Book review, movie criticism

Sunday, June 27, 2010

Μίλαν Κούντερα, Η Βραδύτητα

Μίλαν Κούντερα, Η Βραδύτητα (μετ. Σεραφείμ Βελέντζας), Βιβλιοπωλείον της Εστίας 1996, σελ. 161

Δημοσιεύτηκε στο έντυπο της ΕΠΟΙΖΩ «Ποιότητα Ζωής», Ιούλ. Αύγ. 1997, τ. 55.

  Η "Βραδύτητα" είναι ένα "μυθιστό­ρημα με θέση" (roman à thèse). Η επικούρεια ηδονή προβάλλεται ως υπέρτατη αξία. Υπονομεύεται όμως από την "ταχύτητα" της ση­μερινής εποχής.
  Τη θέση αυτή την προβάλλει μυ­θοπλαστικά πλέκοντας παράλλη­λα δυο ιστορίες που όμως δεν είναι καθόλου παράλληλες μέ­σα στο χρόνο.  Η μια συμβαίνει στον 18ο αιώνα και η άλλη στον 20ο. Οι δύο ιστορίες τίθενται αντι­στικτικά.  Στην πρώτη πετυχαίνεται μια υψηλή ικανοποίηση, ενώ στη δεύτερη η ικανοποίηση αυτή μα­ταιώνεται από μια παροδική σεξουαλική ανικανότητα του ήρωα.
  Στο έργο του αυτό ο Κούντερα μας παρουσιάζει μια ιστορία με τη φωνή και την προοπτική ενός τριτοπρόσωπου  αφηγητή.  Ξαφνικά τον παραμερίζει και εμφανίζεται ο ίδιος στο προσκήνιο, ως συγγραφέας, με το όνομα του, σε δυο χιουμοριστικά  επεισόδια.  Έτσι  η κύρια  αφήγηση  τίθεται  σε  ένα δεύτερο, απροκάλυπτα φανταστι­κό, επίπεδο και τα επεισόδια αυτά σε ένα πρώτο, (ψευτο)ρεαλιστικό επίπεδο.
  Έχει ειπωθεί ότι η τριτοπρόσωπη αφήγηση, με την εσωτερική εστίαση, είναι η αφήγηση από την προοπτική ενός παντογνώστη θεού. Ακόμη, ότι ο θεός είναι ο Μέγας Είρωνας, γιατί ξέρει το μέλλον των πλασμάτων που έπλασε. Με μια πιο κυριολεκτική σημασία εμφανίζεται εδώ ο Κούντερα από­λυτα ειρωνικός. Τους ήρωές του τους αντιμετωπίζει με ένα καυστι­κό σαρκασμό. Και, προφανώς, εν­νοώντας τους μετωνυμικά, σαρκάζει ανάλογους τύπους, κυρίως τον "χορευτή" της εποχής των mass media, τους κάθε είδους ε­πιδειξίες των τηλεοπτικών μέσων, τις στάσεις ζωής τους και τις κα­ταστάσεις στις οποίες εμπλέκο­νται.
  Ο συγγραφέας βάζει τον νεαρό ιππότη του 18ου αιώνα να συ­ναντιέται με τον μοτοσικλετιστή του 20ου.  Στη συνάντηση αυτή απαξιώνεται ο "μηχανό­βιος" ήρωας του 20ου, παρουσια­ζόμενος ως εγωκεντρικός και φαντασιοκόπος.
  Γραμμένο στα γαλλικά το μυθι­στόρημα αυτό απηχεί το "ρουσσωϊκό" ιδεώδες του 18ου αιώνα, προβάλλοντας, αν όχι μια επι­στροφή στη φύση, τουλάχιστον την επιστροφή σε πιο "φυσικές" εποχές. Το μοτίβο της νοσταλγίας του χρυσού παρελθόντος δίδεται για άλλη μια φορά σε μια υπέροχη μυθοπλασία από τον μεγάλο στυλίστα Μίλαν Κούντερα· ενός παρελθόντος που δεν είχε γνωρί­σει ακόμη τους ξέφρενους ρυθ­μούς ζωής του αιώνα μας.

No comments: