Γιάννης Κουβαράς, Ονείρου Οδύσσεια

Γιάννης Κουβαράς, Ονείρου Οδύσσεια, Γαβριηλίδης 2013, σελ. 85

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Την περιπλάνησή του στη ζωή και στην ποίηση αφηγείται ο Κουβαράς σ’ αυτή την ποιητική του συλλογή

  Ο Γιάννης Κουβαράς γεννήθηκε στο Άστρος Κυνουρίας το 1950. Είναι διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάστηκε στη μέση εκπαίδευση, και τώρα είναι συνταξιούχος. Έχει εκδώσει ποιητικές συλλογές και μελέτες για ποιητές. Ένα μέρος από τις κριτικές του έχει επίσης εκδοθεί σε δυο τόμους.

  Παραφράζοντας την «Ομήρου Οδύσσεια» ως τίτλο μας αφηγείται τη δική του οδύσσεια, αν και όχι ακριβώς οδύσσεια με το άγχος της επιστροφής αλλά την περιπλάνησή του, ως άλλος Οδυσσέας, στην ποίηση και στη ζωή.

  Χωρίς να ενοποιεί τα ποιήματά του θα μπορούσαμε να τα κατατάξουμε σε τέσσερις κατηγορίες: σ’ αυτά που αναφέρονται στην ποίηση και στον ποιητή, σ’ αυτά που αναφέρονται στη (μα)θητεία του στην εκπαίδευση, σε εικόνες που φωτογράφησε η ποιητική του κάμερα και στα ερωτικά.

 

Οι πιο αιματηρές μάχες

Οι πιο άδοξες

Δόθηκαν

Στα αχανή

Στα ανυπεράσπιστα πεδία

Της λευκής σελίδας

  «Άδοξοι που ’ναι» είναι ο τίτλος του ποιήματος, το πρώτο της συλλογής, παραπέμποντας διακειμενικά στον Καρυωτάκη.

  Στο «(παί)ζωντας με τις λέξεις έχασες τη ζωή» καταλήγει:

Γιοφύρι της Άρτας το ποίημα

Κι ο πρωτομάστορας

Άτεκνος κι άγαμος

Τι να θυσιάσει

Εκτός απ’ τη ζωή του

  Μην τον πιστεύετε, έτσι το λέει, δεν νομίζω να νοιώθει ότι διακονώντας την ποίηση έχασε τη ζωή του. Προφανώς με αυτό το εφέ υπερβολής θέλει να τονίσει τις θυσίες που κάνουν στην προσωπική τους ζωή οι ποιητές για χάρη της ποίησης.

  Τα περισσότερα ερωτικά έχουν το εφέ του απροσδόκητου. Στους «Ήλιους» παρασύρεσαι να νομίσεις ότι ο Κουβαράς μιλάει για τα ηλιοτρόπια.

  Όμως όχι. Αυτά αποτελούν το πρόσχημα. Στην πρώτη στροφή μιλάει για τα ηλιοτρόπια του Βαν Γκονγκ, στη δεύτερη για τους αγρούς με τα ηλιοτρόπια της Γιουγκοσλαβίας, στην τρίτη μιλάει για ήλιους στην κύρια σημασία («Ήλιοι εκτυφλωτικοί της Μεσογείου»), για να καταλήξει:

Και πάνω απ’ όλους

Κα μέσα σ’ όλους

Κι’ ανάμεσά τους

Ο λαμπρότερος

Ο ζεστότερος

Ο αβασίλευτος

Το πρόσωπό σου

  Το ίδιο και στο επόμενο ποίημα, «Εγκώμιον ποιήσεως», το οποίο ξεκινάει

Χάριν της Ποιήσεως

χτίστηκαν οι μεγαλοπρεπείς

καθεδρικοί ναοί

για να αντηχεί στους θόλους τους

ο βασιλέας λόγος

για να καταλήξει:

Χάριν των ποδιών σου

έγινε η ποίηση

Για να υμνηθούν

οι τορνευτοί αμφορείς τους

με τις γάμπες λάμπες

Για να σου στρώσει χαλί

να περάσεις

  Στις «Εναίσιμες ειδήσεις» αναφέρεται σε ένα περιστατικό που τον συγκίνησε

 Ο οδηγός ογκώδους μηχανήματος….

Κατεβαίνει και παίρνει τη χελώνα

που διέσχιζε την άσφαλτο

και την περνάει στο πάρκο

Κάτι τέτοια ψιλά

μας κρατούν ακόμη

από μια κλωστή αισιοδοξίας

Η ποίηση των πράξεων

(κι ας ούρλιαζαν πίσω του δαιμονισμένα

οι σειρήνες των καβαλάρηδων της ασφάλτου)

  Άστοχη η μεταφορά «καβαλάρηδες της ασφάλτου». Eμείς οι μηχανόβιοι περνάμε από δίπλα, ή σφήνα όταν είναι τα αυτοκίνητα σε δυο σειρές, οι οδηγοί αυτοκινήτων είναι αυτοί που συνηθίζουν να κορνάρουν δαιμονισμένα σε τέτοιες καταστάσεις.

  Τα ποιήματα που αναφέρονται στη θητεία του στην εκπαίδευση βρίσκονται στο τέλος.

  Στον «Έφηβο ουρανό», αφιερωμένο στους απόφοιτους του 2011, με τα εφέ της επανάληψης, της απαρίθμησης και της παρήχησης, ο Κουβαράς αποχαιρετά τους μαθητές του, και υποπτεύομαι και το σχολείο.

Μην πεις ποτέ δεν είναι όμορφη η ζωή

Όταν υπάρχουν τα εφτά χρώματα του ουράνιου τόξου

Να βάψεις το γκρίζο της καθημερινότητας

Μην πεις ποτέ…

Όταν υπάρχουν…

………………….

Όταν υπάρχει το τμήμα Γ7

Περίληψη και υπόσχεση όλων των θαυμάτων

Έτοιμο να συνεχίσει την όγδοη μέρα της δημιουργίας

ν’ ανακαλύψει το όγδοο χρώμα του ουράνιου τόξου

να κάνει το όγδοο θαύμα του κόσμου

και προπαντός να βάλει σκαλιά

με την ανεμόσκαλα των ονομάτων του

που βγάζει στον έβδομο ουρανό:

Σοφία, Χριστίνα, Ελεονώρα, Μαρκέλα, Βέρα

Αλεξάνδρα, Θοδωρή, Χαρά, Μαρίνα, Μαριαλένα,

Ελευθερία, Αντώνη, Ιωάννη, Κωνσταντίνε,

Ναταλία, Στυλιανέ, Ελπινίκη, Νικόλαε,

Δάφνη, Δανάη, Δημήτρη, Δομηνίκη,

Δάφνη-Χρυσούλα, Ευδοκία, Βάσια, Σοφία

Ακούω το φλοίσβο της συμφωνικής μουσικής

Από τη ροή των ονομάτων σας

Σε λα ελάσσονα

Το ρω του έρωτα της χαράς της αριστείας της ευχαριστίας

Το νι της νιότης της νιοστής της νίκης…

  Είναι η τρίτη ή τέταρτη φορά που συναντάω το όνομα Ελπινίκη. Πολύ σπάνιο όνομα. Το όνομα της μητέρας μου. Και, το 2011 πήρα κι εγώ σύνταξη από την εκπαίδευση. Οι δικοί μου μαθητές όμως δεν ήταν απόφοιτοι, ήταν στην πρώτη τάξη. Δεν είμαι ποιητής για να τους γράψω ποίημα. Ας τους αφιερώσω αυτή την βιβλιοκριτική, καθώς και σ’ όλους τους μαθητές μου που βρεθήκαμε και γίναμε φίλοι στο facebook.

  Ποίηση συγκινητική, με καβαφική διαύγεια, δείχνει μια σπάνια ευαισθησία. Εύχομαι από αυτές τις γραμμές στον συνάδελφο Γιάννη να είναι καλοτάξιδα τα ποιήματά του.

Μπάμπης Δερμιτζάκης