Γιώργος Μετήλλιας, Τεθλασμένες προσεγγίσεις των μύθων

Γιώργος Μετήλλιας, Τεθλασμένες προσεγγίσεις των μύθων, Μετρονόμος, σειρά Ποιείν,  2012

 Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

  Μια ποιητική σύνθεση πάνω σε αρχαίους μύθους

  Οι αρχαίοι μύθοι αποτελούν σωστό χρυσορυχείο. Είναι αμέτρητοι εκείνοι οι οποίοι έχουν εμπνευσθεί από αυτούς για να δημιουργήσουν δικά τους θεατρικά έργα (π.χ. «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» του Ευγένιου Ο’ Νηλ), όπερες (π.χ. «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Γκλουκ), παρωδίες (π.χ. «Μήδεια» του Μποστ), για να δανειστούν τίτλους και ονόματα (π.χ. «Οδυσσέας» του Τζέημς Τζόυς), και άλλα.

  Σ’ αυτό το «και άλλα» συμπεριλαμβάνονται και οι «Τεθλασμένες προσεγγίσεις των μύθων» του Γιώργου Μετήλλια. Κι αυτό γιατί οι τέσσερις «τεθλασμένες προσεγγίσεις» της Ισμήνης, της Ιφιγένειας, του Ορέστη και του Ιανού ξεφεύγουν από τις παραπάνω κατηγοριοποιήσεις.

  Σχεδόν. Η πιο απολαυστική προσέγγιση είναι εκείνη της Ιφιγένειας, που ενώ έχει τον παρωδιακό χαρακτήρα της «Μήδειας» του Μποστ δεν είναι θεατρικό έργο. Πρόκειται για 24 σύντομα οκτάστιχα με ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους που ομοιοκαταληκτούν ζευγαρωτά, σαν ένα micro έπος κατά το πρότυπο των ομηρικών επών.  Στη θέση του Πάρη ο Μετήλλιας βάζει τον Φριτς.

Του Φριτς το μάτι γυάλισε σαν είδε την Ε.Λ.Ε.Ν.Η.

Ελληνική κορμοστασιά. Λάγνα ενδεδυμένη.

Ελεύθερη στις σκέψεις της. Ντόμπρα στην πεθυμιά της

και Ηθική σαν λάστιχο, στα χαλαρά βρακιά της.

Της είπε πόσο την ποθεί, πόσο πολύ τη θέλει

κι  εκείνη του το χάρισε το βάζο με το μέλι.

Οι δυο νιοι τακίμιασαν. Πιάστηκαν χέρι-χέρι

και τρέξανε ανάλαφρα, με του Νοτιά τ’ αγέρι.

  Στο κάλεσμα του Αγαμέμνονα,

Προσήλθαν απαξάπαντες και όλοι θυμωμένοι,

Καθόσον όλοι τρώγανε γλυκό απ’ την Ε.Λ.Ε.Ν.Η.

  Να όμως που παρουσιάστηκε ένα πρόβλημα: δεν μπορούσαν να ξεκινήσουν για την εκστρατεία. Γιατί άραγε;

Χρησμό ψάξανε, σίγουρο, από τον μάντη Κάλχα:

«Κωλύεται η πτήση μας, γιατί συμβαίνει τάχα;»

Εκείνος αποκρίθηκε: «Δίκην Εφ Άι Αρ.

Την πρωτοκόρη του Αρχηγού ζητά θυσία γαρ!»

  Έπρεπε όμως να πείσουν την Κλυταιμνήστρα να τη στείλει, πράγμα όχι και τόσο εύκολο. Όμως ο Αγαμέμνονας βρήκε τη λύση.

Τι να της πει; Πώς να το πει; Τι κάλυμμα να βάλει;

Είναι μεγάλο το κακό!... Είναι ζημιά μεγάλη!...

Κάλεσε τον παμπόνηρο, τον Ιθακήσιο άντρα,

να βρει λύση στο πρόβλημα ή να του δώσει χάντρα.

Δεν είναι θέμα το παιδί, έχει και άλλη κόρη,

μα στη παντόφλα, αδερφέ, τραβά μεγάλο ζόρι.

  Με παρόμοιους απολαυστικούς στίχους φτάνουμε στο ΚΔ΄, το οποίο καταλήγει:

Και να, ορμά ο Αχιλλεύς να σώσει το κορίτσι.

«Ευγενική μα άκαιρη ενέργεια και κρίση».

Η έσχατη κουβέντα της, δίχως καημό ή πάθος

Και η ματιά στη χαραυγή του Εφ Άι Αρ. Στο βάθος.

  Στην «Ισμήνη» βλέπουμε το διάλογο που κάνει η Ισμήνη με την Αντιγόνη, προσπαθώντας να τη μεταπείσει. Ενώ η τραγωδία του Σοφοκλή εστιάζει στην Αντιγόνη την οποία δικαιώνει, εδώ ο Μετήλλιας παίρνει το μέρος της Ισμήνης αντιστρέφοντας το μήνυμα του μύθου, βάζοντας στο στόμα της τους περισσότερους στίχους. Φαίνεται να λέει ότι στην μη ηρωική εποχή μας ο ηρωισμός είναι μια μάταιη θυσία.

  Στον «Ορέστη» ο Μετήλλιας, μαζί με τη Θέμη, δικαιώνει τον Ορέστη. Απολογούμενος ο Ορέστης Λέγει:

Η Κλυταιμνήστρα, μάνα μου, γυναίκα με σκελέα,

αφού δεν συμπεθέριασε τη δόξα τ’ Αχιλλέα,

προέγραψε τον άντρα της, γυρίσει δε γυρίσει,

και ξέχασε την κόρη της λιγάκι να θρηνήσει.

Στην κεφαλή του Αίγισθου φόρεσε την κορόνα,

του άντρα της εξάδελφο και μέγα απατεώνα.

Οι δυο μαζί αρπάξανε τον κόπο του κοσμάκη,

που γλίτωσε απ’ τον κόρακα κι έπεσε στο γεράκι.

  Η Θέμις, δικαιώνοντας τον Ορέστη, λέγει παραινετικά:

Που θέλει να ’ναι άνθρωπος είναι τιμή μεγάλη!

Την τύχη του στα χέρια του κανείς δε θα τη βάλει·

μόνος θα πάρει δύσκολες, γενναίες αποφάσεις

και μη νοιαστεί από γονιούς να πάρει αποστάσεις.

Όποιον τον κόσμο ωφελεί, εγώ, η Θεία Δίκη,

θα τον τιμώ σαν Ήρωα, που δόξα του ανήκει.

  Ιδιαίτερα πρωτότυπο είναι το τελευταίο, μονοσέλιδο, που τιτλοφορείται «Εγώ ο άνθρωπος Ιανός». Επιλέγουμε:

Κάιν είμαι, όταν δεν είμαι Άβελ

Κωνσταντίνος είμαι, όταν δεν είμαι Βενιζέλος

Ταγματασφαλίτης είμαι, όταν δεν είμαι Σουκατζίδης

Κομματόσκυλο είμαι, όταν δεν είμαι Έλληνας

  Είμαστε τελικά τόσο διπρόσωποι εμείς οι Έλληνες;

  Πρωτότυπος και απολαυστικός ο Γιώργος Μετήλλιας είναι μια ξεχωριστή φωνή μέσα στην σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Του ευχόμαστε καλή συνέχεια.

Μπάμπης Δερμιτζάκης