Αντώνης Δεσύλλας, Νικηφόρος Μαρνιέρι, Χρονικογράφος του αυτοκράτορα

Αντώνης Δεσύλλας, Νικηφόρος Μαρνιέρι, Χρονικογράφος του αυτοκράτορα, ΑΛΔΕ 2013, σελ. 70

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

 

  Μια συναρπαστική νουβέλα για την Κέρκυρα με άφθονα ιστορικά στοιχεία

  Του Αντώνη, του φίλτατου Αντώνη, του έχω παρουσιάσει όλα του τα βιβλία. Το έχω κάνει και σε άλλους, όπως π.χ. στον Μανόλη Πρατικάκη, στη Μάρω Βαμβουνάκη, στον  Αλέξανδρο Κοτζιά, στον Ανδρέα Μήτσου, στον ξάδελφό μου Κωστή Δερμιτζάκη και στο γιο του Νίκο Ευαντινό, ενώ σε κάποιους άλλους από ένα σημείο και μετά σταμάτησα, όχι μόνο γιατί δεν με έπαιρνε πια οικονομικά να αγοράζω βιβλία, αλλά και γιατί διαπίστωσα ότι, τόσοι που ήσαν, δεν θα μου έμενε χρόνος να διαβάσω και άλλους αξιόλογους συγγραφείς. Στόχος μου ήταν να έχω μια πλήρη εικόνα για το έργο τους, στόχος όπως διαπίστωσα ανέφικτος, αλλά πολύ εφικτός για πάρα πολλούς σκηνοθέτες. Συγγραφείς που από ένα σημείο και μετά παρακολουθώ ευκαιριακά είναι οι Ευγενία Φακίνου, Γιάννης Ξανθούλης, Άρης Σφακιανάκης, Ρέα Γαλανάκη, Μίμης Ανδρουλάκης, Παύλος Μάτεσης, Γιώργος Σκούρτης, Γιώργος Μανιώτης, Μένης Κουμανταρέας, Αλέξης Πανσέληνος, Θανάσης Βαλτινός, Αλκυόνη Παπαδάκη, και σίγουρα είναι κι άλλοι που μου διαφεύγουν αυτή τη στιγμή.

  Ο πολυγραφότατος Αντώνης Δεσύλλας έχει γράψει τα παρακάτω έργα:

Βόλτα στη Σπιανάδα (1997 και 2007)

Ρίξε κάτι πάνω σου (2003)

Μικροί Άγιοι (2003)

Αντιβαντού (2005)

Κερκυραϊκή πασχαλιά (2007)

Ο βίος του Μάρκου Λαοπόδη (2008)

Μελωδία Κρυστάλλων (2009)

Σαν παλιό σινεμά (2010) και

Το κίτρινο Λουλούδι (με το γιο του Αλέξανδρο, 2011)

Είμαι ερωτευμένος μαζί σου γιατί… (2012)

  Τελικά βλέπω ότι για αυτό το βιβλίο δεν έχω γράψει. Είναι ένα βιβλίο μικρού σχήματος, εξήντα σελίδων, που κυκλοφόρησε μαζί με άλλα τρία, ίδιου σχήματος και αριθμού σελίδων: το δικό μου «Πες της το με μια μαντινιάδα», του Αλέξανδρου «Τα βραβεία Νόμπελ λογοτεχνίας» και της Αλεξάνδρας Λιτσαρδοπούλου «Πενήντα τρόποι για μέση δακτυλίδι». Έκανα μια σύντομη συλλογική παρουσίαση στο facebook τότε. Δεν θυμάμαι τι έγραψα, όμως να γράψω τώρα δυο λόγια για αυτό το προτελευταίο βιβλίο του Αντώνη Δεσύλλα, ένα βιβλίο ιδιαίτερα πρωτότυπο. Ο ερωτευμένος συγγραφέας (δεν ξέρω ποιες αγάπες είχε στο νου του όταν το έγραφε), γράφει γιατί είναι τόσο ερωτευμένος μαζί της: γιατί είσαι τόσο όμορφη, γιατί είσαι τόσο…

  Βέβαια όχι έτσι πεζά, όπως στο παρακάτω ανέκδοτο που θυμήθηκα τώρα.

  -Είμαι ερωτευμένος μαζί σου γιατί είσαι όμορφη, γελαστή, μορφωμένη, με αίσθηση του χιούμορ…  

  -Για να σου πω, μήπως μου τα λες όλα αυτά για να με πηδήξεις;

  -Και έεεεεξυπνη!!!!

  Στην πρώτη σελίδα πάνω δεξιά γράφει «Από», λίγο πιο κάτω αριστερά «Προς», και στη μέση της σελίδας  η φράση «είμαι ερωτευμένος μαζί σου γιατί…», με κενές γραμμές για να συμπληρώσει ο κάθε άντρας αγοραστής του βιβλίου το όνομά του, το όνομα της αγαπημένης του και το δικό του κείμενο. Εκτός κι αν το αγοράσει η κοπέλα και το δώσει στον αγαπημένο της και του πει: «Για να σε δω, τι θα μου γράψεις». Και άντε τώρα αυτός να στύβει το κεφάλι του, να σκεφτεί τι να γράψει.

  Όμως να επιστρέψουμε στον χρονικογράφο.

  Το έργο είναι μια ιστορική νουβέλα και αναφέρεται σε ένα πραγματικό περιστατικό που έχει να κάνει με την Κέρκυρα, το γενέθλιο νησί του συγγραφέα, στην οποία αναφέρονται και τα περισσότερα έργα του.

  Στο έργο υπάρχει πρωτοπρόσωπος και τριτοπρόσωπος αφηγητής. Ο πρωτοπρόσωπος είναι ο χρονικογράφος, ο οποίος ακολουθεί τον αυτοκράτορα και τον πατριάρχη σε μια σημαντική αποστολή στη Δύση, εν έτει 1437. Η αποστολή είναι να πείσουν τον πάπα να βοηθήσει την Κωνσταντινούπολη μπροστά στην οθωμανική απειλή, με αντάλλαγμα να παραιτηθεί από τα πρωτεία του, πράγμα που θα σήμαινε ουσιαστικά την ένωση των δύο εκκλησιών.

  «-Καλύτερη η υποχώρηση θέσεων, μια αφανής υποταγή στους ομόθρησκους παρά ο πλήρης αφανισμός από τους αλλόθρησκους», υποστηρίζει ο ρεαλιστής αυτοκράτορας, και ο χρονικογράφος που κρυφακούει και καταγράφει, σχολιάζει αμέσως μετά «Ίσως και να έχει δίκιο» (σελ. 30).

  Στο ταξίδι τους αυτό θα έκαναν μια στάση στην Κέρκυρα, που βρισκόταν τότε κάτω από την ενετική κατοχή. Ο χρονικογράφος καταγράφει κρυφά (οι άλλοι δεν ξέρουν ότι ξέρει να διαβάζει και να γράφει) τα της αποστολής και του ταξιδιού.

  Ο τριτοπρόσωπος αφηγητής έχει πολύ μικρή παρουσία μέσα στο έργο, και εστιάζει κυρίως στον Ελένη Διαλεγμένο, τον κωδωνοκρούστη στο ναό του Άγι-Αντώνη. Κάποια στιγμή ο Νικηφόρος με τον Ελένη θα συναντηθούν.

  Το ταξίδι, η κορυφαία αποστολή, αποτελούν πρόφαση για τον Δεσύλλα για να μιλήσει για την αγαπημένη του Κέρκυρα, όχι πια την Κέρκυρα του παρόντος ή του πολύ πρόσφατου παρελθόντος, την Κέρκυρα των παιδικών του χρόνων, αλλά την Κέρκυρα όπως ήταν πριν εξακόσια σχεδόν χρόνια. Αναφέρεται στις συνθήκες της ενετικής κατοχής, την καταπίεση των ντόπιων από τους ενετούς, αλλά και την καταπίεση των εβραίων, τόσο από τους ενετούς όσο και από τους έλληνες.

  Θυμήθηκα που στην απολογία του ένας από τους ναζιστές στη δίκη της Νυρεμβέργης, νομίζω ο Γκαίμπελς, είχε πει ότι τον αντισημιτισμό δεν τον ανακάλυψαν οι εθνικοσοσιαλιστές. Εδώ διαβάζω ότι, όπως οι εβραίοι στη ναζιστική Γερμανία έπρεπε να φέρουν στο πέτο τους το άστρο του Δαυίδ, το ίδιο και οι εβραίοι στην ενετοκρατούμενη Κέρκυρα – φαντάζομαι και όχι μόνο – έπρεπε να φέρουν ένα κίτρινο αστέρι.

  Ο Δεσύλλας αναπαράγει τον απλό λόγο του απλού χρονικογράφου, τον οποίο όπως είπαμε όλοι θεωρούν αγράμματο, καθώς και το λόγο του γερο-εβραίου Αρμάνδο Σαρόν, που δίνει πληροφορίες για την εβραϊκή κοινότητα στον Νικηφόρο. Το «ματάκια μου» είναι η φράση με την οποία προσφωνεί συχνά τον συνομιλητή του.

  Διαβάζοντας τη νουβέλα αυτή έμαθα και κάτι άλλο: οι ενετοί κατάργησαν τον ορθόδοξο επίσκοπο στην Κέρκυρα, με στόχο να υπαχθούν σιγά σιγά οι κάτοικοι του νησιού στον λατίνο επίσκοπο που τον αντικατέστησε. Όμως αυτοί βρήκαν τρόπο να αντιμετωπίσουν την απειλή: οι τριανταδύο κληρικοί του νησιού εξέλεξαν έναν Πρωτοπαππά, που εκτελούσε τα χρέη του καταργημένου ορθόδοξου επισκόπου.

   Έμαθα και κάτι άλλο, την ετυμολογία της λέξης Corfu, με την οποία είναι γνωστή η Κέρκυρα στην Εσπερία, όπως λεγόταν τότε η Δύση. Κορυφώ ήταν μια ακόμη ονομασία της Κέρκυρας, εκτός από το Κόρκυρα, και την πήρε από ένα ψηλό, «δικόρυφο βράχο» (σελ. 68).

  Ο Δεσύλλας δεν αναφέρεται μόνο στα ιστορικά της Κέρκυρας αλλά και στα γεωγραφικά της, την ομορφιά της και την καλοσύνη των κατοίκων της. Αυτά, καθώς και η όμορφη κόρη του Νικηφόρου, έκαναν τον χρονικογράφο να το σκάσει από την αποστολή και να μείνει στο νησί.

  Η γλαφυρή αφήγηση και η βαθιά αγάπη για το γενέθλιο νησί του χαρακτηρίζουν και αυτό το έργο του Δεσύλλα, και του ευχόμαστε και από αυτές τις γραμμές να είναι καλοτάξιδο.

Μπάμπης Δερμιτζάκης