Σιδέρης Ντιούδης, Η βραδυπορία της στιγμής

Σιδέρης Ντιούδης, Η βραδυπορία της στιγμής, Αιώρα 2011, σελ. 27.

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε και στο Λέξημα

Βαρομετρικός δείκτης της σύγχρονης εποχής τα ωραία αυτά ποιήματα ενός νέου ποιητή.

Ολιγογράφος ο Σιδέρης, μετά από πέντε χρόνια από τότε που εκδόθηκε η πρώτη του βραβευμένη ποιητική συλλογή με τίτλο «Ελεύθερη πτώση» εκδίδει την δεύτερη ποιητική του συλλογή με τίτλο «Η βραδυπορία της στιγμής». Δεν βιάζεται να μιλήσει, φαίνεται να έχει περί πολλού τη σιωπή. Τη λέξη αυτή τη συναντάμε σε κάμποσα ποιήματα της συλλογής. «Ας μαθητεύσουμε ξανά στη σιωπή/ας ξεχαστεί η αποχή μας… Σιώπησα/και μια αγαλλίαση/κούρνιασε στην ψυχή μου» (σελ. 14).
Σε μια εποχή που όλοι βιάζονται να μιλήσουν, στα τηλεοπτικά πάνελ ειδικά σκεπάζοντας με τις φωνές τους τις φωνές των άλλων, η σιωπή, και ας την τραγούδησαν οι Tremelous το 1967 λέγοντας «Silence is golden», έχει πέσει σε κάτι περισσότερο από ανυποληψία: σε ενοχή. «Καταδίκασαν τη σιωπή./ Είπαν, πως δεν μπορεί να μιλήσει/ και την κάθισαν/ στο εδώλιο/ για αυθάδεια και ειρωνεία… Η σιωπή όμως/ είχε αθωωθεί προ πολλού./ Απλά χαμογελούσε». Ειρωνικά. Εμείς την είχαμε αθωώσει. Εμείς που δεν είμαστε «εγκλωβισμένοι/ σε μια γλώσσα ξύλινη/ προϊόν ακραίας τυποποίησης» (από το «Σιωπή», σελ. 18).
Υπαρξιακή έχει χαρακτηριστεί η σύγχρονη ποίηση, που μετά το τέλος των μεγάλων αφηγήσεων αφηγείται την μικρή, προσωπική περιπέτεια του ποιητή σε μια έρημη χώρα, στην οποία εμείς οι αναγνώστες αναγνωρίζουμε πολλά στοιχεία από τη δική μας περιπέτεια. Αφηγηματικά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ημερολογιακή, με μικρές καταχωρίσεις που εικονογραφούν καθημερινά επεισόδια τα οποία επενδύονται με ευρύτερες νοηματοδοτήσεις, ή σκέψεις πάνω σε προβλήματα και καταστάσεις, ή απλά εικόνες που συλλαμβάνει ο αμφιβληστροειδής μας, για να συλλάβουν στη συνέχεια αυτές με τη σειρά τους τη σκέψη μας.
Το ποίημα «Σύνθεση», που πυροδοτείται φαντάζομαι από ένα απλό γεγονός, μιλάει για το αδυσώπητο κύλισμα του χρόνου. «Νεκρά περιστέρια/ κείτονται στο δρόμο./ Στη φλεγόμενη άσφαλτο/μια σύνθεση∙/ νιφάδες πούπουλα,/αίμα και βλέμματα»…. Μια νεκρή φύση… Οι μέρες θα περάσουν,/ θα γυρίσουν/ οι δείχτες του ρολογιού,/ και οι νιφάδες πούπουλα/ θα αποσυντεθούν∙/ το αίμα θα στεγνώσει/ και τα βλέμματα/ σε μια άλλη σύνθεση/ σε μια άλλη νεκρή φύση/ θα εστιάσουν» (σελ. 10). Πιο κάτω, στο ποίημα «Σκόνη», ο Σιδέρης Ντιούδης γράφει: «Η σκόνη καταλάγιασε/ και ανάλαφρα σκέπασε τα πάντα./ Τόσο αθόρυβα/ σχεδόν αόρατα/ στο βασίλειο της εικόνας» (σελ. 15).
Το αδυσώπητο της ροής του χρόνου μπορεί να εξορκιστεί εν μέρει με τη «βραδυπορία της στιγμής». «Βαδίζω/ στον ίδιο δρόμο/ με τις ίδιες…» επαναλαμβάνει δυο φορές ο ποιητής, που, όπως μας λέει, «αφήνω πίσω τις σκιές/ και γεύομαι το φως» και έτσι «το σύνηθες/ φαίνεται καινούριο/ κάτω απ’ τον μοναδικό ουρανό» (σελ. 16).
Στην «Εταιρεία υποσχέσεων» γράφει: «Οι άνθρωποί μας/ σκλάβοι των ελπίδων/ θεμελιωτές των οραμάτων» (σελ. 20). Δεν υπάρχει μια μόνο εταιρεία υποσχέσεων, υπάρχουν πολλές, αλλά τέσσερις είναι οι μεγαλύτερες: Η εταιρεία των πολιτικών, ο ΟΠΑΠ, τα κρατικά λαχεία και τα λαϊκά λαχεία. Από τις μικρότερες είναι η λαχειοφόρος αγορά στο πανηγύρι του χωριού μου.
Αν οι ελπίδες χρειάζονται στήριξη, η επιθυμία πού μπορεί να στηριχθεί; Στα αντικαταθλιπτικά; Η ψυχολογία ως γνωστόν λέγει ότι ένα μείζον σύμπτωμα ψυχικής διαταραχής είναι η έλλειψη επιθυμίας, η αδιαφορία, η ανηδονία. Στο «Ναυάγιο» διαβάζουμε: «Η επιθυμία βυθίστηκε». Όμως η ελπίδα παρολαυτά υπάρχει. Και το ποίημα τελειώνει: «Και ποιος ξέρει,/ ίσως οι δύτες εντοπίσουν/ και ανασύρουν το ναυάγιο,/ ίσως η επιθυμία/ επιζήσει/ και κολυμπώντας/ να εντοπίσει τη στεριά» (σελ. 13).
Αλλά ας μην τα αφήσουμε όλα στην τύχη. «Ας αφήσουμε την θλίψη να ξαποστάσει!» μας προτρέπει στην αρχή και στο τέλος του ομώνυμου ποιήματος ο ποιητής.
Όμως, που να πάρει, «Στέρεψε και πάλι/ το πηγάδι των ευχών» (σελ. 19) μας λέει ο Ντιούδης σε ένα ποίημά του. Και το πιο φρικτό: «Τίποτα δεν είχε σημασία», όπως μας λέει στο ομώνυμο ποίημα ο ποιητής αποκαλύπτοντας σε υποσημείωση το διακείμενό του: «Φράση από τον Ξένο του Αλμπέρ Καμύ». Πού δεν είχε τίποτα σημασία; «Στα περιστύλια του θανάτου».
Παρόλο που κάποια ποιήματα γράφηκαν χρόνια πριν, η συλλογή αυτή εκδραματίζει την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε και θα βρισκόμαστε για όσο διαρκέσει η ΔΝΤ εποχή. Ελπίζουμε όχι και μετά. Και ελπίζουμε επίσης η εποχή αυτή να είναι σύντομη.
Ο Σιδέρης Ντιούδης είναι ένας ελπιδοφόρος νέος ποιητής. Πρέπει να σπάζει πιο συχνά τη σιωπή του, και να μας δώσει πιο σύντομα την επόμενή του ποιητική συλλογή.