Yonfan, Το περίπτερο με τις παιωνίες

Yonfan, Το περίπτερο με τις παιωνίες (Peony pavilion 2001).

Πριν γράψω για το έργο θα ήθελα να παραθέσω το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο μου «Το θέατρο της Ιαπωνίας και της Κίνας» (Εκδόσεις ΑΛΔΕ, 2010).
«Ο Tang Xianzu (1550 – 1617. Στο βιβλίο είχα δώσει οδηγίες προφοράς. Εδώ θα μεταγράψω και στα ελληνικά: Τανγκ Χιανγκ-τζου, το χιανγκ με κρητική προφορά) είναι ένας από τους πιο εξέχοντες κινέζους δραματουργούς, περίπου σύγχρονος του Σαίξπηρ. Ήταν τόσο το πάθος του για το δράμα, ώστε παραιτήθηκε από την υπαλληλική θέση που κατείχε για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο γράψιμο. Είχε μια τεράστια συλλογή δραμάτων της περιόδου Yuan, και η μελέτη τους τον βοήθησε πολύ στη δική του δραματουργία. Κάθε ωραίο στίχο που συναντούσε τον έβαζε μέσα στα δικά του έργα.
Και τα πέντε δράματα που έγραψε σώθηκαν. Την Πορφυρή φλογέρα την ξεκίνησε στα νιάτα του, όμως την ολοκλήρωσε σε ώριμη ηλικία. Η Πορφυρή καρφίτσα αναφέρεται σε μια αγάπη χωρίς ανταπόδοση που έχει σχεδόν δυστυχισμένη έκβαση. Η ιστορία του Nan Ke έχει ως ηθικό επιμύθιο ότι η αγάπη είναι πιο πολύτιμη από τα πλούτη και τη δύναμη. Όσο για το ηθικό επιμύθιο της Ιστορίας του Han Tan, είναι ότι η αγάπη είναι απλώς ένα όνειρο.
Ως καλύτερο έργο του όμως θεωρείται το Περίπτερο με τις παιωνίες, με 55 σκηνές, από τα μεγαλύτερα δράματα της εποχής Ming. Η ηρωίδα πεθαίνει για την αγάπη ενός άνδρα που είδε στο όνειρό της. Αυτή όμως η αγάπη την ξαναφέρνει στη ζωή, γιατί ο άνδρας αυτός υπάρχει στην πραγματικότητα, και την αγάπησε επίσης όταν είδε μια προσωπογραφία της (και μια από τις τρεις υποσημειώσεις: Παρεμπιπτόντως, η παιωνία χρησιμοποιείται μεταφορικά στην καθημερινή ομιλία για να δηλώσει μια ελκυστική νέα γυναίκα, και ιδιαίτερα τα γυναικεία γεννητικά όργανα. «Όταν πέφτουν σταγόνες δροσιάς, η παιωνία ανοίγει»).
Οι όμορφοι στίχοι εντυπωσιάζουν εξίσου θεατές και αναγνώστες, ιδιαίτερα τις κοπέλες. Ήταν τέτοια η δημοτικότητα του έργου και τόσο το αγοραστικό κοινό, ώστε έπεσε η τιμή του άλλου αριστουργήματος Το δυτικό δωμάτιο. Ένας ηθοποιός πέθανε πάνω στη σκηνή πριν τελειώσει μια δύσκολη άρια, μια κοπέλα πέθανε από θλίψη όταν είδε αυτό το έργο, και μια άλλη έπεσε στο νερό και πνίγηκε, αφού δεν κατάφερε να παντρευτεί τον συγγραφέα. Ελεγείες γράφηκαν γι αυτήν.
Το έργο παρομοιάστηκε με το Όνειρο θερινής νύχτας του Σαίξπηρ και με το Hanneles Himmelfahrt του Hauptmann. Θεωρείται το αριστούργημα της κινέζικης λογοτεχνίας, και μέρη του παίζονται ακόμη και σήμερα στο στυλ kunqu (Κουν τσου). Βρήκε επίσης πάρα πολλούς μιμητές, όπως τον Wu Bing (Γου Μπινγκ) στο έργο του Ο δυτικός κήπος (Xiyuanji) Χι γιουαν τζι».
Η όπερα του Πεκίνου είναι γνωστή στη Δύση, ενώ το Κουν τσου είναι σχεδόν άγνωστο. Η δασκάλα μου όμως στον Σύνδεσμο Φιλίας Ελλάδας Κίνας, η κα Yu (Γιου), καθηγήτρια γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σανγκάης που ήλθε να μας διδάξει κινέζικα, προτιμούσε το Κουν τσου. Την όπερα του Πεκίνου την εύρισκε πολύ θορυβώδη, ενώ το Κουν τσου το θεωρούσε πολύ εκλεπτισμένο.
Δυο χρόνια μας έκανε μάθημα. Ξέροντας το ενδιαφέρον μου για το κινέζικο θέατρο μου έφερε δυο όπερες του Πεκίνου σε video cd, το «Αντίο παλλακίδα μου» και το «Ηλιόλουστο δωμάτιο», και τρία dvd με το θαυμάσιο Peony Pavilion (牡丹亭; pinyin: mǔdāntíng). Υπέροχη μουσική, βλέποντάς το κατάλαβα γιατί αυτή η προτίμηση.
Δεν πίστευα ότι η ταινία του Γιον φαν θα ήταν κινηματογραφική μεταφορά του έργου. Και δεν ήταν, όπως δεν ήταν και το «Αντίο παλλακίδα μου» του Τσεν Κάι-γκε. Πέρα από το πιο γνωστό κομμάτι, που αρχικά το βλέπουμε σε εκτέλεση ενώ η μουσική του ακούγεται στη συνέχεια αρκετά συχνά, η ταινία δεν έχει καμιά σχέση με το κλασικό έργο. Αναφέρεται στην τρυφερή σχέση δύο γυναικών, ομοφυλοφιλική, που όμως δεν εκδηλώνεται ανοικτά παρά μόνο όταν μπαίνει στη μέση η ζήλεια. Η τραγουδίστρια, παλλακίδα με ένα παιδί, ζηλεύει τη δασκάλα που τα φτιάχνει με έναν νεαρό. Η σχέση με τον νεαρό κάποια στιγμή σταματάει, και στο τέλος του έργου βλέπουμε τις δυο γυναίκες σε τρυφερές στιγμές. Όχι σεξουαλικές. Τελειώνοντας η ταινία μένουμε με την αίσθηση ότι οι δυο γυναίκες έμειναν σε αυτό που λέγεται πλατωνικός έρωτας. Πολύ έξυπνος τρόπος για να αναδείξει ο Γιον φαν τον έρωτα: τον αποσυνδέει από το σεξ, παρουσιάζοντάς τον εντελώς εξιδανικευμένο.