Pawo Choyning Dorji, Λουνάνα: ένα γιακ μεσ’ στην τάξη (Lunana: a yak in the classroom, 2019)

Pawo Choyning Dorji, Λουνάνα: ένα γιακ μεσ’ στην τάξη (Lunana: a yak in the classroom, 2019)

 

  Από σήμερα στους κινηματογράφους.

  Το Λουνάνα είναι ένα χωριό, όχι στη μέση του πουθενά, αλλά στην άκρη του κόσμου.

  Ή καλύτερα σε μια από τις πιο ψηλές κορυφές του κόσμου, στο Μπουτάν, σε ένα υψόμετρο πάνω από 4.000 μέτρα.

  Το Μπουτάν είναι μια ορεινή χώρα, που συνορεύει βόρεια με την Κίνα και Νότια με την Ινδία.

  Ο Ugyen συμπλήρωσε τα 4 από τα 5 υποχρεωτικά χρόνια του σαν δάσκαλος, και δεν του αρέσει καθόλου η δουλειά του. Έχει όνειρο να πάει να δουλέψει σαν τραγουδιστής στην Αυστραλία. Όμως είναι υποχρεωμένος, έχει υπογράψει συμβόλαιο.

  Το να πάει σε αυτό το απομονωμένο ορεινό χωριό είναι κυριολεκτικά μια Οδύσσεια. Τα πολύ καλά παπούτσια του δεν τον βοηθάνε να περάσει μέσα από τα λασπόνερα στα στενά μονοπάτια, χρειαζόταν γαλότσες, σαν αυτές που φορούσαν οι δυο συνοδοί του που είχαν έλθει για να τον μεταφέρουν. Θυμάμαι που είχαμε και εμείς παλιά στο χωριό, είχα αγοράσει και εγώ, για τις βροχερές, λασπωμένες χειμωνιάτικες μέρες.

  Θα κάνουν δυο ώρες δρόμο οι χωριανοί για να τον προϋπαντήσουν. Ο δάσκαλος δείχνει το μέλλον, λέει ένα παιδί, ατάκα που την ξέρουν όλοι οι χωριανοί. Τον έχουν σε μεγάλη εκτίμηση.

  Δεν του αρέσει η δουλειά του, δύσκολη η ζωή σ’ αυτό το μέρος, όμως βοηθάει όσο μπορεί τα παιδιά, που τον λατρεύουν.

  Βλέπουμε κάμποσα ηθογραφικά στοιχεία. Προσφορά στα πνεύματα, για να κάνουν εύκολο το πέρασμα στις επικίνδυνες διαβάσεις. Μια κοπέλα θα τον μαγέψει με το τραγούδι της. Το τραγουδάει στην κορυφή ενός λόφου, για να το ακούσουν τα ζώα και τα πουλιά.

  Είναι κτηνοτρόφοι οι κάτοικοι, εκτρέφουν γιακ.

  Η κοπέλα αυτή θα του πάει ένα γιακ. Πρέπει να μείνει μέσα στην τάξη, να μην κρυώνει. Ο κοπριά του είναι χρήσιμη για προσάναμμα, δεν χρειάζεται να τρέχει στα βουνά να τη μαζεύει.

  Σας φαίνεται περίεργο;

  Εμένα όχι.

  Όταν ήμασταν μικροί, την εποχή της φτώχειας, κάποια παιδιά έφτιαχναν τσιγάρα με καβαλίνα. Και πώς την άναβαν; Με τον φακό, στην κυριολεκτική του σημασία, που είχε εκείνη την εποχή. Όταν χάλαγε ένας φακός, βγάζαμε το κυρτό μπροστινό του μέρος που ήταν από γυαλί. Στρέφαμε το επίπεδο μέρος προς τον ήλιο και το κυρτό μάζευε τις ακτίνες και τις έστελνε συγκεντρωμένες στην άκρη του τσιγάρου που ήταν, είπαμε, φτιαγμένο με καβαλίνα, και μετά από λίγο έπαιρνε φωτιά. Για παιχνίδι εστιάζαμε στο πάνω μέρος της παλάμης μας, μέχρι που ζεσταινόταν τόσο που την τραβάγαμε γρήγορα από τον πόνο.

  Τώρα δεν υπάρχουν πια καβαλίνες στο χωριό. Την εξαφάνιση των υπομονετικών τετραπόδων, των γαϊδάρων, την επέφεραν τα αγροτικά αυτοκίνητα.

  Ξέχασα να πω ότι την κοπριά, δηλαδή τις καβαλίνες, την χρησιμοποιούσαμε σαν λίπασμα, και ήταν το καλύτερο. Θυμάμαι ένα καθυστερημένο νεαρό που μάζευε τις καβαλίνες από τους δρόμους και τις πουλούσε. Και όσων το μυαλό λειτουργεί συνειρμικά και έχουν διαβάσει τον «Καπετάν Μιχάλη», θα πάει στην Εφεντίνα Καβαλίνα.

  Μόλις ξεκινήσει ο χειμώνας τα πάντα καλύπτονται από χιόνι. Το σχολείο κλείνει, ο δάσκαλος επιστρέφει την άνοιξη. Τον παρακαλάνε να γυρίσει. Όμως η κοπέλα, το οιονεί φλερτ του, ξέρει ότι δεν θα γυρίσει.

  Θα γυρίσει τελικά;

  Μα σας το είπα.

  Η κάμερα προτιμάει τα εξωτερικά, μακρινά πλάνα. Εν τάξει, τους έχουμε δει και σε κοντινά πλάνα τους ήρωες, όμως με τα μακρινά πλάνα ο σκηνοθέτης μας δείχνει το μαγευτικό ορεινό τοπίο, ένα τοπίο που δεν έχετε ξαναδεί, ένα τοπίο που κατά κάποιο τρόπο «πρωταγωνιστεί» κι αυτό, δεν είναι απλά ο απαραίτητος χώρος για να κινηθούν οι ήρωες.

  Δεν θυμόμουνα ούτε τον τίτλο της ταινίας ούτε το όνομα του σκηνοθέτη. Το να την ψάξω θα ήταν σαν να ψάχνω ψύλλους στα άχυρα. Τελικά δεν άντεξα στον πειρασμό, διαβάζοντας τα ονόματα των γάλλων σκηνοθετών που έχω ταινίες τους έπεσα πάνω του και τον θυμήθηκα.

  Pascal Plisson, «Sur le chemin de l’ ecole» (2012).

  Ανθρωπολογικό ντοκιμαντέρ, δείχνει εδώ τις αντίστροφες δυσκολίες. Παιδιά διανύουν μακρινές και επικίνδυνες αποστάσεις για να πάνε στο σχολείο. Συναρπαστική ταινία, που θα έπρεπε να προβάλλεται σε κάθε σχολείο, για να μάθουν οι μαθητές να το εκτιμούν.