Δημήτρης Κρανιώτης, Ενδόγραμμα

Δημήτρης Κρανιώτης, Ενδόγραμμα, Θεσσαλονίκη 2010, Μαλλιάρης Παιδεία, σελ. 78

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Μια αξιόλογη ποιητική συλλογή με πρωτότυπα στη φόρμα τους ποιήματα

Την τελευταία του ποιητική συλλογή με τίτλο «Ενδόγραμμα» εξέδωσε ο Δημήτρης Κρανιώτης. Ιατρός το επάγγελμα, ο Κρανιώτης ασχολείται συστηματικά με την ποίηση, έχει βραβευθεί αρκετές φορές όπως διαβάζουμε στο βιογραφικό του και τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πάρα πολλές γλώσσες.
Αυτό που κάνει την ποίηση του Δημήτρη Κρανιώτη να ξεχωρίζει είναι η δομή της. Ενώ η σύγχρονη ποίηση, έχοντας απεμπολήσει μέτρο και ομοιοκαταληξία εστιάζεται στην εσωτερική περιπέτεια του σημερινού ανθρώπου σε ένα κόσμο που δυσκολεύεται να τον αναγνωρίσει σαν πατρίδα του, με τις ανθρώπινες σχέσεις να δοκιμάζονται και τη φύση να βιάζεται επανειλημμένα, κάποιοι ποιητές, χωρίς να θέλουν να προδώσουν, μένοντας στην ίδια θεματική, κουβαλούν την κληρονομιά του παρελθόντος. Ο ίαμβος για παράδειγμα που φαίνεται να είναι ο φυσικός κυματισμός της γλώσσας μας προβάλλει κάθε τρεις και μια μέσα από τους στίχους τους. Πολλές φορές μάλιστα με την μορφή του δεκαπεντασύλλαβου, όσο και αν κρύβεται με το κόψιμο του στίχου.
Ο Δημήτρης Κρανιώτης ανήκει σε αυτήν την κατηγορία των ποιητών. Ανίχνευσα πολλούς ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους στα ολιγόστιχα και μικρόστιχα ποιήματά του (μια, δυο, τρεις και σπάνια τέσσερις λέξεις αποτελούν τους περισσότερους στίχους του). Αλλά η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι το ποίημα «Αμήν». Οι έντεκα στίχοι του στην πραγματικότητα είναι τρεις ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι:

«Πολύ καλό να σ’ αγαπούν, μα πιο πολύ να θέλουν
έμπνευση να ’σαι το πρωί, γλυκόπιοτο τη νύχτα
στα χείλια σου να γεύονται το Αμήν σαν καληνύχτα» (σελ. 40)

Το παραθέσαμε μεταγράφοντάς το σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο. Άλλα ποιήματα ξεκινούν επίσης με στίχους που είναι στην ουσία ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι, αλλά οι επόμενοι στίχοι δεν θα μπορούσαν να ξαναγραφούν σε δεκαπεντασύλλαβο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα ποιήματα «Τρελοί κι ονειροπόλοι» και «Αθέατες σιωπές».
Όμως δεν σταματάει εδώ η επίδραση της παραδοσιακής ποίησης. Η επίδρασή της εκτείνεται και στην ομοιοκαταληξία. Υπάρχει κατ’ αρχήν η εσωτερική ομοιοκαταληξία, όπως στους στίχους «κοινών ή κενών», «πεζοδρομίων και δωματίων», «σκληρές εντολές» κ.ά. Υπάρχει στη συνέχεια η ζευγαρωτή, όπως στους παρακάτω στίχους από το ποίημα «Κλεπταποδόχοι»:

«πληγές θυμωμένες
σε δίκες στημένες
κι εμείς εντολοδόχοι
ιδεών κλεπταποδόχοι»

Όμως αυτή που κυριαρχεί είναι η ανάκατη, με στίχους να ομοιοκαταληκτούν μετά την παρεμβολή δυο, τριών ή και περισσότερων άλλων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το «Ελπίδας νήματα».

«Λινά πουκάμισα,
βρεγμένα,
στο μπαλκόνι
κρεμασμένα
καθέτως
με όρους ηλικίας
εναντίον
της όποιας αλητείας
δίνουν προβάδισμα
σε ψεύτες ωραίους
ρίχνουν χαστούκια
σε θύτες μοιραίους
Κι εγώ
που πλέκω στη ζωή
μ’ ελπίδες νήματα
βλέπω πως
χάνω στα μισά
του αλίμονου τα θύματα (σελ. 39).

Ο Κρανιώτης είναι συχνά επινοητικός στην δημιουργία πρωτότυπης δομής σε κάποια ποιήματά του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ποίημα «Ο ποιητής», όπου η ανάκατη ομοιοκαταληξία γίνεται με ρήματα που βρίσκονται στο τρίτο ενικό πρόσωπο, με κάθε ρήμα και ένα στίχο. Το παραθέτουμε ολόκληρο πιστεύοντας ότι ποιήματα όπου ο ποιητής μιλάει για τον εαυτό του και την τέχνη του θα έπρεπε κάποτε να ανθολογηθούν σε μια ξεχωριστή ανθολογία. Σχεδόν σε όσες ποιητικές συλλογές έχω διαβάσει έχω συναντήσει τέτοιου είδους ποιήματα.
«Τη φορά των γεγονότων
σφραγίζει,
το αθέατο των φώτων,
συμβολίζει
με πινέλα ενόχων
κάλπικων ενεστώτων
γυμνά σώματα
ζωγραφίζει
ανέμων φτερά
υδάτων πουλιά
σχηματίζει,
πέτρινα κλουβιά
αθώων κελιά
γκρεμίζει
στάχυα χωραφιών
κενών εποχών
θερίζει
με αρχαίων σοφών
πλεκτά ιδεών
ο ποιητής
πάντα στο τέλος
μια νέα αρχή κτίζει» (σελ. 75).
Ο Δημήτρης Κρανιώτης είναι μια πρωτότυπη και αξιόλογη ποιητική φωνή. Οι βραβεύσεις και οι μεταφράσεις των ποιημάτων του σε τόσες γλώσσες είναι η καλύτερη απόδειξη.