γραμμένο «εν θερμώ», κυριολεκτικά, με πυρετό, αναφερόμενος στο πιο αντιστασιακό μου επεισόδιο:

                                           Παχυναμιώτικο

  Κάτω απ’ τα παράθυρα των κοριτσιών μας

Κάναμε καντάδα τη λευτεριά.

Ανέφελη ήταν η βραδιά

Κι ασημωμένο το μουράγιο της γλυφής παραλίας.

Τα κορίτσια μας άκουσαν στον ύπνο τους και χαμογέλασαν...

 

Κάτω στις κοιλάδες και στις ρεματιές  

Η    λευτεριά 'στησε τον ξέφρενο χορό της, και στη

Χούφτα της κρατάει το σπαθί,

Με τη φοβερή την κόψη

Και με μιαν όψη που με βια μετράει τη γη.

Μεθυσμένοι, πήγαμε βόλτα στην παραλία. Στο μόλο πήρα μια πέτρα και χάραξα πάνω στο σοβά «Κάτω η χούντα». Φαινόταν για αρκετές μέρες, μέχρι που το πασάλειψαν με ασβέστη. Υπέθεσαν ότι το έγραψαν κάτι αριστεροί Βασιλικιώτες.

Αντίο Εύη.

15-1-02