Γιάννης Πούλος, Σιωπηλές φωνές

Γιάννης Πούλος, Σιωπηλές φωνές, Φρουτοπηγή 2015, σελ. 45

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Η τρίτη ποιητική συλλογή με τον έντονο κοινωνικό προβληματισμό του ποιητή

  Έχουμε ήδη γράψει για τις δυο προηγούμενες ποιητικές συλλογές του φίλου, γείτονα και συντρόφου τα ηρωικά εκείνα χρόνια Γιάννη Πούλου, και σειρά έχει σήμερα η τρίτη, που έχει τίτλο «Σιωπηλές φωνές».

  Οξύμωρος ο τίτλος, για να ξεκινήσουμε από αυτόν. Είναι ο τίτλος του πρώτου ποιήματος της συλλογής, και αποτελεί όχι μόνο το στίγμα της ποίησής του αλλά και γενικότερα της εποχής μας. Οι κραυγαλέες διαμαρτυρίες έχουν δώσει τη θέση τους στις σιωπηλές διαμαρτυρίες, όπως αυτές των αγανακτισμένων. Σε μια εποχή που ο εχθρός βρίσκεται εκτός, πώς να αγωνιστείς; Πόσο μπορεί να πιέσει ο Βαρουφάκης; (Αλλά ας μη πολιτικολογήσουμε, το θέμα μας είναι οι «Σιωπηλές φωνές»).

  Σιωπηλοί οι αγανακτισμένοι στο σύνταγμα, σιωπηλή και η ποίηση σήμερα, καταγράφει περισσότερο τη θλίψη και λιγότερο προτρέπει αγωνιστικά «να υψώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα». Την εποχή που έγραφε το στίχο αυτό ο Ρίτσος το όραμα ήταν ακόμη ζωντανό. Για τους περισσότερους κατέρρευσε το 1989, ενώ για αρκετούς, ακόμη πιο πριν.

 

Ήχοι της σιωπής, δυνατές φωνές,

από φόβο και βία στόμα κλειστό,

αδύναμοι μοναχικοί σε κόσμο μικρό.

Πηγάδι βαθύ του πόνου της θλίψης, η λήθη,

κομμάτια χαμένης ζωής, μνήμες

βαθιά στο μυαλό, συλλέγω πριν χαθούν.

Σιωπηλές φωνές, οι στίχοι με φτερά,

μακριά να πετάξουν σαν πουλιά.

  Να σημειώσουμε ότι ο Γιάννης στοιχίζει στο κέντρο, αλλά εμείς ακολουθούμε τη στοίχιση της βιβλιοκριτικής μας, στα αριστερά. 

  Το βασικό υφολογικό χαρακτηριστικό που παρατηρήσαμε και στις προηγούμενες συλλογές του το βλέπουμε κι εδώ: το εφέ του ομοιοτέλευτου, που δεν θα το λέγαμε ακριβώς ομοιοκαταληξία γιατί οι στίχοι έχουν τον άνισο αριθμό συλλαβών που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη ποίηση. Επίσης ο Γιάννης είναι φειδωλός στη χρήση του ρήματος. Στο παραπάνω ποίημα συναντάμε μόλις δυο ρήματα: «συλλέγω» και «πετάξουν». Ακόμη συναντάμε κάμποσες φορές το εφέ της απαρίθμησης, και πιο χαρακτηριστικά στο ποίημα «Ζητείται κοινό».

Θεοί, πολιτικοί, λογοτέχνες, ηθοποιοί, κοινό αναζητούν

με πάθος, δύναμη, ψέματα κι αλήθειες, μιλούν.

Γονυκλισίες, υποσχέσεις, παράσταση θεατρική,

θέσεις μοιράζουν, στον παράδεισο, στο δημόσιο, στη ζωή.

Το κοινό μας ζητάμε με ήθος και παιδεία,

ρόλους ν’ αλλάξουμε σ’ αυτή την πορεία.

  Σαν στρατευμένος ποιητής που είναι ο Γιάννης είναι φυσικό στα ποιήματά του να υποχωρεί το ύφος μπροστά στη θεματική. Ο κοινωνικός προβληματισμός που τα χαρακτηρίζει παίρνει συχνά και πολιτική χροιά, ενώ η μαθητεία μας στην πρώτη οργάνωση που εμφανίστηκε στην Ελλάδα με έντονο τον οικολογικό χαρακτήρα φαίνεται σε αρκετά από αυτά. Παραθέτουμε το ποίημα «Ιερισσός».

Με χέρια άνομα και νόμο,

ήλθαν ζωσμένοι βία και δακρυγόνο.

Χρυσάφι να πάρουν απ’ τα σπλάχνα της γης,

δηλητήριο στο χώμα, στα νερά της ζωής.

Σκάψε σε υπόγειες στοές βαθιά,

χρυσό θα βρεις στα φύλλα της καρδιάς.

Καλοσύνη, ανθρωπιά, το χρυσάφι εμείς,

δεν μπορεί να μας το πάρει κανείς.

  Επίσης το ποίημα «Πατρίδες».

Φτώχεια, διωγμοί σε πέτρινα χρόνια,

άνεμοι δυνατοί σε φέραν στα ξένα.

Εκεί που τη ζωή σκόρπισες,

οικογένεια, φίλοι και δουλειά,

ρίζες έβγαλες, φύλλα και κλαδιά.

Σε δρόμους τους Ουτρέχτης περπατάς,

αισθήματα, πολιτισμό μαζί σου κουβαλάς.

Η πατρίδα σου ποια είναι σε ρωτούν,

σιωπηλά δάκρυα στα μάτια σου κυλούν.

  Το ποίημα αυτό είναι αφιερωμένο στη Δήμητρα Σιδέρη, αλλά στο πρόσωπό της αναγνωρίζουμε όλους τους ξενιτεμένους έλληνες που η κρίση τους ανάγκασε να εκπατριστούν.

  Ποιος έχει γράψει ποτέ ποίημα γι’ αυτές; Και μόνο γι’ αυτό το λόγο θα το παραθέσω.

Καθαρίστριες

Χαράματα γυναίκες σιωπηλά,

γραφεία καθαρίζουν, τη βρωμιά,

με σκούπες, σφουγγάρια και κουβά.

Βρώμικες πολιτικές, με άνομο νόμο

δικαστές, την ψυχή δικάζουν, το σθένος.

Σε ανεργία υποταγή τις οδηγούν με βία,

σκλαβιά, δουλειά με το κομμάτι.

Με δύναμη και πάθος καθαρίστριες,

φωνές υψώνουν στην πόλη, διαμαρτυρία,

να περάσει η ανθρωπιά να φύγει η αδικία.

  Να αφιερώσω κι εγώ την παράθεση στη Εύα, στη Μιμόζα, στην Όλγα, στη Βερόνικα, στη Λίτσα, στην Αντριάνα και στη Μυρσίνη.

  Θα κλείσω τη παρουσίαση αυτή παραθέτοντας ένα ακόμη ποίημα, «Η γάτα», αφενός γιατί η γάτα, σε αντίθεση με τα σκυλιά, είναι η συμπάθειά μου και έχω γράψει γι’ αυτή, και αφετέρου για τους δυο ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους με τους οποίους τελειώνει, καθώς κι εγώ τελειώνω τις αναρτήσεις μου παραθέτοντας πάντα τους ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους που εντοπίζω, είτε για ποιήματα πρόκειται είτε για πεζά.

Ήσυχα και σιγανά περνούσες απ’ τη στράτα,

όλο χάρη κι ομορφιά, ναζιάρα μαύρη γάτα.

Νύχια μακριά και μυτερά, πληγές ανοίγουν,

έρχεσαι, φεύγεις, χάνεσαι, πότε είσαι δω,

πότε είσαι κει, στον ήλιο χουζουρεύεις,

τη νύχτα στις σκεπές, τ’ αρσενικά μαζεύεις.

Ο κόσμος όλος γύρω σου τη συντροφιά σου θέλει,

σε μαξιλάρια μαλακά ύπνο γλυκό να φέρεις. 

  Φίλε Γιάννη, οικονομολόγε και μανάβη, σύντροφε και ποιητή, καλοτάξιδη να είναι και αυτή η ποιητική σου συλλογή.

Σε ενιαίο αρχείο έχουμε όλες τις βιβλιοκριτικές μας για τις ποιητικές συλλογές του Γιάννη Πούλου

Μπάμπης Δερμιτζάκης