John Huston, Ο νεκρός (Οι Δουβλινέζοι)

John Huston, Ο νεκρός (Οι Δουβλινέζοι), 1987

  Όταν διαβάζω  ένα μυθιστόρημα βλέπω και την ταινία που είναι βασισμένη πάνω σ’ αυτό, αν υπάρχει φυσικά. Δεν φανταζόμουνα όμως ποτέ ότι ένα από τα διηγήματα των «Δουβλινέζων» του Τζέημς Τζόυς θα είχε γίνει ταινία. Τελικά το μακροσκελές διήγημα «Ο νεκρός» έγινε ταινία από τον Τζον Χιούστον. Έμελε να είναι και η τελευταία του ταινία.

  Για το διήγημα αυτό, όπως και για όλα τα διηγήματα, γράψαμε πριν ενάμιση χρόνο. Ανάμεσα στα άλλα, γράφω για τα διηγήματα αυτά:

  «Κάνω αποκοπή και επικόλληση από την Βικιπαίδεια: They were meant to be a naturalistic depiction of Irish middle class life in and around Dublin in the early years of the 20th century. Όμως αν ήταν μόνο αυτό, η νατουραλιστική απεικόνιση της ιρλανδέζικης μεσαίας τάξης στο Δουβλίνο, τα διηγήματα αυτά δεν θα είχαν κανένα ενδιαφέρον. Ή μάλλον θα είχαν ενδιαφέρον μόνο για τους Ιρλανδούς. Όμως είναι ενδιαφέροντα γιατί απεικονίζουν μια ανθρώπινη κατάσταση που ξεπερνάει όχι μόνο το Δουβλίνο αλλά και ολόκληρη την Ιρλανδία: τη ματαίωση (frustration). Αλλά για να φτάσουμε σ’ αυτήν θα πρέπει να επισκεφτούμε όλα τα μπαρ του Δουβλίνου και να πιούμε άφθονη μπύρα και ουίσκι με τους ήρωές τους».

  Αυτό που στα διηγήματα το βρήκα βαρετό, στην ταινία το βρήκα πολύ ενδιαφέρον: την νατουραλιστική απεικόνιση της ιρλανδέζικης μεσαίας τάξης, η οποία γίνεται μέσα από ένα δείπνο, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας. Αλλά ο Χιούστον είναι μεγάλος σκηνοθέτης.

  Για το διήγημα γράφω τα εξής:

  «Ο νεκρός, που γυρίστηκε ταινία από τον John Huston το 1987, είναι το πιο εκτενές διήγημα. Με τις πενήντα σελίδες του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί νουβέλα. Εδώ ο Τζόυς παρουσιάζει την προσωπογραφία ενός ακόμη αποτυχημένου της ζωής, του Γκαμπριέλ. Στο μεγαλύτερο μέρος του διηγήματος τον βλέπουμε σε διάφορα επεισόδια της ζωής του στα οποία διαγράφεται ο χαρακτήρας του, ένας χαρακτήρας για τον οποίο κάποια στιγμή αποκτά μια οδυνηρή αυτοσυνείδηση (epiphany, κατά την ορολογία του ίδιου του Τζόυς). Χωρίς να έχει αφηγηματικό ενδιαφέρον, αναρωτήθηκα πού θα οδηγούσε αυτή η ιστορία. Το τέλος όμως ήταν συναρπαστικό. Ο ήρωάς μας νοιώθει την πιο μεγάλη απογοήτευση της ζωής του, μαθαίνοντας ότι η γυναίκα του κρύβει ένα μυστικό. Ένας άντρας, ένα δεκαεπτάχρονο αγόρι την αγάπησε όταν και η ίδια ήταν μικρή, και αφέθηκε να πεθάνει όταν αυτή έφυγε μακριά του. Η αγάπη του την ακολουθεί ως εμμονή σε όλη της τη ζωή. Όταν το μαθαίνει ο άντρας της, βυθίζεται συγκλονισμένος σε σκέψεις: «Καλύτερα να περάσεις θαρραλέα σε κείνον τον άλλο κόσμο, μέσα στην αποθέωση κάποιου έρωτα, παρά να σβήνεις και να μαραίνεσαι με τα γηρατειά» (σελ. 226).

  Η ταινία αυτή μου θύμισε το «Σχετικά με την Έλλη» του ιρανού σκηνοθέτη Asghar Farhadi (αν δεν είδατε το «Ένα χωρισμός» να το δείτε). Και εκεί βλέπουμε ανέμελες στιγμές, μιας παρέας που είχαν πάει διακοπές σε μια παραλία. Η τραγωδία έρχεται πολύ αργότερα.