Γιώργος Βοϊκλής, «Οικολογισμός» και «Ξεχασμένα μονοπάτια».

Γιώργος Βοϊκλής, «Οικολογισμός» και «Ξεχασμένα μονοπάτια».

Οι παρακάτω βιβλιοκριτικές δημοσιεύτηκαν στη Νέα Οικολογία τον Οκτώβριο του 1992

Ο Γιώργος Βοϊκλής είναι από τα πιο παλιά και γνωστά στελέχη του οικολογικού χώρου. Παλιό μέλος της Νέας Αριστεράς, ήταν η ψυχή της στροφής της στους οικολογικούς προβληματισμούς και της μετεξέλιξης της φυσιογνωμίας της, που οδήγησαν και στη μετονομασία της σε Ένωση για την Ποιότητα της Ζωής (ΕΠΟΙΖΩ). Το κείμενό του, με τίτλο «Σύγχρονα παγκόσμια προβλήματα», με τις γενικές οικολογικές κατευθύνσεις που περιείχε, δημοσιευμένο στο τεύχος του Αυγούστου του 1976 της Επιθεώρησης της Νέας Αριστεράς, ήταν για μας τότε κάτι το νέο και αποκαλυπτικό. Αυτό το κείμενο είναι ένα από τα πολλά του Γιώργου Βοϊκλή που δημοσιεύονται στο καινούργιο του βιβλίο Οικολογισμός (Εναλλακτικές Εκδόσεις).
Πολλοί από τους προβληματισμούς του συγγραφέα αποτελούν σήμερα απλές και γνωστές αλήθειες για τον αναγνώστη που είναι εξοικειωμένος με τη σχετική αρθρογραφία και βιβλιογραφία. Όμως αξίζει να διαβαστούν κυρίως για το ύφος τους, καθώς έχουν τη φρεσκάδα μιας σκέψεις που έπαιξε ρόλο σκαπανέα στον προοδευτικό χώρο.
Ο συγγραφέας κατατάσσει τα κείμενα του σύμφωνα με μια θεματική λογική: για τους παλιούς και νέους φίλους πιστεύω ότι καλύτερη είναι η ανάγνωσή τους κατά χρονολογική σειρά. Ανασυστήνουν έτσι κατά κάποιο τρόπο την πορεία της οικολογικής σκέψης στη χώρα μας, με τις επί μέρους εμφάσεις και τα προβλήματα που την απασχόλησαν. Για κάποιον όμως που είναι νεομυημένος στην οικολογική σκέψη, είναι προτιμότερη η ανάγνωσή τους με τη σειρά που τα παραθέτει ο συγγραφέας.
Ο Γιώργος Βοϊκλής ασχολήθηκε κυρίως με τα καταναλωτικά προβλήματα (υπεύθυνος του καταναλωτικού συνεταιρισμού της ΕΠΟΙΖΩ), έναν τομέα που μέχρι στιγμής έτυχε δυσανάλογα μικρής προσοχής από το οικολογικό κίνημα, και εύλογα ένα μέρος του βιβλίου περιέχει σχετικά κείμενα.
Ως δείγμα γραφής απ' αυτό το βιβλίο παραθέτουμε τον επίλογο από ένα κείμενο του 1985, μια κριτική στα αριστερά κόμματα, που με τον οικολογικό τους μαϊντανό κοιτάζουν να απορροφήσουν τους συμπαθούντες του χώρου, οι οποίοι άλλωστε πυκνώνουν και μέσα στις ίδιες τις γραμμές τους: «Άλλωστε, στην εσωτερική δομή και λειτουργία τους κυριαρχούν οι αντιδημοκρατικές ιεραρχικές δομές που, εκτός του ότι αντιφάσκουν με τις δημοκρατικές διεκδικήσεις τους σε κοινωνικό επίπεδο, νεκρώνουν τη δημιουργικότητα των κοινω¬νικών δυνάμεων που παγιδεύονται στους μηχανισμούς τους».
Τα Ξεχασμένα μονοπάτια, το τέταρτο βιβλίο του Γιώργου Βοϊκλή (το πρώτο του, το Κοινωνικό πρόβλημα στον σύγχρονο καπιταλισμό εκδόθηκε το 1977 και το δεύτερο, το Τέλος της άνοιξης, το 1990) βγήκε σχεδόν ταυτόχρονα με τον Οικολογισμό την άνοιξη που μας πέρασε, από τη «Νεανική βιβλιοθήκη» των εκδόσεων Καστανιώτης. Στο βιβλίο αυτό περιέχονται μια σειρά κείμενα, εν είδει χρονογραφημάτων, αρκετά από τα οποία δημοσιεύτηκαν στη Νέα Οικολογία. Ο Γιώργος Βοϊκλής στο βιβλίο του αυτό μας παρουσιάζει μια άλλη του πλευρά: την όψη ενός ευαίσθητου ανθρώπου, που τον συγκινούν σκηνές και όψεις της καθημερινότητας, στις οποίες διεισδύει με οξυδέρκεια και χιούμορ.
Το βιβλίο του Γιώργου Βοϊκλή ξυπνά τη νοσταλγία της ελληνικής υπαίθρου των παιδικών μας χρόνων (μας θυμίζει την Αστραδενή της Ευγενίας Φακίνου), η οποία έχει χάσει σήμερα τη μοναδική φυσιογνωμία της, καθώς έχει κατακλυσθεί πλέον, όπως και ο αστικός χώρος, από τις αξίες και τη βαρβαρότητα της καταναλωτικής κοινωνίας. Τα Ξεχασμένα μονοπάτια δεν είναι μόνο τα μονοπάτια των βουνών, που τα παρέκαμψαν οι αυτοκινητόδρομοι. («Ακόμα και οι ντόπιοι ανεβαίνουν τώρα πια με τα αγροτικά τους στα ξωκλήσια που γιορτάζουν, μετατρέποντας σε πάρκινγκ τα ξέφωτα, όπου κάποτε στήνανε χορό», γράφει πολύ χαρακτηριστικά ο συγγραφέας στο κείμενο με τον ομώνυμο τίτλο). Είναι τα μονοπάτια που μας συνδέουν ακόμη με την παράδοση και τον πολιτισμό, μονοπάτια που πρέπει να τα ανακαλύψουμε και πάλι, πριν αλλοτριωθεί εντελώς η ζωή μας.
Είναι η άλλη πλευρά του ποταμού, την οποία ο Γιώργος Βοϊκλής προσπαθεί να δείξει στη σημερινή νεολαία που δεν τη γνώρισε, προσκαλώντας την να διασχίσει τις γέφυρες που την ενώνουν με το παρελθόν. Όχι για μια επιστροφή στο χτες, καθώς η ιστορία δεν γυρίζει πίσω, αλλά για μια επανενσωμάτωση των πιο υγιών στοιχείων αυτού του παρελθόντος στη ζωή μας.
Μπάμπης Δερμιτζάκης
Η ΝΕΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1992