Σεργκέι Αϊζενστάιν, Αλέξανδρος Νιέφσκι (1939)

Σεργκέι Αϊζενστάιν, Αλέξανδρος Νιέφσκι (1939)

  Από σήμερα σε επανέκδοση στο «Στούντιο»

  Κορυφαίος ο Αϊζενστάιν, έχω δει από παλιά όλα του τα έργα, και όχι μόνο μια φορά. Αυτή είναι τουλάχιστον η τρίτη φορά που βλέπω τον «Αλέξανδρο Νιέφσκι».

  Ο Αλέξανδρος Νιέφσκι, το 1242, δηλαδή σχεδόν επτακόσια χρόνια πριν από το γύρισμα της ταινίας, απέκρουσε την εισβολή των γερμανών τευτόνων ιπποτών. Το 1939 οι ρώσοι ετοιμάζονταν να αντιμετωπίσουν τη γερμανική εισβολή. Το σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, το ήξεραν αυτό οι σοβιετικοί, δεν επρόκειτο να αποτρέψει τη γερμανική εισβολή, απλά ήλπιζαν ότι θα την καθυστερούσε, δίνοντάς τους χρόνο να προετοιμαστούν. Εν όψει λοιπόν της αναπόφευκτης σύγκρουσης ο Αϊζενστάιν, πιθανόν μετά από προτροπή του κόμματος και αφού είδε να του απαγορεύουν την προηγούμενη ταινία του «Το λιβάδι Μπέζιν» που έμεινε ατέλειωτη (θα τη δω αφού διαβάσω και το ομώνυμο διήγημα του Τουργκένιεφ που βρίσκεται στη συλλογή «Ένας κυνηγός θυμάται» που διαβάζω τώρα) γυρίζει τον «Αλέξανδρο Νιέφσκι».

  Τι να γράψω εγώ για αυτό το αριστούργημα, έχουν γραφεί τόσα. Έξυπνο σενάριο, ο φακός μας μεταφέρει από τον Αλέξανδρο στους δυο φίλους που παλεύουν για την καρδιά της ίδιας γυναίκας και ξανά στον Αλέξανδρο. Και βέβαια οι σκηνές της σύγκρουσης είναι εντυπωσιακές. Εξοικειωμένος με το στυλιζάρισμα του ασιατικού θεάτρου (ο Αϊζενστάιν επηρεάστηκε τόσο από το Καμπούκι ώστε άρχισε να μαθαίνει γιαπωνέζικα, όπως κι εγώ άλλωστε) μου άρεσε ακόμη περισσότερο η ταινία. Και βέβαια μου άρεσαν οι κωμικές πινελιές που συναντούμε σ’ αυτήν κάμποσες φορές.  

  Έχουν γραφεί ύμνοι για την ταινία, αλλά νομίζω ο μεγαλύτερος «ύμνος» γι’ αυτήν είναι το σχόλιο του Γκαίμπελς, υπεύθυνου προπαγάνδας των ναζί, όταν την είδε: «Αυτή η ταινία θα μας κάνει τόση ζημιά όση δεν θα μας κάνουν 2000 σοβιετικά τανκς».
Το ξεχάσαμε αυτό, την εξαίσια μουσική του Σεργκέι Προκόφιεφ.