Παναγιώτα Μπλέτα, Unfuck the world

Παναγιώτα Μπλέτα, Unfuck the world, ΑΛΔΕ 2013, σελ. 79

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Μια πρωτότυπη ποιητική συλλογή με πλατειά θεματική

  Παρόλο που έχουμε παρουσιάσει και ξενόγλωσσα βιβλία, εδώ δεν πρόκειται για την ίδια περίπτωση. Η Παναγιώτα Μπλέτα τιτλοφορεί με έναν αγγλικό τίτλο τα ελληνικότατα ποιήματά της.

  Η Παναγιώτα Μπλέτα γεννήθηκε στη Λακωνία, μεγάλωσε στο Χαλάνδρι, σπούδασε στη Νέα Υόρκη και δραστηριοποιείται στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Σαν αντιδήμαρχος Χαλανδρίου ανέπτυξε μια πολύ πλούσια δραστηριότητα. Το Unfuck the world είναι η δεύτερη ποιητική της συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΛΔΕ, μετά τις «Γυμνές εξομολογήσεις» (2011).

  Η θεματική της Μπλέτα είναι πολύ πλατειά, πράγμα αναμενόμενο αφού έχει μια τόσο πλούσια κοινωνική δραστηριότητα. Τα προσωπικά βιώματα και οι ατομικές ευαισθησίες της ποιήτριας φιλτράρονται μέσα από τους γενικότερους κοινωνικοπολιτικούς προβληματισμούς της και αποκρυσταλλώνονται σε ποιήματα άψογου κάλους, αλλά και μεγάλης πρωτοτυπίας. Θα δώσουμε αμέσως σαν δείγμα το τελευταίο ποίημα της συλλογής, αφιερωμένο «Στη μνήμη του Ούλοφ Πάλμε». Παρεμπιπτόντως από τις εκδόσεις ΑΛΔΕ κυκλοφορεί μια θαυμάσια βιογραφία του Σουηδού πολιτικού γραμμένη από τον Γιώργο Λογοθέτη. Έχει τίτλο «Ο νικητής».

Κι η δύναμη

Στα χέρια μου

Αγκάθια

Κι η ειρήνη

Ματωμένη

Έριδα

Κι ένα                                Στο πατωμένο

Λαό                                    Χιόνι

Που σήκωσα                    Έγιναν

Στα χέρια                          Οι βουλές μου

Της ψυχής μου                Δένδρα

Τον έβαλα                        Στοιχίζονται

Στο μνήμα μου                Και τα καλώδια

Να κλαίει                          Φθάνουνε

Μα δε μετάνιωσα…        Μέχρι

Άφησα                              Την Αφρική

Το αίμα μου                     Την Παλαιστίνη

Αχνάρια                            Την Ελλάδα…

                                           Το ρεύμα

                                           Της ψυχής μου

                                           Θα τη σηκώσει

                                           Τη Δημοκρατία…

                                           Εγώ

                                           Ο στοιχειωμένος

                                           Ούλοφ Πάλμε…

  Η πρωτοτυπία της Μπλέτα βρίσκεται στο ότι απομονώνει τις λέξεις από το συνταγματικό τους περιβάλλον τοποθετώντας τις σε ένα παραδειγματικό άξονα, τη μια κάτω από την άλλη, συνήθως με την πρόθεση ενός άρθρου και ενδεχόμενα ενός συνδέσμου, και με τη συνοδεία μιας αντωνυμίας, σχεδόν πάντα της ίδιας, του «μου». Με τη μορφική αυτή επινόηση αναδεικνύει τη μοναδικότητα της λέξης, τόσο ως σημασιολογικού φορέα όσο και ως φορέα μουσικότητας, που έμμεσα παραπέμπει στο συμβολισμό.  

  Η πρωτοτυπία όμως δεν σταματάει εδώ. Με το ποίημα, που βρίσκεται πάντα στη δεξιά σελίδα, συνδιαλέγεται ένα πεζό κείμενο, συνήθως μια σύζευξη λυρικής έξαρσης και φιλοσοφικού στοχασμού, που βρίσκεται στην αριστερή σελίδα. Στο παράδειγμα που δώσαμε το πεζό κείμενο που συνοδεύει έχει τίτλο «Η ειρήνη της σοφίας». Το παραθέτουμε ολόκληρο.

  «Η δύναμη αν δεν υπάρχει σοφία εκπίπτει από το ίδιο της το βάρος. Η παλικαριά όταν αρραβωνιάζεται τη σύνεση τότε η τόλμη έχει λόγο διεκδίκησης του ανέφικτου, του αδύνατου. Η ειρήνη της σοφίας του Ούλοφ Πάλμε έχει στοιχειώσει την ιστορία και τολμά να υπερβεί ακόμη και σήμερα το ανυπέρβλητο, γιατί μπορεί να διαπεράσει την αιμοσταγή σκέψη των δημίων των λαών σαν σφαίρα και να αδειάσει τα μυαλά της αδικίας στο πάτωμα των συνειδήσεων, μπορεί να συντρίψει το τελετουργικό show της παιδείας, της θρησκείας, των media για να υπογράψουν οι γενιές που έρχονται προγαμιαία συναίνεση θανάτου, μπορεί να πολτοποιήσει τα σκουπίδια της εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης ζωής στον πνεύμονα της δημιουργικής οργής των λαών, μπορεί να μεγεθύνει το διασυνοριακό χάρτη της Δημοκρατίας…».

  «Δεν πιστεύω στη φθορά», γράφει στο κείμενο που τιτλοφορείται Απιστία, «πιστεύω στη συντριβή που δε μου αφήνει περιθώρια να γίνω «λίγος» ή «ολίγος», όταν μεταναστεύω στη γη των θαυματουργών απολαύσεων» (σελ. 24). Ούτε και οι άλλοι πιστεύουν, όμως αφήνονται στη φθορά, χωρίς περίσκεψη, χωρίς αιδώ, όπως θα έλεγε ο Καβάφης.

  Ποιοι άλλοι;

  Αυτοί που στελεχώνουν το σύστημα. Το οποίο σύστημα, μας λέγει η Μπλέτα στο κείμενο που επιγράφεται Συνείδηση, «…υποχρεούται να υπηρετεί τον άνθρωπο. Η απεικόνιση του ανθρώπου ως ιμπρεσσιονιστική φιγούρα στη ρεκλάμα του συστήματος μπορεί να οδηγήσει στην κατάργηση των λαών και στην υιοθέτηση άναρχων κουκκίδων στο χάρτη της πολιτικής αγοράς» (σελ. 28).

  Μου έχει γίνει συνήθεια, που δουλεύει εντελώς υποσυνείδητα, να ανιχνεύω ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους σε κάθε είδους κείμενα. Στην ποιητική αυτή συλλογή της Μπλέτας ανιχνεύσαμε συνολικά 15, χωρίς να αποκλείεται να μας έχουν ξεφύγει κάποιοι. Στο ποίημα που παραθέσαμε βρήκαμε δύο: «Κι η δύναμη στα χέρια μου αγκάθια κι η ειρήνη…» και «Κι ένα λαό που σήκωσα στα χέρια της ψυχής μου», που συνεχίζεται σε ένα ημιστίχιο που δεν ολοκληρώνεται σε δεκαπεντασύλλαβο: «Τον έβαλα στο μνήμα μου». Οι δεκαπεντασύλλαβοι αυτοί πιστεύω ότι γράφονται εντελώς ασυνείδητα, γιατί δυο άλλες περιπτώσεις που εντοπίσαμε, με μια μικρή παρέμβαση θα μπορούσαν να γίνουν κανονικοί δεκαπεντασύλλαβοι: «Φυσάνε θεό τα σύννεφα, κυλάω με τις πέτρες». Αρκεί να φύγει το «ε» από το «φυσάνε» και έχουμε έτοιμο τον δεκαπεντασύλλαβο. Αντίθετα, στο «Από τα σύννεφα λυγμοί η Μέδουσα ξυπνάει», προσθέσαμε το «ο» στο «από» για να κάνουμε τον δεκαπεντασύλλαβο.

  Η πλατειά θεματική της Μπλέτα φαίνεται κυρίως από τους τίτλους των πεζών που συνοδεύουν τα ποιήματα: Ανδρεία, Εξουσία, Επιβίωση, Ελπίδα, Θεός, Αδυναμία, Απληστία, Αρετή, Συνείδηση, Προσφορά, Όραμα, Ανάσταση, Θυσία, Θάνατος κ.λπ. Σχεδόν όλοι οι τίτλοι είναι λέξεις και όχι σύμπλοκα ή φράσεις, που παραπέμπουν στην καθαρότητα των πλατωνικών ιδεών.

  Θα κλείσουμε με ένα ακόμη απόσπασμα, από τον «Ξανθό φυγάδα», που μας θυμίζει την «Πόλη» του Καβάφη:

Τι να σου απαντήσω;

Όταν φυγάς

Είσαι

Στον τόπο σου

Θα ’σαι

Φυγάς

Και στο δικό μου…» (σελ. 43).

  Πλατειά στη θεματική της, πρωτότυπη στη σύλληψή της, η ποιητική αυτή συλλογή της Παναγιώτας Μπλέτα είναι από τις πιο αξιόλογες. Της ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδη.

Μπάμπης Δερμιτζάκης