Sergei Paradjanov, Η σκιά των ξεχασμένων προγόνων και Το χρώμα του ροδιού

Sergei Paradjanov, Η σκιά των ξεχασμένων προγόνων (1964), Το χρώμα του ροδιού (1968)

Από σήμερα στο Ατενέ.
Στα βιβλία που διάβασα πρόσφατα για τον κινηματογράφο, σχεδόν σε όλα φιγουράρει το όνομα του Μάκη Μωραῒτη, είτε σαν μεταφραστή είτε σαν επιμελητή. Ο Μάκης είναι φίλος με τον φίλο μου τον Μανώλη Πρατικάκη. Του μιλούσε πάντα με ενθουσιασμό για τον Παρατζάνοφ. Χθες ο Μανώλης με κάλεσε να δούμε μαζί στο σπίτι του μια από τις δυο ταινίες του Παρατζάνοφ που είχε. Πριν πάω, είπα να δω κι εγώ μια που είχα, αφού η σιέστα μου κράτησε ελάχιστα. Αυτή ήταν «Η σκιά των ξεχασμένων προγόνων». Με τον Μανώλη είδαμε το «Χρώμα του ροδιού». Η άλλη που είχε ήταν αυτή που είχα δει. Γυρνώντας σπίτι έψαξα στη βικιπαίδεια για τα βιογραφικά του Παρατζάνοφ, στον σύνδεσμο που παραθέτω κάτω από τον τίτλο. Εκεί είδα πως αυτές οι δυο ταινίες είναι και οι πιο σημαντικές του, αυτές που άσκησαν την μεγαλύτερη επίδραση.
Πέρασε μια ταλαιπωρημένη ζωή. Αξίζει να διαβάσετε τη βιογραφία του.
Εμείς θα μιλήσουμε για τις ταινίες.
Πρώτα για την δεύτερη. Σ’ αυτήν βλέπουμε τον ποιητικό κινηματογράφο στην πεμπτουσία του, στην σχεδόν ανυπαρξία του μύθου και στην επιμελημένη φροντίδα για την εικαστική ομορφιά των πλάνων, πλάνων που έχει στήσει εκ των προτέρων ο σκηνοθέτης, όπως ένας σκηνογράφος στήνει τα σκηνικά σε μια θεατρική παράσταση. Περισσότερα για την ταινία μπορείτε να διαβάσετε στον παρακάτω σύνδεσμο. http://en.wikipedia.org/wiki/The_Color_of_Pomegranates
Η δεύτερη ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο ενός Ουκρανού συγγραφέα (παραθέτω παρακάτω το σχετικό σύνδεσμο). Εδώ η ποίηση βρίσκεται στην φιλμογράφηση ενός παρθένου τοπίου, μιας άγριας φύσης. Η κάμερα, αντί να φιλμάρει ακίνητη προκατασκευασμένες εικόνες όπως στην προηγούμενη (την επόμενη δηλαδή) ταινία, κινείται συχνά με ένα ξέφρενο ρυθμό. Και βέβαια υπάρχει η ποίηση του φολκλόρ, με τα ήθη και έθιμα των ανθρώπων της περιοχής. Να πω τέλος ότι και στις δυο ταινίες υπήρχε ένα κατάλοιπο βουβού κινηματογράφου, με επεξηγηματικές λεζάντες ανάμεσα στα πλάνα, αφού και στις δυο ταινίες ο λόγος των ηρώων ήταν ελάχιστος.
Γιατί η αντιστροφή στην παρουσίαση.
Έχοντας υπόψη τον Κοκτώ, αλλά και τον Μπουνιουέλ, που από τις σουρεαλιστικές αναζητήσεις τους στην πρώτη τους ταινία («Το αίμα του ποιητή» και «Ο Ανδαλουσιανός σκύλος» αντίστοιχα) πέρασαν σε αφηγηματικά έργα με τιθασευμένο τον σουρεαλισμό, υπολόγισα ότι κάτι τέτοιο θα συνέβαινε και με τον Παρατζάνοφ. Είπα την γνώμη μου στο Μανώλη, αλλά ταυτόχρονα εξέφρασα και μια επιφύλαξη, ότι δεν μπορούσα να είμαι εκατό τα εκατό σίγουρος. Όταν θα πήγαινα στο σπίτι θα το έψαχνα στο διαδίκτυο. Και διαπίστωσα ότι είχα κάνει λάθος. Ο Παρατζάνοφ από μια ποιητική αφηγηματική ταινία (αφηγηματική με την έννοια ότι παρουσιάζει μια ιστορία) πηγαίνει σε μια ταινία καθαρής ποίησης, στην οποία η πλοκή είναι υποτυπώδης.
http://en.wikipedia.org/wiki/Shadows_of_Forgotten_Ancestors
Στη βιογραφία του Παρατζάνοφ στον αρχικό σύνδεσμο διάβασα κάτι που το ήξερα, αλλά στην περίπτωση αυτή ανατρίχιασα. Γνώριζα ότι σύμφωνα με την σαρία όποιος απαρνείται το ισλάμ η τιμωρία του είναι θάνατος. Η πρώτη γυναίκα του Παρατζάνοφ ήταν μουσουλμάνα και έγινε χριστιανή. Αυτό που δεν φανταζόμουνα είναι ότι την ποινή θα την εκτελούσε η ίδια της η οικογένεια. Εδώ είναι το σχετικό απόσπασμα:
In 1950 Parajanov married his first wife, Nigyar Kerimova in Moscow. She came from a Muslim Tatar family and converted to Eastern Orthodox Christianity to marry Parajanov, to terrible consequences: she was later murdered by her relatives in retaliation for her conversion.