Παύλος Μάτεσις, Πάντα καλά

Παύλος Μάτεσις, Πάντα καλά (Καστανιώτης 1998, σελ. 386)

 

  O Παύλος Μάτεσις είναι ένας από τους πέντε συγγραφείς που πραγματεύθηκα το έργο τους στο διδακτορικό μου. Μέχρι το 1993 που το ξεκίνησα (το υποστήριξα το 1996) είχε γράψει μόνο ένα μυθιστόρημα, την καταπληκτική «Μητέρα του σκύλου», όμως είχε ήδη γράψει τα περισσότερα θεατρικά του. Μετά διάβασα τον «Παλαιό των ημερών», το επόμενο μυθιστόρημά του. Το «Πάντα καλά» ήταν το μεθεπόμενο.

  Μας μίλησε με ενθουσιασμό για το μυθιστόρημα η Αλίκη στη Λέσχη Ανάγνωσης του Victoria Square Project, μας είπε για το χιούμορ του, και βέβαια το αγόρασα, μια και το χιούμορ μού αρέσει φοβερά. 4,25 ευρώ, με το «Πρώτο θέμα».

  Έχω γράψει ότι στις κωμωδίες δεν μετράει τόσο το στόρι όσο οι χιουμοριστικές ατάκες και τα κωμικά επεισόδια. Και βέβαια υπάρχει πάντα το εφέ της υπερβολής. Ρεαλιστικά, ήταν αδύνατον να μην καταλάβουν οι γυναίκες ότι το άγαλμα της γυναίκας που ξεθάφτηκε ήταν αρχαίο και όχι ένα άγαλμα που το έθαψαν για να κάνουν μάγια. Όμως πάνω σ’ αυτή την «παρανόηση» έστησε ο Μάτεσις ένα σωρό κωμικά επεισόδια.

  Παρελαύνουν διάφορα πρόσωπα στο μυθιστόρημα, που δεν έχει σημασία να τα κατονομάσουμε. Να πούμε μόνο ότι τα κύρια είναι μια καφετζού και μια προξενήτρα, και ότι οι άντρες οι καημένοι πολιορκούν τις γυναίκες, όμως αυτές βράχες, τους κάνουν τη ζωή δύσκολη. Στο τέλος βέβαια θα ενδώσουν.

  Όχι, δεν θα πω τίποτα περισσότερο για το στόρι, θα παραθέσω αποσπάσματα.

  «-Άσε τη Νάνση, του έκανε η Μελανία [η αδελφή της η καφετζού], έχει εκ γενετής αργία στο μυαλό» (σελ. 60).

  Αυτή είναι η Νάνσι η παρθένα με τις αλλεπάλληλες απόπειρες αυτοκτονίας, όλες κωμικές, που θα χάσει την παρθενιά της από το τεκνό που παντρεύτηκε η προξενήτρα. Τον αστυνομικό που τη φλέρταρε τον παράτησε γιατί ήταν δημοκράτης, ενώ η ίδια ήταν βασιλόφρων.

  «…χαμογελάει με νατουραλισμό…» (σελ. 70).

  «…θα πάω στη λαϊκή για αποστασιοποίηση (σελ. 105).

  Φράσεις με ποιητική και όχι με αναφορική λειτουργία (Γιάκομπσον).

  «-Εγώ δε θέλω. Δουλεύει σε σινεμά πορνό. Να μη βλέπει το μωράκι από τώρα» (σελ. 82).

  Αυτά τα λέει το τεκνό, που έχει χηρέψει. Η μάνα του δουλεύει σαν ταξιθέτρια σε πορνοσινεμά. Ποτίζει το μωρό με ούζο για να κοιμάται, να μη βλέπει τσόντες από τώρα.

  «…καλέ του απουτάνουμε στον ενικό…» (σελ. 87), αντί του αποτείνομαι, για τους συνειρμούς. Ο Μάτεσις παρουσιάζει τους ήρωές του συχνά με περιορισμένες γλωσσικές ικανότητες αλλά και περιορισμένης ευφυίας, εντελώς αντιρεαλιστικά, μόνο και μόνο για να βάλει στο στόμα τους χιουμοριστικές ατάκες και να στήσει κωμικά επεισόδια.

  «-Τελικώς, εσύ τον θέλεις;

-Σωματικώς, σαν τρελή. Μισθολογικώς, α πα πα» (σελ. 104).

  Πόσες δεν είναι σαν αυτή…

  «Να σκεφτείς, μια φιλενάδα της μου το είπε στην εκκλησία, μια μέρα φόραγε φουστάνι με μεγάλα καρώ σαν τούβλα, κάπου είχε σταθεί και περίμενε τον Τάκη. Και ένας σκύλος την πέρασε για μάντρα και την κατούρησε» (σελ. 137).

  Υπάρχουν πολλά τέτοια χιουμοριστικά εφέ υπερβολής.

  Ποιο είναι το αντώνυμο του αδιάκριτος;

  Μα ευδιάκριτος.

  «…μην ενοχλούμε, να είμαστε ευδιάκριτοι» (σελ. 144-145).

  Ποιο είναι το θηλυκό του πολίτης;

  «…Αμερικανός πολίτης ο σύζυγος, Αμερικανίδα πολίτρια η σύζυγος…» (σελ. 237).

  Και του πελάτης;

  «…πελάτριες είναι…» (σελ. 289).

  Και του οικογενειάρχη;

  «…την οικογενειάρχιδα να την παρατήσεις…» (σελ. 370).

  «Η κυρία Αρσενία πρώτη φορά πατούσε το πόδι της σε οίκο καλλονής» (σελ. 174).

  Για τον χιουμοριστικό συνειρμό.

  «…δηλαδή αυτό το χρώμα είχε από ανέκαθεν το μαλλί το δικό μου…» (σελ. 178).

  Είχα συζητήσει το ζήτημα στο διδακτορικό μου: τα λάθη που βλέπουμε, όταν είναι σε ατάκες προσώπων, είναι του προσώπου ή του συγγραφέα; Κάποιες φορές είναι εύκολο να το καταλάβει κανείς όπως εδώ, προφανώς είναι του προσώπου, και το χαρακτηρίζει ως προς το μορφωτικό του επίπεδο.

  «Να επικύψεις εις τον πειρασμόν..» (σελ. 193). Το γλωσσικό ατόπημα για το συνειρμό. Το ίδιο και το «Φράγκο δεν δέχτηκε για τον τιτανικό [ορό] που σου ’κανε» (σελ. 284).

  «…ρε συ μάστορα, τι θεομουνία κουβαλάς στην καρότσα σου; (σελ. 309).

  Το γλωσσικό ατόπημα κι αυτό για το συνειρμό.

  «Μέχρι να ενεργηθεί ξεπέταγε κάπου σαράντα σελίδες αισθηματικό μυθιστόρημα» (σελ. 211).

  Ο φίλος μου ο Αντώνης ένα «Μικρό Ήρωα».

  Ο πατέρας του ήταν ο πιο πλούσιος του χωριού, είχαν αποχωρητήριο με λεκάνη. Εμείς για wc είχαμε το στάβλο, εντελώς άβολο να διαβάσεις εκεί ένα «Μικρό Ήρωα» όταν πήγαινες για χέσιμο.

  «Εξεπίτηδες την άφησε ο Ζώης να τον προσπεράσει, για να έχει στην ανάβαση της σκάλας μπροστά του ένα όραμα που να τον ανυψώνει» (σελ. 227).

  Το ίδιο έκανε και ο Βάρναλης, όπως ομολόγησε, στα γεράματά του. Έτσι έπαιρνε δυνάμεις για να ανέβει τις σκάλες. Όμως εγώ πιστεύω ότι δεν το έκανε μόνο στα γεράματα.

  «Πες του να μας πάρει μια μέρα τις δυο μας στο πορνό της μαμάς του» (σελ. 243).

  Μια φορά, σε πορνοσινεμά (μιλάμε για πολλά χρόνια πριν) έσκασε μύτη μια γυναίκα. Είχε περιέργεια να δει. Η ατμόσφαιρα ηλεκτρίστηκε αμέσως.

  «Μίλησε! τους κάνει. Το παιδί μου μίλησε. Είπε την πρώτη του λεξούλα… -…Τι είπε;… -Είπε τσόντα».

  Η πρώτη λέξη που είπε ένα χωριανάκι μου ήταν…

 Ντρέπομαι να την πω. Εξάλλου είναι μυστικό, και εγώ σαν τον Ποκοπίκο κρατάω τα μυστικά [-Ποκοπίκο, αν δεν μας πεις ποιος το έκανε θα σε σκοτώσουμε. -Α, όλα κι όλα, εγώ είμαι τάφος στα μυστικά, το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι το όνομά του αρχίζει από «ταρ» και τελειώνει σε «ζαν»].

  Έτσι κι εγώ, το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι η λέξη αυτή αρχίζει από «μου» και τελειώνει σε «νι».  

  Να και μια παράφραση… Μου αρέσουν οι παραφράσεις, έχω κάνει και εγώ κάμποσες.

  «Ο έρως ξεσπαθώνει ξεσπαθώνει» (σελ. 354).

  «Το μόνο τους ελάττωμα, ο κουμπάρος· είχαν κουβαλήσει έναν που δήλωνε συγγραφέας θεάτρου, τι συγγραφέας καλέ! Φώναζε η Νάνση, κανένας δεν τον ξέρει, τόσα αναψυκτήρια έχω παρακολουθήσει εγώ, νούμερο δικό του δεν άκουσα πουθενά, από σβέρκο ψωνίσανε» (σελ. 364).

  Φυσικά δεν πρόκειται για αυτοσαρκασμό αλλά για χιούμορ.

  «Έτσι η Αρσενία πληροφορήθηκε πως είναι έγκυος.

  -Θα το κρατήσεις; Παρακάλεσε η Βασιλεία. Θα το βαφτίσουμε όλοι μαζί» (σελ. 386).

  Όλος ο σύλλογος του 40^ου λυκείου βαφτίσαμε το γιο του καλού συναδέλφου Χρήστου Τσουκιά, το 1988.

  Υπάρχουν και άλλα χιουμοριστικά, κάποια πολύ σπαρταριστά, όμως δεν στέκουν χωρίς το context τους. Εξάλλου είναι ώρα να σταματήσω, η κριτική αυτή έχει ξεπεράσει τις χίλιες λέξεις.

  Κριτική;

  Ε, ναι, είναι εξαιρετικό μυθιστόρημα.

  Και δυο ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι που εντοπίσαμε:

Και να μου φάνε το σκατό όσοι μου κακοθέλουν (σελ. 170).

Και έχε αυτοπεποίθηση στη θηλυκότητά σου (σελ. 241).