Γιώργος Βέης, Καταυλισμός

Γιώργος Βέης, Καταυλισμός, Ύψιλον 2023, σελ. 92

 

H παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

 

  Υποθέτω ότι η ποίηση θα πάρει εντελώς το προβάδισμα σε σχέση με τα ταξιδιωτικά στα λογοτεχνικά πονήματα του Γιώργου Βέη, τώρα που έχει συνταξιοδοτηθεί. Όμως οι αναμνήσεις του από μέρη που πέρασε κατά τη διάρκεια της θητείας του ως πρέσβης δεν ήταν δυνατόν να απουσιάσουν απ’ αυτή την ποιητική συλλογή.

  Συχνότερα εμπνέεται από αντικείμενα, αλλά και από όντα της χλωρίδας και της πανίδας, τα οποία άλλοτε εικονογραφεί με έναν ιμπρεσιονιστικό λυρισμό ενώ άλλοτε τον οδηγούν σε στοχασμούς και διαπιστώσεις. Χαρακτηριστικό είναι το ποίημα «Βερολίνο, οι φλαμουριές».

 

Μερικές φορές τα καταφέρνει και περνάει

μέσα από τα φύλλα τους

και φτάνει ως εμάς το φως, ένας νικητής.

Στη σκιά του όμως, σχεδόν πάντα

στέκονται όρθιες και μας περιμένουν

οι ιστορίες

όλων εκείνων που πέρασαν από δω

νομίζοντας πως ήταν κι εκείνοι

Θεοί.

 

  Άλλα χαρακτηριστικά ποιήματα είναι «Ένα κοχύλι», «Η βεβαιότητα των δασών», «Στ’ άγρια μανουσάκια», «Μάτση», «Ανεμότρατα», κ.ά. Σαν κρητικός θα ξεχωρίσω φυσικά τον «Ντάκο».

  «Προσπαθεί από την αρχή να αντισταθεί

να σου σπάσει κάνα δόντι».

  Μέσα σε ένα βαθύ πιάτο με νερό εξουδετερώνεις κάθε του αντίσταση.

  Όπως εγώ έχω εμμονή με το να ανιχνεύω ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους, έτσι και ο Γιώργος έχει εμμονή με το σονέτο. Πολλά ποιήματά του είναι καθαρά σονέτα, με τις δυο τετράστιχες και τις δυο τρίστιχες στροφές με τις ανάλογες ομοιοκαταληξίες, ενώ άλλα διατηρούν απλά αυτή τη γενική φόρμα των δυο τετράστιχων και των δυο τρίστιχων στροφών. Θα παραθέσουμε στο τέλος αυτό που μας άρεσε περισσότερο.

  Η εμμονή του βέβαια στη φόρμα του σονέτου οδηγεί αναπόφευκτα σε πολλούς διασκελισμούς. Για παράδειγμα,

  «Αρκεί να φτύνουμε τα ψεύδη μας, κρυμμένα σπόρια

της αδικίας…»

  και

  «Θυσίες ακυρώνονται, τα θολά τζάμια δείχνουν

αρχιπέλαγος των ναυαγών…».

  Στο σονέτο που θα παραθέσουμε υπάρχουν αρκετοί.

  Μου αρέσουν τα ολιγόστιχα ποιήματα. Το «Τηγάνι» (στις σημειώσεις στο τέλος διαβάζουμε ότι ήταν η παλιά ονομασία του Πυθαγορείου της Σάμου) αποτελείται από ολιγόστιχα ποιήματα, κάποια  τρίστιχα, που ολοφάνερη πηγή έμπνευσής τους είναι το χάι κου. Πιο χαρακτηριστικό από αυτά είναι το

  «Παλιό το τρατοκάικο

τη δουλειά του όμως την κάνει

σε φέρνει κοντά μου»

  Καθώς είμαι λάτρης των παραφράσεων, θα επιχειρήσω μια παραλλαγή.

  «Παλιό το τρατοκάικο

τη δουλειά του όμως την κάνει

με φέρνει κοντά σου»

  Και τώρα να σχολιάσουμε κάποιους στίχους.

  «Ο αυστηρός δεκαπεντασύλλαβος των φύλλων

Το βλέμμα βαθαίνει αμέσως στο χρόνο».  

  Ο δεύτερος στίχος είναι δεκατρισύλλαβος αμφίβραχυς. Υπάρχουν αρκετοί στίχοι με κανονικό μέτρο, θα παραθέσουμε και άλλους.

  Όμως

  «Αλλά τα κύματα σκέφτονται

το ένα μετά το άλλο έρχονται κοντά μας, ως σύμβουλοι

ως ανάπαιστοι γνώσης πολύτιμης»

  Ο τελευταίος στίχος είναι όντως ανάπαιστος.

  «Μάτση θα πει γάτα σε μιαν άλλη γλώσσα».

  Θυμόμουνα, το έψαξα. Мачка στα σλαβομακεδόνικα και στα σέρβικα, mačka στα κροάτικα και στα βοσνιακά (Να θυμίσουμε ότι είναι ένας λαός, ίδια γλώσσα αλλά με τρεις θρησκείες και δυο αλφάβητα). Γειτονικός λαός η Σλοβενία, και στα σλοβένικα είναι mačka. Σε άλλη γλώσσα δεν βρήκα.  

  «μια δήλωση του Πλάτωνα

ότι δηλαδή ο έρωτας

υπάρχει μόνο στον ερώντα κι όχι στον ερώμενο».

  Πρόσφατη δραματική εμπειρία μιας πολύ καλής φίλης.

  Και τώρα ολόκληρο το σονέτο που υποσχέθηκα στην αρχή.

 

  Ανατολικό Τιμόρ

 

Ας περπατήσουμε σήμερα ανάμεσα στους

ομαδικούς τάφους, να δούμε από κοντά τους

εγκαταλειμμένους νεκρούς, αντοχής λόγια

στα φοινικόδενδρα γενεαλογίες του τρόμου

 

Μια γυναίκα συναντά τυχαία στην παραλία

το φονιά του άντρα της, αυθάδη κι ατιμώρητο,

να φοράει επιδεικτικά το αμπέχονό του

μα πρέπει να προσπεράσει δήθεν αδιάφορη

 

να δείξει άλλη μια φορά συμφιλίωση κι ανοχή

όχι, δεν προφταίνουμε να μετρήσουμε τα πάθη

γραφές της απόγνωσης, το αεράκι από τον

 

Ειρηνικό μια αναστήλωση. Τρία παιδιά

ψηλά σηκωμένα στον αέρα ή μήπως πουλιά

της εκδίκησης, του άγριου καιρού η είδηση;

 

  Στο τέλος παραθέτουμε τους ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους που έπεσαν στην αντίληψή μας.    

 

Να ευχηθείς ποτέ ξανά σώμα μη σε προδώσει (παρεμπιπτόντως προδίδω το πολυτονικό του Βέη).

Ο κρότος ο παραμικρός, κράχτης ολέθρου είναι

Χωρίς καν το πολύτιμο προαίσθημα της πτώσης

Νευρώσεις χωρίς ίαση, δρόμοι του λαβυρίνθου

Κληρούχοι δύστηνων καιρών, οι ναυαγοί των δρόμων

Μόνον αυτή απέμεινε/ να ψάχνει το κλαδί της (εδώ ο Γιώργος σπάζει στα δυο τον δεκαπεντασύλλαβο).

  Και κάποια άλλα μέτρα

Βλέπεις το ρήμα ξεκάρφωτο (δάχτυλος), σημάδι το αίμα (αμφίβραχυς)

Τη χλόη με θάρρος ν’ απλώνεται (επίσης αμφίβραχυς)

  Αυτό το τελευταίο δεν το έχω ξανακάνει νομίζω. Αλλάζω τους στίχους για να φτιάξω τα μέτρα. Οι τρεις που παραθέτω είναι συνεχόμενοι.

  «Με ρωτάς και δεν ξέρω [το] δρόμο (ανάπαιστος)

σύρματα και, φράχτες παντού (δάχτυλος)

να μας κλείνουν τα στενά» (τροχαίος)

 

  Εξαιρετική και αυτή η συλλογή του Γιώργου Βέη, του ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδη.