Mohsen Makhmalbaf, Ο ποδηλάτης

Mohsen Makhmalbaf, Ο ποδηλάτης, 1987

Μια ακόμη καταπληκτική ταινία του ιρανικού σινεμά. Τρυφερή, ευαίσθητη, αισιόδοξη. Βλέποντάς την χθες βράδυ (την πρόβαλε η ψηφιακή cine+ και την έγραψα), συνειδητοποίησα ακόμη μια φορά αυτό που έχω γράψει επανειλημμένα σε διάφορα κριτικά μου σημειώματα, ότι το σπασπένς αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ατού που διατηρεί αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του αποδέκτη σε μια αφήγηση, είτε κινηματογραφική είναι αυτή είτε λογοτεχνική. Και το σασπένς διατρέχει τον «Ποδηλάτη» από την αρχή μέχρι το τέλος. Ένας Αφγανός μετανάστης κάνει ποδήλατο επί εφτά μέρες συνέχεια για να κερδίσει τα λεφτά που χρειάζεται για να πληρώσει το νοσοκομείο όπου νοσηλεύεται η γυναίκα του. Στη επιτυχία του παίζονται στοιχήματα. Θα τα καταφέρει ή όχι;
Θα τα καταφέρει και θα γίνει θρύλος. Και τότε συνειδητοποίησα ότι αρκετές άλλες ιρανικές ταινίες που είδα οικοδομούνται πάνω στο σασπένς. Στο Close up του Κιαροστάμι, το σασπένς είναι πώς θα τελειώσει η δίκη. Θα καταδικαστεί ο κατηγορούμενος; Στα «Παιδιά του Παραδείσου» το αγοράκι θα πάρει μέρος σε ένα διαγωνισμό όπου το δεύτερο έπαθλο είναι ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια. Θέλει να κερδίσει για να τα δώσει στην αδελφή του. Θα απογοητευθεί που θα κερδίσει το πρώτο. Στο «Άσπρο μπαλόνι» του Τζαφάρ Παναχί, ένα κοριτσάκι ψάχνει να βρει το χαρτονόμισμα που έχασε. Θα το βρει στο τέλος της ταινίας. Στο Offside του ίδιου σκηνοθέτη μια ομάδα κοριτσιών μεταμφιέζονται σε αγόρια για να μπουν στο γήπεδο να δουν έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, θέαμα που είναι απαγορευμένο για τις γυναίκες. Τις ανακαλύπτουν. Θα τα καταφέρουν τελικά να δουν το ματς; Στη «Γεύση του κερασιού» του Κιαροστάμι ο ήρωας ψάχνει ένα μέρος να αυτοκτονήσει. Θα αυτοκτονήσει τελικά; Στα «Παιδιά του πετρελαίου» του Ebrahim Forouzesh βλέπουμε ένα παιδί να περπατάει πάνω σε ένα σωλήνα πετρελαίου ενώ από κάτω χάσκει ένας τεράστιος γκρεμός. Θα τα καταφέρει να φτάσει στην άλλη άκρη; Στο «Μέσα στους ελαιώνες» του Κιαροστάμι, ο πρωταγωνιστής της ταινίας που γυρίζεται ερωτεύεται την πρωταγωνίστρια. Θα ευοδοθεί το αίσθημα;
Τελικά όχι. Το ίδιο και στο Baran (Βροχή) του Majid Majidi. Η νεαρή Αφγανή που έχει μεταμφιεστεί σε αγόρι για να δουλέψει σε μια οικοδομή θα φύγει τελικά. Ο νεαρός που έχει ανακαλύψει την ταυτότητά της και την έχει ερωτευθεί, την παρακολουθεί απελπισμένος να ετοιμάζεται να ανεβεί στο φορτηγό. Το παπούτσι της κολλάει στη λάσπη. Τρέχει και το παίρνει, και της το φοράει στο πόδι.
Ανάλογη σκηνή υπάρχει και στον «Ποδηλάτη». Ο νεαρός γιος του ποδηλάτη παρακολουθεί το οχτάχρονο κοριτσάκι της τσιγγάνας να φεύγει πάνω στο φορτηγό. Δαγκώνει ένα μήλο που κρατάει, και στη συνέχεια τρέχει και της το δίνει. Αυτή το δαγκώνει με τη σειρά της. Το φορτηγό απομακρύνεται. Δεν θα ξαναϊδωθούν ποτέ.
Ποιο είναι αυτό το τρισχαριτωμένο κοριτσάκι; Ψάχνοντας στο διαδίκτυο βρήκαμε ότι δεν είναι άλλη από την κόρη του Μαχμαλμπάφ, τη Σαμίρα, που ακολούθησε τα βήματα του πατέρα της και έγινε κι αυτή σκηνοθέτης. Η καταπληκτική ταινία «Στις πέντε το απόγευμα», με θέμα τη γυναίκα στην μετα-Ταλιμπάν εποχή στο Αφγανιστάν, είναι δική της.
Είναι να απορεί κανείς πως αυτή η χώρα έβγαλε τόσους πολλούς σημαντικούς σκηνοθέτες με διεθνή προβολή. Δεν σκοπεύω να λύσω το αίνιγμα, σκοπεύω όμως να δω όσο πιο πολλές ταινίες τους μπορώ.