Αρχοντούλα Διαβάτη, Φωτεινός θάλαμος

 

Αρχοντούλα Διαβάτη, Φωτεινός θάλαμος, Θεσσαλονίκη, Νησίδες 2023, σελ. 71

 

H παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

 

  Έχουμε παρουσιάσει όλα τα βιβλία της Αρχοντούλας Διαβάτη, με τελευταίο το «Αίθριος και σήμερα». Σειρά έχει η τελευταία της ποιητική συλλογή« Ο φωτεινός θάλαμος».

  Μου αρέσουν οι παραφράσεις, και γι’ αυτό μου αρέσει ο τίτλος. Πέρα απ’ αυτό, το «φωτεινός» έχει θετικές συνδηλώσεις, σε αντίθεση με το «σκοτεινός».

  Και αυτά τα ποιήματα, και τα οιονεί ιντερμέδια διάσπαρτα πεζά, είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικά. Το αυτοβιογραφικό στοιχείο τους επιτείνει η χρονολογική τους παράθεση, κάνοντάς τα να φαίνονται σαν ημερολογιακά αποσπάσματα, περισσότερο όμως σαν καταγραφές αισθημάτων παρά γεγονότων.

  Συγκινητικά αυτοβιογραφικά.

  Κεντρικό πρόσωπο, συχνά αποδέκτης της αφήγησης, είναι ο Νίκος, στον οποίο αφιερώνεται αυτή η ποιητική συλλογή.

  Μάλλον όχι, η συλλογή αφιερώνεται «στα παιδιά μου», ενώ το «για το Νίκο», που ξεπερνάει την απλή αφιέρωση και προηγείται, δίνει το θεματικό στίγμα της.

 

Ξυπνάω τη νύχτα ξαφνικά

κι όσο αραδιάζω ονόματα καλώντας

και τ’ όνομά σου τελευταίο,

σαν ένα κωδικό ασφαλή επιτέλους

που ανοίγει πόρτες,

κανείς.

Δεν είσαι εδώ.

Μετοίκησες αλλού.

Πώς το ξεχνάς, ψυχή μου;

 

  Την επόμενη παράθεση που θα κάνω και που έχει τίτλο «Μαμά» την αφιερώνω σε μια φίλη για την οποία το πένθος για τη μητέρα της είναι αξεπέραστο.

 

Ένας χειμώνας

σφηνωμένος στην άνοιξη

μετράει τις ελπίδες μου.

Μαμά, φωνάζω μες στη νύχτα

λανθασμένα,

εννοώντας εσένα

τους φόβους μου όλους,

τον τρόμο και τις ενοχές.

Μάνα εσύ, αρχέγονη αγάπη,

δεν με παρηγορείς.

 

  Με το «Μόνη σπίτι Α΄» η Διαβάτη επιστρέφει στον αγαπημένο.

 

Ξυπνάω τη νύχτα ξαφνικά

κι όσο αραδιάζω ονόματα καλώντας

και τ’ όνομά σου τελευταίο,

σαν ένα κωδικό ασφαλή επιτέλους

που ανοίγει πόρτες,

κανείς.

Δεν είσαι εδώ.

Μετοίκησες αλλού.

Πώς το ξεχνάς, ψυχή μου; 

 

  Τα «Ήθη» παραπέμπουν σκληρά και άμεσα στον αγαπημένο απόντα: «κηδεύομεν σήμερον…».

 

  Στα ποιήματα καταγράφονται κυρίως αισθήματα, στα πεζά γεγονότα. Στη «Διπλοτυπία» διαβάζουμε:

  «Τα χέρια σου δεμένα στο κρεβάτι στις δυο πλευρές, με πονάει αυτό, είναι που τραβάς τα καλώδια, τους ορούς και τον καθετήρα».

  Το έζησε πρόσφατα φίλη μου με τον πατέρα της. Υπέργηρος, ευτυχώς όλα τέλειωσαν σύντομα, χωρίς να υποφέρει πολύ.

  «…Medrol, γαϊδουράγκαθο, Rythmonorm… σκιαγραφικό… Θυρεοειδής, καταρράκτης, προστάτης…».

  Αντέγραψα μόνο τα δικά μου.

  «Αίθουσα αναμονής», «Μαύρα ρούχα» «Silver alert», «Ραβασάκι», «Φαρμακολογία», «Σαν εκδρομή», «Ποτέ ξανά», «Κινητό» «Café design», συγκινητικά ποιήματα για τον αγαπημένο που όπου να ’ναι θα αναχωρήσει. Θα συγκινήσουν τον καθένα που θα τα διαβάσει, καθώς δεν υπάρχει κανείς που να μην έχει ζήσει έναν τέτοιο αποχωρισμό. Με τους γονείς υποφέρεται, με τον/την σύντροφο είναι βαρύς, με το παιδί αφόρητος. Το τελευταίο το έζησε ο Παλαμάς: «Άφκιαχτο κι αστόλιστο…», καθώς και μια φίλη μας.

  «Το πένθος μου είναι που σ’ αγαπώ που σ’ αγάπησα και σ’ αγαπούσα κι όχι το πώς θα επιβιώσω μόνη στο σπιτικό μας με τα παιδιά μακριά…», διαβάζουμε στο πεζό «Οδός αηδονιών».

  Το ζει μια φίλη, και της είναι πολύ βαρύ, όπως μου είπε. Όμως έτσι είναι η ζωή, ένας από τους δυο να μένει στο τέλος μόνος.

  «-Εδώ κοιμάστε το βράδυ; αποτολμώ. -Ναι, βέβαια, παραδέχεται. -Φιλόσοφος είστε; βγάζω το περισπούδαστο συμπέρασμά μου, αυτό που δεν θα έλεγες με τίποτα εσύ. -Μπα, όχι, άστεγος, με διορθώνει εκείνος» (σελ. 31).

  Και όμως, είναι στωικός. Εγώ αν βρισκόμουν χωρίς σπίτι θα αυτοκτονούσα.  

  «με τα πρώτα πουλιά

(«με», συμπληρώνω πάλι) τις πρώτες φωνές

εξατμίσεις, ανάσες του κόσμου».

  Να αναφέρω για άλλη μια φορά ότι στους ελεύθερους στίχους της σύγχρονης ποίησης παρεισφρέουν συχνά κανονικά μέτρα. Εδώ έχουμε ανάπαιστους.

  «Του τέλους το μυστήριο/

εκείνο με τρελαίνει./

Πώς ένιωσες χωρίς εμάς»

  Εδώ έχουμε ιάμβους.

  «Σαν μεγάλα κύματα

έρχονται οι μέρες

και με σπρώχνουν στην ακτή»

  Ε, να μη μείνει παραπονεμένος ο τροχαίος.

  Βέβαια την πρωτοκαθεδρία την έχουν πάντοτε οι ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι, που όπως έχουμε πει παρεισφρέουν ασυνείδητα τόσο σε ποιήματα που είναι γραμμένα σε ελεύθερο στίχο όσο και σε πεζά.

 

(Και) πώς να τον αφουγκραστεί, πώς να τον αγαπήσει (συμπληρώνω για να βγει ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος.

Εύκολα τον απέπεμψε, απ’ τα χωράφια έξω.

Πρόθυμα τα ονόματα των χρήσιμων πραγμάτων

Βάζουν το χέρι στην καρδιά κάτι πολύ να εκφράσουν

Όχι πολύ τρομαχτικό να την καλωσορίζει

Έκρυβες με τις πλάτες σου το οχληρό τοπίο

 

  Δεν θυμάμαι να έχω διαβάσει πιο συγκινητικά ποιήματα. Εύχομαι να είναι καλοτάξιδα