Τσενκτίζ Οζκαραμπεκίρ, Καλημέρα γλυκιά πατρίδα (2019)

Τσενκτίζ Οζκαραμπεκίρ, Καλημέρα γλυκιά πατρίδα (2019)

 

  Από σήμερα στο Στούντιο

  Το «Καλημέρα γλυκιά πατρίδα» είναι μια βιογραφική ταινία ενός τούρκου ποιητή και ενός τούρκου πεζογράφου. Τον ποιητή τον ξέρετε οι περισσότεροι, τουλάχιστον της παλιάς γενιάς, τον Ναζίμ Χικμέτ. Τον Αχμέτ Ουμίτ τον έμαθα τώρα.

  Και οι δυο ήσαν κομμουνιστές, και οι δυο υπέστησαν άπειρες διώξεις από το εκάστοτε καθεστώς. Μέσα από τις ζωές τους παρακολουθούμε την πολιτική κατάσταση στην Τουρκία, αλλά και στη Ρωσία. O Χικμέτ γεννήθηκε το 1902 και πέθανε στη Μόσχα το 1963, ενώ τρία χρόνια νωρίτερα γεννήθηκε ο Αχμέτ Ουμίτ.

  Δεν υπάρχει ευθύγραμμη αφήγηση, κάτι πολύ συνηθισμένο στις σημερινές ταινίες στις οποίες έχουμε αφήγηση διαφορετικών ιστοριών. Επεισόδια από τη ζωή του Χικμέτ εναλλάσσονται με επεισόδια από τη ζωή του Ουμίτ.

  Δεν είναι δυνατόν ένας συγγραφέας, ένας καλλιτέχνης, να μην σταθεί κάποια στιγμή κριτικά στο καθεστώς που μέχρι τώρα υποστήριζε. Τον Χικμέτ τον ξενέρωσε η προσωπολατρία του Στάλιν, μάλιστα ήθελε να του τα ψάλλει.

  Αντιγράφω από την ταινία:

  «Η πολιτική και οι ιδεολογίες δεν είναι ποτέ τέλειες, αλλά όσο έχουμε τέχνη στη ζωή μας υπάρχει ελπίδα για βελτίωση, υπάρχει ελπίδα για ελευθερία και έναν πιο δίκαιο κόσμο».

  Πρώτα από όλα η τέχνη, και για μένα προπαντός η τέχνη του λόγου, η λογοτεχνία.

  Σε μια φιλολογική παρέα συζητούσαν πολιτικά. Συμφωνούσαν όλοι για τα περισσότερα πράγματα. Εγώ δεν συμμετείχα στη συζήτηση καθώς δεν θέλω ποτέ να συζητώ για πολιτικά, ξέρω ότι οι περισσότεροι είναι οχυρωμένοι πίσω από το κόμμα τους όπως οι οπαδοί των ομάδων πίσω από τις ομάδες τους, και τα τελευταία δυο χρόνια και για τον κορονοϊό. Όταν δω ότι διαφωνούμε σταματάω τη συζήτηση. Με ρωτάνε λοιπόν: -Εσύ Μπάμπη τι γνώμη έχεις γι’ αυτά που λέμε; -Διαφωνώ κάθετα, αλλά δεν θα καθίσω να τσακωθώ μαζί σας. Να τσακωθώ για λογοτεχνία, ναι.

  Τσακωθήκαμε για λογοτεχνία.

  Άκουσα και κάτι που δεν ήξερα. Ο «Πόλεμος και Ειρήνη» ήταν αρχικά 25.000 σελίδες. Ο Τολστόι έκοψε τις 20.000 και έμειναν 5.000.

  Έχω την υποψία ότι τον έβαλε ο εκδότης του να τις κόψει, όπως κάνουν αρκετά συχνά οι εκδότες.

  Οι βιογραφίες μου αρέσουν, είτε είναι βιβλία είτε είναι ταινίες.

  Και η ταινία αυτή μου άρεσε.  

 

Hany Abu-Assad, Η παγίδα (Huda’s salon, 2021)

Hany Abu-Assad, Η παγίδα (Huda’s salon, 2021)

 

  Από σήμερα στο Στούντιο

  Πριν οκτώ χρόνια είδα μια άλλη ταινία του Χάνι Αμπού-Άσαντ, τον «Ομάρ». Σειρά έχει σήμερα «Η παγίδα».

  Δεν μπορώ να μην την συγκρίνω με τον «Ομάρ».

  Εδώ απουσιάζει το romance.

  Βλέπουμε όμως και εδώ ότι η παλαιστινιακή αντίσταση δεν εξιδανικεύεται. Ο επικεφαλής που ανακρίνει την κομμώτρια μπήκε στην αντίσταση από τύψεις.

  Ήξερα ότι στρατολόγηση χαφιέδων γίνεται από συμπαθούντες, δεν φανταζόμουν όμως ότι μπορεί να γίνει με εκβιασμό.

  Η ταινία βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά.

  Όταν βλέπω ταινία που βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά, αναρωτιέμαι πόσα από τα γεγονότα που αναφέρονται σ’ αυτήν είναι πραγματικά και πόσα επινοημένα.

  Αυτό σίγουρα δεν είναι επινόηση: ο εκβιασμός.

  Για τα παρακάτω δεν ξέρω.

  Η κομμώτρια έχει γκόμενο. Το ανακαλύπτει η μυστική αστυνομία των ισραηλινών δυνάμεων κατοχής και την εκβιάζει. Αν δεν στρατολογήσει χαφιέδες θα την καρφώσει στον άντρα της. Τουλάχιστον ένα, ή για την ακρίβεια μία, κάθε τρεις μήνες.

  Τη βλέπουμε στην τελευταία της προσπάθεια, γιατί μετά η παλαιστινιακή αντίσταση θα τη συλλάβει.

  Της φτειάχνει τα μαλλιά. Της προσφέρει καφέ. Μέσα έχει ρίξει υπνωτικό. Τη μεταφέρει σε ένα δωμάτιο όπου είναι ένας δικός της. Την γδύνουν, γδύνεται και αυτός.

  Όχι, δεν την βιάζει, μάλιστα η κομμώτρια του βάζει τις φωνές όταν πάει να της βάλει χέρι.

  Παίρνει φωτογραφίες.

  Μ’ αυτές την εκβιάζει.

  Επιλέγει γυναίκες που οι άντρες τους είναι παλιοχαρακτήρες, που δεν υπάρχει περίπτωση να πιστέψουν τη γυναίκα τους.

  Έχω αναρωτηθεί και για αρκετές ιρανικές ταινίες: είναι άραγε κοινωνική καταγγελία, ή απλά είναι ένα στοιχείο της πλοκής, αναπόφευκτο με βάση το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο διαδραματίζεται;

  Αν δεν υπήρχε αυτός ο αυστηρός μουσουλμανικός κώδικας ηθικής δεν θα υπήρχε πρόβλημα.

  Αν σε περίπτωση διαζυγίου τα παιδιά τα κρατούσε η γυναίκα δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Όμως τα κρατάει ο άντρας.

  Διάβασα κάπου ότι οι μουσουλμάνες της Θράκης έχουν αυτό το πρόβλημα. Στα δικά τους διαζύγια, στις 90% των περιπτώσεων τα παιδιά τα παίρνει ο άντρας. Ακριβώς το αντίθετο ποσοστό υπάρχει σε εμάς.

  Και μια τελευταία ομοιότητα: η ταινία ήταν για μένα απόλυτα συναρπαστική, όπως και ο «Ομάρ».

  Και μια ατάκα από την ταινία: είναι εύκολο να κατακτήσεις μια κοινωνία που ήδη καταπιέζει τον εαυτό της. Μ’ αυτό εννοούσε μια κοινωνία στην οποία καταπιέζονται οι γυναίκες.

  Ελπίζω να είναι και για σας, αν αποφασίσετε να τη δείτε.

 

 

Sun Yu (孙瑜),Loving blood of the volcano (火山情血, 1932)

Sun Yu (孙瑜),Loving blood of the volcano (火山情血, 1932)

 

  Ο Σουν Γιου ανήκει στους αριστερούς σκηνοθέτες της δεύτερης κινηματογραφικής γενιάς, σ’ αυτούς που η κοινωνική κριτική τους είναι ιδιαίτερα έντονη. Ενώ ο Μπου Γουαντσάνγκ καταγγέλλει τα ταξικά «σύνορα της αγάπης» που δεν αφήνουν έναν έρωτα να ανθίσει, ο Σουν Γιου καταγγέλλει τα βάσανα των φτωχών στα χέρια των πλουσίων.

  Και εδώ βλέπουμε τη γυναίκα θύμα. Γυάλισε στα μάτια του ανιψιού του πολέμαρχου (ήταν μια εποχή που η κεντρική εξουσία ήταν ιδιαίτερα αδύνατη, κυριαρχούσαν οι λεγόμενοι πολέμαρχοι) η κόρη του φτωχού αγρότη, θέλει να την πάρει τέταρτη γυναίκα του, δηλαδή παλλακίδα του. Φυσικά τόσο ο πατέρας της όσο και αυτή αρνούνται. Τότε σκαρώνουν το γνωστό κόλπο, όταν θέλουν να συλλάβουν κάποιον: σήμερα με ναρκωτικά, τότε με κοσμήματα. -Αυτά εδώ είναι κλοπιμαία, συλλαμβάνεσθε.

  Μαζί με τον πατέρα και το μεγάλο αδελφό (στην αρχή του έργου τους βλέπουμε σε ευτυχισμένες στιγμές, αγαπημένους), τους μεταφέρουν στη φυλακή, και την κοπέλα τη μεταφέρουν με το palanquin (το ΙΧ της εποχής, με το οποίο μεταφέρουν και τις νύφες) στο σπίτι του πολέμαρχου. Η φυλακή είναι δίπλα.

  -Αν δεχθείς να γίνεις γυναίκα μου θα ελευθερωθούν. -Αλήθεια; τότε να γίνω. Όμως πρώτα να τους δω να φεύγουν από τη φυλακή.

  Πράγματι δίνει εντολή και τους αφήνουν. Αυτή τους κοιτάζει από το παράθυρο. Της φωνάζουν απελπισμένοι. Αυτός κάνει να της ριχθεί. -Άσε με, αλλιώς θα πέσω κάτω.

  Δεν δείχνει να την πιστεύει. Πλησιάζει αργά. Όταν έχει πλησιάσει αρκετά, αυτή πέφτει κάτω και σκοτώνεται. Απελπισμένος την αγκαλιάζει ο πατέρας της, για να πεθάνει αμέσως μετά. Όσο για το γιο που προσπαθεί να μπει μέσα στο αρχοντικό να εκδικηθεί το θάνατό τους, τον σταματάνε ένα σωρό υπηρέτες δέρνοντάς τον.

  Ο ανιψιός τούς λέει να τον αφήσει να φύγει. Όμως δίνει αργότερα εντολή να τον σκοτώσουν, στα κρυφά εννοείται. Μια χήρα ταβερνιάρισσα ακούει να το ψιθυρίζουν αυτοί που έχουν πάρει την εντολή. Πηγαίνει και τον ενημερώνει. Να φύγει.

  Φεύγει, σε ξένη χώρα. Εκεί καταφεύγει και ο ανιψιός του πολέμαρχου αργότερα, όταν οι πολέμαρχοι αρχίζουν να εξοντώνονται σιγά σιγά από την κεντρική κυβέρνηση. Και έχουμε στη συνέχεια δυο ιστορίες: μια ιστορία αγάπης και μια ιστορία εκδίκησης.

  Αυτή καμπαρετζού, τη σώζει από κάποιον μεθυσμένο που θέλει να την αρπάξει με το ζόρι. Αυτή νιώθει ευγνωμοσύνη. Αυτός δεν μπορεί να κρύψει την περιφρόνησή του για τη δουλειά που κάνει. Όμως θα μετανιώσει αργότερα. Της λέει να μη καπνίζει, να μη βάφεται,  να φανεί η φυσική της ομορφιά.

  Θα αναπτυχθεί το ειδύλλιο που θα ενισχυθεί όταν του σώζει τη ζωή ελευθερώνοντάς τον από το υπόγειο όπου τον είχε κλείσει ο ανιψιός, αφού τον κτύπησαν με δόλο στο κεφάλι.

  Με «Το ερωτευμένο αίμα του ηφαιστείου», τη λάβα, είναι η εκδίκηση που θα πάρει.

  Το ηφαίστειο ενεργοποιείται, από στιγμή σε στιγμή μπορεί να εκραγεί. Τον κυνηγάει μέχρι την κορυφή του βουνού. Δεν έχουμε καμιά αμφιβολία ότι τον ανιψιό τον περιμένει ένας φρικτός θάνατος μέσα στον κρατήρα.

  Στο τέλος βλέπουμε το ερωτευμένο ζευγάρι, ευτυχισμένους.

  Ο Σουν Γιου είναι από τους κορυφαίους σκηνοθέτες αυτής της γενιάς, θα δούμε και άλλα έργα του.

  Η προηγούμενη ανάρτησή μας ήταν για την ταινία «A spray of plum blossom».