Μοχσέν Μαχμαλμπάφ, Scream of ants, Pedlar

Μοχσέν Μαχμαλμπάφ, Scream of ants (2006), Pedlar (1989)

Ας ξεκινήσουμε με τη σειρά που τις είδα, και όχι χρονολογικά. Ένα ζευγάρι ιρανών ταξιδεύει στην Ινδία. Η γυναίκα θρησκευόμενη, ο άνδρας πρώην κομμουνιστής. Στο τέλος θα βρεθούν χώρια, χωρίς να δούμε τη σκηνή του χωρισμού. Ένας Bergman σε ανοιχτό χώρο (εικόνες από την Ινδία, η εξαθλίωση, οι γκουρού, ο Γάγγης, κ.ά.) αλλά με παρόμοιους φιλοσοφικούς διαλόγους. Η γυναίκα, ψάχνοντας για τον «ολοκληρωμένο άνθρωπο» σε ένα ερημικό τοπίο, ή μάλλον κανονική έρημο αφού πατάνε πάνω στην άμμο, σκέφτεται με τρόμο πως σε κάθε βήμα της παίρνει τη ζωή ενός μυρμηγκιού. Μια ατάκα που μου άρεσε και την κατέγραψα, είναι: «Θεέ μου, ακούς τις φωνές των μυρμηγκιών;». Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να ξέραμε την απάντηση.
Το Pedlar αφηγείται τρεις ιστορίες. Η πρώτη, ελεύθερη διασκευή από διήγημα του Μοράβια, αναφέρεται στις προσπάθειες ενός ζευγαριού να δώσουν το νιογέννητο μωρό τους κάπου που θα το φροντίσουν καλύτερα, αφού τα τρία προηγούμενα παιδιά τους, είτε εξαιτίας ελλιπούς διατροφής είτε εξαιτίας κληρονομικότητας (το ζευγάρι είναι ξαδέλφια), μετά από λίγο καιρό έμειναν ανάπηρα, με ατροφικά ποδάρια. Ξεκινούν από ένα ίδρυμα, αλλά, βλέποντας τις εικόνες εκεί μέσα, φεύγουν τρομαγμένοι (αλήθεια, είναι πραγματικές εικόνες ή στημένες; Το λέω γιατί η ταινία χρηματοδοτήθηκε από το καλλιτεχνικό τμήμα της οργάνωσης ισλαμικής προπαγάνδας, όπως διαβάζουμε στα γράμματα στην αρχή της ταινίας). Όλες οι προσπάθειες καταλήγουν σε αποτυχία. Η τελευταία τους φαίνεται ότι θα πετύχει: αφήνουν το μωρό στο σπίτι ενός πλούσιου όπου δούλευε ο άνδρας παλιά. Δεν θα μάθουν ποτέ ότι το μωρό τους κατάληξε στο ίδρυμα από όπου ξεκίνησαν.
Η δεύτερη ιστορία είναι ένας μονοφωνικός διάλογος ενός νεαρού με σαλεμένα τα μυαλά με την υπέργηρη μητέρα του (είναι σε καροτσάκι), αφού αυτή δεν του απαντάει. Ο νεαρός βγάζει τη μητέρα του στο μπαλκόνι, πηγαίνει να ψωνίσει, και τον κτυπάει ένα αμάξι. Περιμένουμε ότι θα έχει σκοτωθεί. Βλέπουμε τη γυναίκα να μένει στο μπαλκόνι μόνη. Είναι περασμένη νύχτα. Ξαφνικά γέρνει το κεφάλι. Ο νεαρός εμφανίζεται το πρωί, γεμάτος επιδέσμους. Ετοιμάζεται να της φτιάξει πρωινό. Δεν έχει αντιληφθεί ότι έχει πεθάνει. Τρομαχτικό.
Η τρίτη ιστορία αναφέρεται σε ένα μικροπωλητή που έχει μπλέξει με συμμορία, και φοβάται ότι θα τον σκοτώσουν επειδή θα νομίζουν ότι τους κάρφωσε για κάποιο έγκλημα. Μέχρι την εκτέλεσή του παρακολουθούμε την αγωνία του. Εξαιρετικό σκηνοθετικό εύρημα είναι οι σκηνές όπου φαντάζεται με ποιο τρόπο τον σκοτώνουν, και η τελευταία, που φαντάζεται ότι τους ξεφεύγει, ενώ ήδη είναι βαριά τραυματισμένος από σφαίρες.
Πολύ «δυτικές» μου φάνηκαν και οι τρεις ιστορίες, που σώζονται όμως από τη σκηνοθετική μαεστρία του Μαχμαλμπάφ. Αλλά στα έργα του θα επιστρέψουμε, μια και τώρα δεν μπορούμε να διαβάζουμε παρά μόνο να βλέπουμε ταινίες (εγχείρηση καταρράκτη είπαμε).