Στρατής Τσίρκας, Η Λέσχη, Κέδρος 1961, σελ. 408

Στρατής Τσίρκας, Η Λέσχη, Κέδρος 1961, σελ. 408

 

  Στη «Λέσχη», το πρώτο μυθιστόρημα της τριλογίας του Στρατή Τσίρκα «Ακυβέρνητες πολιτείες», η πλοκή τοποθετείται στην Ιερουσαλήμ, κάπου το 1942, τότε που το Άφρικα Κορπς ήταν μια απειλή για τους συμμάχους. Μόλις είχε πέσει το Τομπρούκ και πολλοί έφευγαν από την Αλεξάνδρεια και κατέφευγαν στο Λίβανο και αλλού, θεωρώντας δεδομένο ότι δεν θα αργούσε ο Ρόμελ να καταλάβει την Αίγυπτο.

  Οι κεντρικοί χαρακτήρες είναι πλασματικοί, όμως ο Τσίρκας είχε, για κάποιους τουλάχιστον, πραγματικά πρόσωπα υπόψη του. Θα διαβάσω και τα «Ημερολόγια» και θα δω.

  Ο άντρας: Μάνος Σιμωνίδης, που έχει το ψευδώνυμο Καλόγιαννος. Αξιωματικός των ελληνικών δυνάμεων που βρίσκονται στη Μέση Ανατολή, αριστερός.

  Έμμη: μια γυναίκα παθιασμένη για έρωτα (κάτι λιγότερο από νυμφομανής). Βιεννέζα, βρίσκεται εδώ με την άντρα της τον Χανς, ο οποίος σε λίγο θα φύγει για την Άγκυρα, με ειδική αποστολή.

  Και οι άλλοι άντρες της;

  Ο Μπένι, αμερικανός αξιωματικός.

  Ο Αδάμ, η πιο παθιάρικη σχέση της, από τον οποίο θα μείνει έγκυος.

  «-Μόνες τους το ζητάνε, σου λέω. Άμα τις βαρεθώ, τις πουλάω. Φταίω εγώ που το θένε;».

  Την Έμμη δεν πρόφτασε να τη βαρεθεί, τον δολοφόνησαν.

  «…δεν του βρήκε νερό στα πνεμόνια, τον στραγγάλισαν λέει κι ύστερα τον ρίξανε στη χαβούζα».

   Ο Μάνος είναι ο πρώτος ύποπτος.

  «Καταζητείται δια φόνον γνωστού μαυραγορίτου και μαστρωπού της ελληνικής παροικίας Ιεροσολύμων. Πιθανοί λόγοι αντιζηλία, η εκδίκησις ή χρηματικαί διαφοραί».

  Και ο Μάνος;

  «Την αγαπούσα λοιπόν παρ’ όλο τον εκφυλισμό της; Ή ακριβώς γι’ αυτόν;».

  Αλλά ο Μάνος θα είναι ο έρωτάς της. Ο μεγάλος έρωτας που δεν θα ευοδωθεί (σ’ αυτόν τον τόμο τουλάχιστον, δεν θυμάμαι μήπως ευοδώνεται στους υπόλοιπους). Η επιστολή που του στέλνει και με την οποία τελειώνει το μυθιστόρημα είναι αποκαλυπτική. Έχουμε αναφερθεί συχνά στους έρωτες που δεν ευοδώνονται και που στοιχειώνουν.

  «Γιατί, Μάνο, μια γνωριμία που δεν βάσταξε μήτε καλά καλά δυο βδομάδες, που δεν σφραγίστηκε καν μ’ ένα φίλημα, να σε σημαδέψει τόσο;», γράφει στην επιστολή αυτή. Όμως τη σημάδεψε και την ίδια. «Αγάπη μου. Αγάπη μου», είναι οι λέξεις με τις οποίες τελειώνει την επιστολή της πριν βάλει την υπογραφή της.

  Το Ανθρωπάκι νομίζω το συναντάμε και στους άλλους τόμους. Είναι ο κομματικός υπεύθυνος, στο πρόσωπο του οποίου ο Τσίρκας σατιρίζει τις αρτηριοσκληρωτικές πολιτικές της Αριστεράς. Δεν ήταν έκπληξη για μας το ότι ο Τσίρκας διαγράφηκε από το κόμμα μετά τη δημοσίευση του μυθιστορήματος. Οι κομμένες κεφαλές είναι οι αρτηριοσκληρωτικοί καθοδηγητές.

  «-Πες μου τι μίσησες πιο πολύ;

  -Τις κομμένες κεφαλές, είπε ο ξένος.

  -Τι;… φώναξαν αυτοί που μ’ ακούανε.

  -Τους βερμπαλιστές, τους υποκριτές ηθικολόγους, εξήγησα εγώ. Αυτοί κάνουν ελκυστική την κακία και ανυπόφορη την αρετή».

  Κομμένη κεφαλή είναι και το ανθρωπάκι.

  Και η λέσχη;

  Αποτελείται από μια ομάδα στρατιωτικών που το βρίσκουν διασκεδαστικό να στοιχηματίζουν ποιος θα πηδήξει ποια, ποια θα πηδηχθεί με ποιον.

  Στον απόηχο του μοντερνισμού, ο Τσίρκας χρησιμοποιεί συχνά τον εσωτερικό μονόλογο, που κάποιες φορές έχει τη μορφή της ροής συνείδησης. Τα σχετικά αποσπάσματα έχουν συνεχή ροή κειμένου, δεν υπάρχει κανένας χωρισμός σε παραγράφους.

  Όμως να παραθέσουμε κάποια αποσπάσματα.

  «…ο άντρας της κι ο ερωμένος της. Ξανακάθιζαν για να συνεχίζουν την κουβέντα τους σαν δυο καλοί φίλοι. Όπως στις κωμωδίες του Σνίτσλερ».

  Ή όπως στον «Αιώνιο σύζυγο» του Ντοστογιέφσκι.

  «Θυμάστε τον Ξενοφώντα; Η Αθήνα είναι στη μέση της Αττικής, η Αττική στη μέση της Ελλάδας, η Ελλάδα στη μέση του κόσμου».

  Λάθος. Στη μέση του κόσμου είναι η 中国,(Zhong Guo), η χώρα που βρίσκεται στο μέσο, όπως η κάθετος στο παραλληλόγραμμο στο πρώτο ιδεόγραμμα, η Κίνα.

  Αύριο Τετάρτη θα συζητήσουμε για το μυθιστόρημα αυτό στη Λέσχη Ανάγνωσης του Victoria Square Project. Μπορείτε να την παρακολουθήσετε διαδικτυακά μέσω zoom, πατώντας πάνω στον σύνδεσμο https://us02web.zoom.us/j/81790529347