Ιβάν Τουργκένεφ, Ο σκύλος

Ιβάν Τουργκένεφ, Ο σκύλος

  Το πήρα χαμπάρι με καθυστέρηση ενός μηνός ότι από τις 3 έως 9 του Μάρτη ήταν η βδομάδα «διάβασε ένα ebook». Η «Ανοικτή βιβλιοθήκη», συμμετέχοντας, έθετε στη διάθεση των αναγνωστών της από ένα λογοτέχνημα, κυρίως διήγημα, κάθε μέρα, το οποίο θα μπορούσαν να κατεβάσουν και να το διαβάσουν. Εγώ, λάτρης του ηλεκτρονικού βιβλίου (έχω διαβάσει ένα σωρό στο tablet μου) αποφάσισα να συμμετάσχω αναδρομικά, διαβάζοντας τέσσερα από αυτά, τα οποία με ενδιέφεραν.

  Του Τουργκένιεφ διάβασα την «Πρώτη αγάπη» σε reader πριν πάρα πολλά χρόνια, και την πραγματεύθηκα συγκριτολογικά με την «Πρώτη αγάπη» του Ιωάννη Κονδυλάκη. Επειδή τώρα διαβάζω ένα ακόμη reader, την «Άσια», είπα να ξεκινήσω απ’ αυτόν.

  «Ο σκύλος» είναι ένα διήγημα που ανήκει στην κατηγορία του φανταστικού (ο φίλος μου Γιώργος Πολ. Παπαδάκης έχει γράψει ένα σχετικό βιβλίο με τίτλο «Οι δρόμοι του φανταστικού»). Σκαναρίστηκε από ένα παμπάλαιο περιοδικό το οποίο το δημοσίευε σε συνέχειες, φυσικά μεταφρασμένο στην καθαρεύουσα.

  Ο Πορφύρη Καπιτόνοβιτς διηγείται στους φίλους του την «φανταστική» ιστορία που του συνέβη. Καθώς ήταν ξαπλωμένος για να κοιμηθεί, άκουσε θόρυβο και γρυλίσματα σαν αυτά που κάνει ένας σκύλος. -Σκύλος κάτω από το κρεβάτι μου; Κοιτάζει, δεν βλέπει τίποτα. Φωνάζει τον υπηρέτη του, ούτε αυτός βλέπει τίποτα την πρώτη φορά, όμως την επόμενη φορά ένοιωσε κι αυτός την παρουσία του, χωρίς επίσης να τον βλέπει. Ένας φίλος του φιλοξενούμενος όταν ένιωσε την παρουσία του σκύλου πήγε να φύγει τρομοκρατημένος, και αναγκάστηκε να του μεταφέρει το κρεβάτι σε άλλο δωμάτιο. Σκέφτηκε να μείνει αλλού για μερικές μέρες. Νοίκιασε ένα πανάθλιο δωμάτιο, αλλά κι εκεί τον ακολουθούσε ο σκύλος. Και ο σπιτονοικοκύρης του τον συμβούλευσε να πάει να βρει ένα ορισμένο άτομο σε κάποιο γειτονικό χωριό, που πιθανόν θα μπορούσε να τον βοηθήσει.

  Πηγαίνει, τον βρίσκει, και ο άνθρωπος αυτός, αφού έκανε κάποια μαγικά, του λέει ότι το σκυλί δεν είναι διαβολικά σταλμένο αλλά θεϊκά, για το καλό του. Και τον συμβούλευσε να αγοράσει ένα σκυλί και να το έχει μόνιμα μαζί του. Το σκυλί που αγόρασε του έσωσε δυο φορές τη ζωή, παλεύοντας με ένα μεγαλόσωμο λυσσασμένο σκυλί, τη δεύτερη φορά πληρώνοντάς το με τη ζωή του. «Ε! Τότε άρχισα να μουγκρίζω σαν μοσχάρι και δεν ντρέπομαι να σας το ομολογήσω κύριοί μου. Έπεσα πάνω εις τον διπλούν σωτήρα μου και εχάιδευψα το κεφαλάκι του. Και έμεινα σ’ αυτήν την θέσι έως ότου η οικοκυρά μου Πρασκόγια μ’ έφερε πάλιν στα σύγκαλά μου».

  Ήταν όντως θεϊκό έργο, και όχι διαβολικό.

  Και τώρα αποσπάσματα. Διαβάζουμε.

 «Επί τη ευκαιρία αυτή θα ήθελα [να πάω] στο Γρέφρεμοβ και να φλεβοτομηθώ, αυτό κάποτε είναι πολύ καλό κατά του τρόμου, μόνο φυσικά όχι στο μπράτσο, αλλά στο μέρος της αρτηρίας του αντίχειρος» (μη ζητάτε τεύχος και σελίδα).

  Ιατρική πρακτική στη Ρωσία του 19^ου αιώνα.   

  «Νυμφοδώρα, της λέγω,…».

  Είναι πράγματι αυτό το όνομα στο ρώσικο κείμενο; Φαντάζομαι είναι το πιο πιθανό, όμως πρέπει να το επιβεβαιώσω. Δίνω στα ρώσικα τη λέξη «σκύλος» στο google και πέφτω πάνω στο διήγημα. Ψάχνω τη λέξη βάζοντας τα δυο πρώτα γράμματα, нимфо, και πέφτω πάνω στη λέξη Нимфодора.

  Δεν έχω ξανασυναντήσει το όνομα. Ψάχνω στο google και πέφτω πάνω σε τρεις αγίες που το όνομά τους τελειώνει σε «δώρα». Ψάχνω κι άλλο, και πέφτω πάνω σε μια Νυμφοδώρα Παπασιώτη. Και εγώ νόμιζα ότι είχαμε εγκαταλείψει αυτό το ελληνικότατο όνομα προ πολλού, και ότι οι ρώσοι μας βάζουν γυαλιά.

  Και, σκέφτομαι τώρα, για να ψάξω το όνομα πήγα μέσω Λαμίας. Θα μπορούσα απευθείας να το βάλω στο google. Ίσως ήταν η περιέργεια να βρω το ρώσικο κείμενο.

  Α, θυμήθηκα τώρα, ήθελα να δείξω μια ακόμη λειτουργία του ηλεκτρονικού κειμένου, η σύγκριση του πρωτότυπου και της μετάφρασης. Μια άλλη, που την έχω χρησιμοποιήσει κατά καιρούς, είναι, αφού δω την ταινία, να διαβάζω το ηλεκτρονικό κείμενο του βιβλίου του οποίου αποτελεί μεταφορά, για να κάνω σύγκριση. Φυσικά μόνο στο διαδίκτυο μπορώ να το βρω, ηλεκτρονικά.

  «Η πρωινή ώρα έχει τον χρυσόν εις το στόμα». Να το ψάξω κι αυτό. Утро, знаешь, вечера мудренее. Το πρωινό, ξέρεις, είναι πιο έξυπνο από το βράδυ. Υπάρχει και το αγγλικό: The early bird catches the worm.

  «Κάποτε, κάποτε, πετυχέναμε και κανένα λαγώ».

  Τόσο παλιά καθαρεύουσα, ή μάλλον σύμφυρση δημοτικής και καθαρεύουσας. Λαγωός-λαγώς.    

  «Ήταν και ωραία μόνο που δεν είχε σταθερό χαρακτήρα. Αυτό όμως δεν είναι και σπουδαίο πράγμα εις το γυναικείο φύλο. Πολλές φορές μάλιστα είναι και ενδιαφέρον».

  Όμως να το τσεκάρω στο ρώσικο κείμενο.

  В молодых еще цветущих летах и наружности самой располагающей; только нрав имела непостоянный. Да это в женском поле не беда; даже удовольствие доставляет...

  Ήταν νέα και όμορφη, μόνο που δεν είχε σταθερό χαρακτήρα. Όμως ποιος νοιάζεται γι’ αυτό, καμιά φορά την κάνει και πιο ευχάριστη. 

      Η ομορφιά σε μια γυναίκα είναι το παν, ποιος άνδρας νοιάζεται αν έχει σταθερό χαρακτήρα ή όχι; Όμως για τις γυναίκες η αντρική ομορφιά μάλλον μετράει λιγότερο, ενώ συχνά το πορτοφόλι του μετράει περισσότερο. Σκεφτείτε πόσα λεφτά ξοδεύουν κάθε χρόνο οι γυναίκες σε καλλυντικά σε σχέση με τους άντρες.

  Η Ιζαμπέλ Αλιέντε έχει γράψει ότι το σημείο G βρίσκεται στο αυτί της γυναίκας. Μάλλον είχε υπόψη της τον Συρανό ντε Μπερζεράκ. Και η Αρετούσα τον Ερωτόκριτο τον ερωτεύθηκε «για τα τραγούδια που ’λεγε, οπού πολύ τσ’ αρέσαν». Το ότι ήταν και ωραίος το είδε μετά.

  Ο Τουργκένιεφ έχει γράψει και άλλα διηγήματα «φανταστικά». Ίσως διαβάσω κανένα ακόμη.