Parviz
Kimiavi, This is my homeland (1999)
Νόμιζα ότι ο «Κύκλος
των χαμένων ποιητών» ήταν η ταινία με τις περισσότερες αναφορές στην ποίηση.
Τελικά δεν είναι αυτή, είναι η ταινία του Parviz Kimiavi «Αυτή είναι η πατρίδα μου»,
μια ταινία, αφενός ποιητική η ίδια (μου θύμισε πολύ τον Bahram Beizai) και αφετέρου με
το μεγαλύτερο μέρος του σεναρίου να καταλαμβάνεται από στίχους ποιητών. Επειδή
ο δεύτερος σύνδεσμος δίνει μια εξαιρετική περίληψη, θα την αντιγράψω:
Veteran
Iranian director Parviz Kimiavi marked his return to his native land after a sojourn in France with this
tribute to classic Persian literature. Sohrab (Behzad Khodaveysi) is studying
the work of five classic Persian poets for a book he is preparing, but he finds
himself in constant struggle with the literary censor in Tehran. One day, the
five long-dead poets reappear in human form, reciting their verses while the
authorities try to decide what the correct interpretation of their work should
be. Iran Is My Homeland blends mild satire of Iran's political climate under
Islamic rule with a sincere appreciation of the literature of his nation's
ancestors. ~ Mark Deming, Rovi. Με τη διόρθωση
ότι εμφανίζονται συνεχώς ιρανοί ποιητές, την εμφάνιση των οποίων ο σκηνοθέτης
παρουσιάζει ως φαντασίωση, προσθέτοντας όμως έτσι στην ποιητικότητα της
ταινίας. Γιατί ο Sohrab είναι τόσο παθιασμένος με την ποίηση, ώστε φαντάζεται συνεχώς
κάποιον ή κάποιους ποιητές να του απαγγέλουν στίχους, πριν ακόμα αρχίσουν να
πέφτουν τα γράμματα της αρχής.
Ο λογοκριτής δίνει τη δική του ερμηνεία για το τι σημαίνει το κρασί στην
ποίηση του Ομάρ Καγιάμ, ποτό απαγορευμένο στο Ισλάμ. Κάτι έχω διαβάσει για την ερμηνευτική, κυρίως σε σχέση με τον Gadamer, πάντως
βλέπω οι χριστιανοί ερμηνευτές δεν πιάνουν μπάζα μπροστά στους ισλαμιστές. Υπερερμηνεία
είναι να βλέπεις σύμβολα εκεί που δεν υπάρχουν, και παρερμηνεία είναι όταν
κάνεις την υπερερμηνεία που σε βολεύει. Ο λογοκριτής λέει ότι «Ο Καγιάμ
χρησιμοποιεί τη λέξη “κρασί” μεταφορικά. Σημαίνει το φως και την πίστη. Όταν
νοιώθεις μελαγχολία, αυτό είναι το “κρασί” που σε αναζωογονεί. Το “κρασί” που
αναφέρουν οι ποιητές μας σημαίνει πίστη». Στην επόμενη σκηνή ένας περιθωριακός,
μέσα στα κουρέλια του, απαγγέλει σχετικούς στίχους στους οποίους περιέρχεται η
λέξη κρασί και στους οποίους δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κρασί το εννοεί ο
ποιητής στην κυριολεξία του.
Η ποιητικότητα της ταινίας βρίσκεται και στην παρουσίαση των ποιητών,
ομοιόμορφα ντυμένων, και σε στήσιμο που συχνά θυμίζει χορό αρχαίας τραγωδίας.
Και όχι μόνο αυτό. Στις προλήψεις και στα έθιμα ο Κιμιάβι επίσης βλέπει
ποίηση. Οι γυναίκες που στέκονται δίπλα στο ξεραμένο ποτάμι, προσφέροντάς του
μια χήρα ως νύφη για να αρχίσει πάλι να τρέχει νερό, είναι επίσης στημένες σαν
σε χορό αρχαίας τραγωδίας. Τέλος βλέπουμε πολλούς απλούς ανθρώπους να
απαγγέλουν ποίηση. Αυτό στην Ελλάδα έχει χαθεί, μόνο στην Κρήτη υπάρχει ακόμη,
με τις μαντινιάδες και τον Ερωτόκριτο.
Η λογοκρισία τελικά δεν μπορεί να αντισταθεί, δεν έχει πια καμιά
δικαιολογία, και ο αρμόδιος υπάλληλος του λέει ότι μπορεί να δημοσιεύσει τη
μελέτη του. Όμως, αλίμονο, δεν υπάρχει πίστωση για να του χρηματοδοτήσουν το
χαρτί της έκδοσης (πίστωση ασφαλώς υπάρχει για τους ημετέρους), και θα πρέπει
να βρει χρηματοδότη. Η λογοκρισία τελικά δεν είναι ο μόνος σκόπελος που έχουν
να αντιμετωπίσουν οι αντιφρονούντες ποιητές. Στη δημοκρατία τη δική μας δεν
υπάρχει λογοκρισία, αλλά πρέπει να κόψεις το λαιμό σου για να βρεις χρήματα να
εκδώσεις τα ποιήματά σου. Είναι γνωστό ότι καθώς η ποίηση δεν πουλάει, οι
περισσότεροι πληρώνουν για να τυπώσουν τις ποιητικές του συλλογές. Στις
απολυταρχικές δημοκρατίες όμως οι ποιητές που υμνούν το καθεστώς δεν έχουν
κανένα πρόβλημα, το καθεστώς χρηματοδοτεί την έκδοσή τους.
No comments:
Post a Comment