Mανόλης Πρατικάκης, Η λήκυθος

Mανόλης Πρατικάκης, Η λήκυθος, Νεφέλη 1995, σελ. 46.

Κρητικά Επίκαιρα, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1997

Με τη Λήκυθο, την 11η ποιητική του συλλογή, ο Μανόλης Πρατικάκης συνοψίζει σε ένα ιδιότυπο φιλοσοφικό νεοαρκαδισμό τις προηγούμενες ποιητικές του συλλογές, τη φιλοσοφία της Οντοφάνειας και την ηθική της Μαγείας της μη διεκδίκησης με τον νεοαρκαδικό λυρισμό από τα Δυσεύρετα χρώματα του τέλους.
Οι προσωκρατικοί κάνουν και εδώ την εμφάνισή τους, με την αμεσότητα του "θαυμάζειν" των όντων: η λήκυθος, το παλιό μαγγανοπήγαδο, η ελιά, το τριζόνι, τα καλάμια, το ξύλο κλπ.
Παραμελώ τα πράγματα είπε σημαίνει λιγοστεύω
κατά το εκτόπισμα της παρουσίας τους...
θυμάμαι τα πράγματα σημαίνει τα είμαι τα
τρέφω.
Τα λησμονώ θα πει τα επιστρέφω. (ΧV)
Η ιδιόμορφη αυτή οντολογία του ποιητή συνδυάζεται με την ηθική στάση της "μη διεκδίκησης", της αυτάρκειας που θρέφεται στη μέθεξή της με τη φύση και όχι με την ανταγωνιστική αναρρίχηση σε επώδυνες και επισφαλείς ιεραρχίες:
Και από την πολλήν συνεύρεση με το πράγμα
και την επαφή ξαφνικά σαν από φλόγα
που ανασπίθισε γενιέται στην ψυχή ένα φως
που μόνο του πια τρέφει τον εαυτό του. (ΧVI)
...η αληθινή ομορφιά είναι
η αφάνεια. Η αληθινή
αγάπη
είναι η αφάνεια. (ΙΙΙ)
Το αρκαδικό ιδεώδες εκφράζεται με τέλεια λιτότητα στους παρακάτω στίχους:
Η φωνή του σπίνου πως σκεπάζει
τη βουή της αυτοκρατορίας (VI)
Ο αρκαδικός αναχωρητισμός εκφράζεται παραστατικά και στο "αφηγηματικό" XVIII:
Τρεφόμενοι με ρίζες και σπόρους
σουσαμιού διασκέδαζαν στην πηγή
των πραγμάτων.
Από τις μεταφορές της συλλογής ξεχωρίσαμε την παρακάτω:
Γίεν Γυέχ θα προβάλλουν τ' ασημένια σπαθιά των
λουλουδιών να λιανίσουν τα οστά του αυτοκράτορα.
Θα προβάλλουν ξαφνικά μέσα απ' τα στόρια της
πάχνης οι κόκκινοι χμερ να τρελάνουν
τους ύπνους μας.(VIII)
Ενώ οι εικόνες της φύσης προσφέρουν συνήθως το όχημα (vehicle), ως πιο οικείες, εδώ η εικόνα της φύσης προσφέρει τo μεταφερόμενο (tenor) και οι (πόσο ξεχασμένοι;) κόκκινοι χμερ το όχημα.
Σημειώνουμε ακόμη ένα εφέ αντίθεσης, που τίθεται συμμετρικά, καταλαμβάνοντας τα άκρα του στίχου:
Πεθαμένα σκιρτήματα με πόθους ζωντανούς.(XIV)
Oι διασκελισμοί τέλος στο τέλος της συλλογής δεν κρύβουν τους τρεις συνεχόμενους ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους που κατάγονται από τον Σολωμό, σε ένα χρέος που ο ποιητής νιώθει ακόμη ανεξόφλητο. Τους ίδιους δεκαπεντασύλλαβους συναντάμε διάσπαρτους και αλλού μέσα στη συλλογή:
Πώς τ' άνθη δένουνε όμορφα να δένανε τα λόγια. VIII
Νιώθοντας μεγάλο θαυμασμό για την ποίηση του Μανόλη Πρατικάκη, έχοντας παρουσιάσει μέχρι τώρα ολόκληρο το έργο του, θελήσαμε σ’ αυτό το σημείωμά μας για την τελευταία ποιητική του συλλογή να κρυφτούμε πίσω από τους στίχους του ποιητή.