Λίτσα Παντελίδου, Κάθε τέλος μια αρχή

Λίτσα Παντελίδου, Κάθε τέλος μια αρχή, ΑΛΔΕ 2013, σελ. 318

Η βιβλιοκριτική αυτή δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Τη ζωή τεσσάρων γυναικών παρακολουθεί η συγγραφέας σ’ αυτό το δεύτερο μυθιστόρημά της

  Μετά την καταπληκτική επιτυχία που είχε το πρώτο βιβλίο της «Η γυάλινη κούκλα», η Παντελίδου δεν άργησε να μας δώσει και το επόμενο μυθιστόρημά της που έχει τίτλο «Κάθε τέλος μια αρχή».

  Αυτά που κυρίως επισημάναμε στην βιβλιοκριτική μας για το προηγούμενο βιβλίο της είναι η πρωτοκαθεδρία του διαλόγου και η επινοητικότητα στην πλοκή. Η λιτή αφήγηση δεν αφήνει περιθώρια για πλατειασμό, επιτρέποντας στην «αχαλίνωτη», με την καλή έννοια, φαντασία της Παντελίδου να πλέξει ένα πυκνό δίκτυ από καταστάσεις και επεισόδια. Εδώ όμως έχουμε να παρατηρήσουμε και ένα ακόμη στοιχείο: Στο μυθιστόρημά της αυτό η Παντελίδου είναι κινηματογραφική. Πλάνα που συχνά δεν ξεπερνάνε τη μισή σελίδα, ενώ τα μεγαλύτερα είναι ζήτημα αν φτάνουν τις δυο σελίδες, διαδέχονται με ασθματική ταχύτητα το ένα το άλλο, χωρίς να κουράζουν όμως καθόλου τον αναγνώστη· απεναντίας μάλιστα, τον παρασύρουν και τον ίδιο σε ένα γρήγορο ρυθμό ανάγνωσης, καθώς έχει μεγάλη περιέργεια να δει τι γίνεται παρακάτω.

  Το έργο μου θύμισε την γνωστή τηλεοπτική σειρά Sex and the city. Η ομοιότητα δεν βρίσκεται ούτε στο sex ούτε στο city (παρόλο που η πλοκή τοποθετείται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην Αθήνα, και φυσικά υπάρχει σεξ αφού υπάρχει έρωτας) αλλά στις τέσσερις φίλες-ηρωίδες, τη ζωή των οποίων παρακολουθούμε: της Νανάς, της Καίτης, της Μαρίας και της Φρόσως. Τα επεισόδια στις ζωές τους πολλές φορές συμπλέκονται, και στην αφήγηση εναλλάσσονται, δημιουργώντας ένα ιδιότυπο τηλεοπτικό σασπένς.

  Όπως οι δημιουργοί του Sex and the city φιλοδόξησαν, μέσα από τις ζωές των τεσσάρων κοριτσιών, της Carrie, της Samantha, της Charlotte και της Miranda, να δώσουν όσο το δυνατόν περισσότερες καταστάσεις που μπορούν να αντιμετωπίσουν στη ζωή τους οι γυναίκες, έτσι και η Παντελίδου, προσπάθησε να δώσει όσο το δυνατόν περισσότερες καταστάσεις ζωής, που όμως έπρεπε να διαμοιραστούν ανάμεσα στις ηρωίδες της, ανάλογα με την ψυχολογία και τον χαρακτήρα τους. Θα μπορούσαμε μάλιστα να ανιχνεύσουμε και αντιστοιχίες ανάμεσα σ’ αυτές και στις ηρωίδες της τηλεοπτικής σειράς. Η Νανά για παράδειγμα είναι σαν την Σαμάνθα, σεξουλιάρα. Θα απατήσει τον άντρα της και θα το σκάσει με το μικρό γιο τους φοβούμενη την εκδίκηση. Η σχέση της με ένα τεκνό θα σταθεί, χρόνια αργότερα, η αιτία να χάσει και το γιο της. «Το τραίνο φεύγει στις οκτώ, ταξίδι για την Κατερίνη». Δεν γράφει η Παντελίδου αν έφυγε με το τραίνο των οκτώ για την ιδιαίτερη πατρίδα της, την Κατερίνη, όταν διαπίστωσε ότι ο γιος της την εγκατάλειψε για πάντα για να ακολουθήσει τον πατέρα του, με τον οποίον είχαν χρόνια να ειδωθούν, στην Κρήτη, αλλά πάντως έφυγε. Εκεί θα εργαστεί στο εξής ως κομμώτρια.

  Πάνε χρόνια που έβλεπα το Sex and the city, αλλά θα προσπαθήσω να κάνω άλλη μια αντιστοίχηση. Η ρομαντική Καίτη έχει αρκετά από τα χαρακτηριστικά της Μιράντα. Όμως ενώ όλα οδεύουν προς την ευτυχία, έχοντας ένα παιδί στην κοιλιά της και έναν σύζυγο στο πλευρό της, τα πράγματα θα εξελιχθούν με δραματικό τρόπο. Δεν θυμάμαι κατά πόσο μοιάζουν η Φρόσω και η Καίτη με την Carrie και την Charlotte, αυτό πάντως που συμβαίνει και στις δυο είναι ότι χάνουν τους συντρόφους τους, γιατί τις απάτησαν. Μετά την τραγωδία που αντιμετώπισαν η Νανά και η Μαρία, η Καίτη και η Φρόσω φαίνεται να έχουν συνέλθει από τη δικιά τους. Η Φρόσω τα φτιάχνει με ένα φίλο του άντρα της, ο οποίος την αγαπούσε αλλά δεν τόλμησε να της το πει παρά μόνο όταν χώρισαν, ενώ η Καίτη γίνεται φίλη με την άσπονδο εχθρό της, τη γυναίκα για την οποία την εγκατέλειψε ο άντρας της. Η συμφιλίωση έγινε στο κρεβάτι του πόνου, πάνω από το κρεβάτι της Βάλιας, της κόρης της, η οποία τραυματίστηκε θανάσιμα σε τροχαίο με το μηχανάκι του φίλου της.

  Η λογοτεχνία αντιγράφει την πραγματικότητα, αλλά η πραγματικότητα είναι συχνά πολύ πιο δραματική. Η Ναυσικά Πάριου ήταν μαθήτριά μου στο Βαρβάκειο. Μόλις είχε τελειώσει το λύκειο. Πήγε με το αυτοκίνητο των γονιών της να συναντήσει τον φίλο της. Αυτός ήταν με το μηχανάκι του. Της πρότεινε να αφήσει το αμάξι της και να συνεχίσουν με τη μηχανή του. Δέχτηκε. Το μοιραίο τους περίμενε λίγο πιο κάτω. Αυτός φορούσε κράνος, αυτή όχι. Αυτός σώθηκε, αυτή σκοτώθηκε· αφήνοντας απαρηγόρητους τους ηλικιωμένους γονείς της, καθώς έχασαν το μόνο τους παιδί. Με την αναφορά μου σε αυτή στα πλαίσια αυτής της βιβλιοκριτικής θέλω να ανανεώσω τη μνήμη της, για τους καθηγητές της και τους συμμαθητές της που θα τύχει να διαβάσουν αυτές τις γραμμές. Για άλλη μια φορά, ας είναι ελαφρύ το χώμα που τη σκεπάζει.

  Έρωτας, απιστία, χωρισμένοι γονείς, θάνατος, εγκατάλειψη, φόβος, ομοφυλοφιλία, είναι τα κύρια θέματα που θίγει στο μυθιστόρημά της αυτό η Λίτσα Παντελίδου. Με τη λιτή γραφή της, τον άφθονο διάλογο και την επινοητικότητα στην πλοκή, αλλά και με την ανθρωπιστική και αισιόδοξη ματιά της, η Παντελίδου έχει κατακτήσει ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό. Και τι πιο αισιόδοξο μήνυμα για τους κάθε λογής απελπισμένους από τον τίτλο του έργου, με τον οποίο τελειώνει και το βιβλίο: κάθε ΤΕΛΟΣ μια ΑΡΧΗ.