Παντελής Βούλγαρης, Μικρά Αγγλία

Παντελής Βούλγαρης, Μικρά Αγγλία (2013)

  Πάντα αντιμετώπιζα με δυσπιστία τις μεταφορές μυθιστορημάτων στον κινηματογράφο, αλλά και πάντα τις έβλεπα, από συγκριτολογικό ενδιαφέρον. Ήξερα βέβαια ότι ο Παντελής Βούλγαρης είναι ένας εξαιρετικός σκηνοθέτης, ο καλύτερος που μας έμεινε μετά τον άδικο χαμό του Αγγελόπουλου, που έδειξε το ταλέντο του ήδη από την πρώτη του ταινία που έκανε πάταγο εκείνη την εποχή, το «Προξενιό της Αντιγόνης», δεν περίμενα όμως ότι θα έβλεπα μια τόσο εξαιρετική ταινία όπως είναι η «Μικρά Αγγλία».

  Διαυγής αλλά και ποιητικός – πράγματα που συχνά δεν πάνε μαζί - στην αφήγησή του, ο Παντελής ανασυσταίνει με συνέπεια το κλίμα ενός νησιού την εποχή του μεσοπολέμου – η «Μικρά Αγγλία» είναι μια μεταφορική προσωνυμία της Άνδρου – και της ζωής τόσο των ναυτικών όσο και των οικογενειών τους, δίνοντας ταυτόχρονα μια μεγάλη ιστορία αγάπης.

  Ο Καρβέλας τραγουδάει «ένα χρόνο το περισσότερο», τόσο κρατάει ο έρωτας, ο έρωτας που ευοδώνεται και μάλιστα με γάμο, όμως ο έρωτας ο ματαιωμένος, ο έρωτας που δεν τον άφησαν να ανθίσει, στοιχειώνει για μια ζωή τους δυο ερωτευμένους ήρωες της Καρυστιάνη. Ο Σπύρος ζητάει σε γάμο την Όρσα με την οποία αγαπιούνται, όμως η μητέρα της αρνείται γιατί δεν είναι καπετάνιος. Η Όρσα, για να κρύψει την εγκυμοσύνη της, θα παντρευτεί εσπευσμένα τον πρώτο υποψήφιο γαμπρό, που θα έχει βέβαια την έγκριση της μητέρας της. Ο Σπύρος, απελπισμένος, θα ζητήσει σε γάμο την αδελφή της τη Μόσχα, αναζητώντας στο πρόσωπό της τη χαμένη του αγάπη. Η μητέρα θα συγκατατεθεί αυτή τη φορά, γιατί έχει γίνει στο μεταξύ καπετάνιος. Όσο για τον πατέρα, αυτόν δεν θα τον ρωτήσουν. Είναι ναυτικός, ζει μακριά, με τη δεύτερη οικογένειά του, ταξιδεύοντας συνέχεια υποτίθεται. Ο Σπύρος, συνειδητοποιώντας ότι είναι αδύνατο να ζήσουν κάτω από την ίδια στέγη, καπαρώνει ένα σπίτι στον Πειραιά. Η Μόσχα πατάει πόδι: δεν θέλει να εγκαταλείψει το νησί και την οικογένειά της.

  Η ζωή για την Όρσα γίνεται δύσκολη. Η συμβίωση με την αδελφή της και τον άντρα της, τον άντρα που αγαπάει, είναι μαρτύριο. Η έλλειψη μόνωσης των δύο ορόφων την κάνει να ακούει συνεχώς τους ήχους και τα αναστενάγματα από τις ερωτικές συνευρέσεις τους, πράγμα που την τρελαίνει.

  Έρχεται ο πόλεμος, και όλο αυτό το διάστημα έχει καταφέρει να κρύψει καλά το μυστικό της. Όταν όμως τους ανακοινώνουν ότι πνίγηκε ο Σπύρος της θα ξεσπάσει σε ουρλιαχτά πόνου και απελπισίας, αποκαλύπτοντας τον έρωτά της.

  Σε λίγο θα μαθευτούν και οι λεπτομέρειες, και θα μισήσουν κόρες και πατέρας, που στο μεταξύ έχει πει αντίο στην λατινοαμερικάνα γυναίκα του για να επιστρέψει στην ελληνίδα, την σκληρόκαρδη μητέρα, που το μόνο που την ενδιέφερε ήταν η οικονομική επιφάνεια του γαμπρού αδιαφορώντας για τα αισθήματά του, και μη ψάχνοντας καν να μάθει τα αισθήματα που πιθανόν η κόρη της να έτρεφε γι’ αυτόν.

  Η Όρσα θα βυθιστεί σιγά σιγά στην αρρώστια, ψυχική και σωματική. Ο άντρας της θα πάει στην Αμερική, μετά το σκάνδαλο είναι αδύνατο να εξακολουθήσει να μένει μαζί της, και ο γιος της θα μπαρκάρει. Μετά την πρώτη εχθρική αντίδρασή της, η Μόσχα θα συμπαρασταθεί στην αδελφή της. Αυτή κάποια στιγμή θα της αποκαλύψει τη μοναδική επαφή που είχε όλα αυτά τα χρόνια με τον άντρα της, ένα μισάωρο μόλις, στα βράχια στην ακροθαλασσιά.

  Είπα ότι είδα την ταινία και από συγκριτολογικό ενδιαφέρον, όμως το μυθιστόρημα το διάβασα τότε που εκδόθηκε, πριν 17 χρόνια, και τις παραπάνω γραμμές τις έγραψα χωρίς να διαβάσω τι είχα γράψει τότε για το βιβλίο. Θα ξαναδιαβάσω τώρα εκείνη τη βιβλιοκριτική.

  Βλέπω 395 αναγνώσεις, αλλά δεν μπορώ να θυμηθώ διαβάζοντάς τη λεπτομέρειες από την πλοκή, και έτσι δεν είμαι σε θέση να ξέρω αν απόκλινε ο Βούλγαρης – συνήθως οι σκηνοθέτες αποκλίνουν – και πόσο απ’ αυτή, πάντως η γενική εντύπωση που μου έδωσε είναι η ίδια με εκείνη που μου έδωσε η ταινία· την οποία, περιττό να πω, δεν πρέπει να χάσει κανείς. Όχι μόνο για την εξαιρετική σκηνοθεσία του Βούλγαρη αλλά και για τις υπέροχες ερμηνείες όλων των ηθοποιών, με κορυφαία της Πηνελόπης Τσιλίκα στην ερμηνεία της Όρσας.