Θεοδόσης Πυλαρινός, Η κριτική αξιολόγηση της ποίησης του Μανόλη Πρατικάκη

Θεοδόσης Πυλαρινός, Η κριτική αξιολόγηση της ποίησης του Μανόλη Πρατικάκη, Μελάνι 2006

Κρητικά Επίκαιρα, Σεπτέμβρης 2006

Όταν τα κριτικά κείμενα και οι μελέτες για ένα συγγραφέα είναι τόσες που μπορούν να αποτελέσουν οι ίδιες αντικείμενο κριτικής αντιμετώπισης και συνόψισης των θέσεών τους, αυτό είναι άσφαλτος δείκτης ότι ο συγγραφέας έχει φτάσει πια σε ένα υψηλό επίπεδο αναγνώρισης. Αυτή είναι η περίπτωση του ποιητή Μανόλη Πρατικάκη. Ο καθηγητής του Ιόνιου Πανεπιστημίου Θεοδόσης Πυλαρινός συγκέντρωσε και μελέτησε όλα τα κείμενα τα σχετικά με τον Μανόλη Πρατικάκη, βιβλιοκριτικές, εισηγήσεις σε ημερίδες, μελέτες, συνεντεύξεις κλπ. και προέβη στη μελέτη τους. Ένα μεγάλο μέρος απ’ αυτές συμπεριέλαβε στον ογκώδη τόμο της έκδοσης (380 σελίδες μεγάλου σχήματος, εκ των οποίων 88 η δική του εισαγωγή).
Ο Πυλαρινός ξεκινάει την εισαγωγή του με τα βιβλιοκριτικά σημειώματα που γράφτηκαν για κάθε συλλογή. Αρχίζοντας από τις «ημι-αποκηρυγμένες» «Θαλασσινές Φωνές» φτάνει μέχρι το «Νερό», τη βραβευμένη με κρατικό βραβείο ποίησης προτελευταία συλλογή του Πρατικάκη (έχει ήδη κυκλοφορήσει η τελευταία, ο «Μεγάλος Ξενώνας»). Στη συνέχεια αναφέρεται στα «Κριτικά κείμενα γενικού ενδιαφέροντος» για να καταλήξει στην «Ποίηση και μουσική», στα κείμενα που αναφέρονται στη μελοποίηση ποιημάτων του Πρατικάκη από τον Γιάννη Μαρκόπουλο.
Ο Πυλαρινός δεν περιορίζεται απλώς στην συνόψιση των κριτικών θέσεων. Κρατάει και κριτική στάση. Για παράδειγμα γράφει:
«Το ‘παράπονο’ ενός κριτικού ότι θα μπορούσε να αναφερθεί και σε άλλες ιστορικές ή βιβλικές περιπτώσεις για το νερό, προφανώς δεν ευσταθεί. Δεν πρόκειται για εγκυκλοπαίδεια, αλλά για ποίηση, όπου είναι αδιάφορη η επιστημονική πληρότητα και η ιστορική λεπτομέρεια και πρωτεύει η αλληγορία, η ενορατική διάθεση, η συναισθηματική έγερση και η υπαρξιακή αναζήτηση» (σελ. 63).
Ακόμη καταγράφει στοιχεία της ποίησης του Πρατικάκη τα οποία έχει εντοπίσει ο ίδιος, όταν βλέπει ότι οι κριτικοί δεν κατάφεραν να τα επισημάνουν. Για παράδειγμα γράφει:
«Θα προσθέσουμε όμως ότι κανένας κριτικός δεν έθιξε τη λαϊκότητα του λόγου του, τα πρωτογενή ακούσματα των απλών ανθρώπων που αποτελούν την ουσία της γλωσσικής του βάσης» (σελ. 74).
Επίσης:
«Δεν επισημάνθηκε όμως, από όσα γνωρίζουμε, η έννοια της αναχώρησης και η σύμφυτη τάση αναχωρητισμού και μοναχισμού (όχι υπό την ορθόδοξη αλλά μάλλον ως προς την ανατολίτικη αίσθηση που παραπέμπει στη νιρβάνα και την ινδική φιλοσοφία».
Τέλος, εντυπωσιάζει ο πλούτος των λέξεων που χρησιμοποιεί στο κείμενό του ο Πυλαρινός, συναγωνιζόμενος τον ποιητή που μελετά: θανατόεσσα, πτεροεσσών, αυθιστορική, αποσκυβαλίζουν, πατίνα, ίμερο, είναι κάποιες απ’ τις σπάνιες λέξεις που συναντήσαμε. Είναι πράγματι εκπληκτικό το πόσο μεγάλο ενεργητικό λεξιλόγιο διαθέτει.