Laurent Cantet, Entre les murs (Ανάμεσα στους τοίχους) 2008

Laurent Cantet, Entre les murs (Ανάμεσα στους τοίχους) 2008

Διάβασα για την ταινία στο blog του human trafffic (έτσι, με τρία f), και, καθώς θεωρούσα πάντα τον Χρυσό Φοίνικα σαν εγγύηση, είπα να τη δω. Άφησα μάλιστα και σχετικό σχόλιο στην ανάρτησή του.
Και την είδα. Ο human trafffic απογοητεύτηκε από την ταινία, και αυτό ήταν κυρίως που με εξιτάρισε να τη δω. Γράφει ότι ενδιαφέρει κυρίως την εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά εγώ που ανήκω σ’ αυτήν, δεν την βρήκα ιδιαίτερα συναρπαστική. Χωρίς πλοκή, χωρίς σασπένς, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια εναλλαγή επεισοδίων που εμείς οι εκπαιδευτικοί βιώνουμε καθημερινά στο σχολείο. Τα περισσότερα πρόσωπα, μαθητές και καθηγητές, έπαιζαν τους εαυτούς τους, και τους έπαιζαν πολύ καλά. Απλά η ταινία εμένα δεν μου άρεσε, ή μάλλον διαψεύστηκε η αφηγηματική αναμονή που δημιούργησε ο Χρυσός Φοίνικας με τον οποίο τιμήθηκε.
Βέβαια περί ορέξεως κολοκυθόπιτα. Δεν θέλω να αμφισβητήσω τις κριτικές ικανότητες της κριτικής επιτροπής. Απλά προβληματίστηκα για την δική μου πρόσληψη, που εν πολλοίς συμπίπτει με του human trafffic. Και νομίζω κατέληξα σε κάποια συμπεράσματα σε σχέση με μένα.
Για παράδειγμα, τώρα συνειδητοποίησα πλήρως γιατί μου αρέσει ο τριτοκοσμικός κινηματογράφος, πέρα από την όποια ποιότητά του: είναι εξαιτίας της ανοικείωσης που προσφέρει (λέξη-κλειδί στη θεωρία των Ρώσων φορμαλιστών της δεκαετίας του ’20), μιας ανοικείωσης που, στην περίπτωση του κινηματογράφου, χαρακτηρίζεται συνήθως με τον όρο «εξωτισμός», ο οποίος όμως κουβαλάει αρκετές αρνητικές συνδηλώσεις. Σε μένα όμως, με την ανθρωπολογική οπτική μου (συμμετέχω σε μια ομάδα κοινωνικής ανθρωπολογίας εδώ και 20 χρόνια), αυτές οι αρνητικές συνδηλώσεις εξαφανίζονται εντελώς.
Θυμάμαι μια μαροκινή ταινία που είδα πριν λίγα χρόνια, με γαλλικούς υπότιτλους και ίδια θεματική. Σ’ αυτήν δεν υπήρχε μόνο η ανοικείωση της τριτοκοσμικής χώρας με τις φτωχές αίθουσες, τους ξεβαμμένους τοίχους και τα πανάθλια θρανία: Ο Σουλεϊμάν της ταινίας αυτής, ο άτακτος μαθητής, δεν διώχνεται από το σχολείο. Περιθωριοποιημένος από τους συμμαθητές του για τη συμπεριφορά του, ζώντας σε μια προβληματική οικογένεια, επιχειρεί στο τέλος της ταινίας να αυτοκτονήσει πέφτοντας από την ταράτσα του σχολείου. Οι μαθητές τού φωνάζουν ότι τον αγαπούν. Στην τελευταία σκηνή βρίσκεται αγκαλιασμένος με την καθηγήτρια της οποίας είχε βγάλει το λάδι όλη τη χρονιά. Μελοδραματικό, αλλά συγκινητικό. Με πράξη «σπουδαία» (μια απόπειρα, ή μάλλον απειλή αυτοκτονίας, είναι σπουδαία) και «τελεία», δηλαδή με αρχή, μέση και τέλος, με σασπένς και με «πυρηνικά» επεισόδια, κατά την ορολογία του Ρολάν Μπαρτ, που πυροδοτούν δηλαδή το ένα το άλλο, και όχι «καταλυτικά» (η ορολογία τελικά είναι αρκετά άστοχη, αλλά αυτήν επέλεξε ο Μπαρτ), επεισόδια δηλαδή που απλά παρατίθενται το ένα δίπλα στο άλλο, όπως ήταν αυτά της γαλλικής ταινίας.
Πρέπει να δούμε και τον υπόλοιπο Gaspar Noe, αλλά αυτόν στην Κρήτη.