Φίλιπ Φρανκ, Άλμπερτ Αϊνστάιν, Η ζωή του και το έργο του και η Θεωρία της σχετικότητας

Φίλιπ Φρανκ, Άλμπερτ Αϊνστάιν, Η ζωή του και το έργο του και η Θεωρία της σχετικότητας, Νέος Σταθμός, χχ, σελ. 140.  

 

  Όπως κάνει μια γυναίκα που περνάει μπροστά από μια βιτρίνα με ρούχα ή παπούτσια, έτσι κάνω κι εγώ αν περάσω μπροστά από ένα πάγκο με βιβλία.

  Έτσι έκανα τις προάλλες. 

  Κώστας Βουτσάς (νομίζω) -Ότι, πάρετε ένα τάλιρο, ότι πάρετε ένα τάλιρο… Άστο κάτω, αυτό κάνει ένα δεκάρικο. 

  -Ό,τι βιβλίο πάρετε τρία ευρώ. 

  Τι είναι τρία ευρώ μπροστά στην πνευματική τροφή; Μιάμιση μπουγάτσα υλική τροφή. Καθώς πρέπει να αδυνατίσω, δεν αμφιταλαντεύτηκα καθόλου. Αγόρασα δυο βιβλία, έξι ευρώ, αντί τρεις μπουγάτσες.

  Παρεμπιπτόντως, κάθε χρόνο έπαιρνα από το Θυμάρι κάπου 25 ευρώ για συγγραφικά δικαιώματα, μετά από χρόνια όμως, αφού είχα ξοφλήσει βιβλία μου που είχα αγοράσει και μοιράσει σε φίλους. Μ’ αυτά αγόραζα μπουγάτσες, ήταν ο μόνος τρόπος να χαρώ την αμοιβή μου για το πνευματικό μου έργο. 

  Καθώς είμαι αδιόρθωτος ανεκδοτάς (το ξέρουν όλοι όσοι παρακολουθούν τις αναρτήσεις μου) πήρα ένα βιβλίο με ανέκδοτα. «Πάρτυ Γέλιου! (στο εσώφυλλο το γράφει Πάρτι). Ξεκαρδιστικά ανέκδοτα», Νέος Σταθμός, χχ, σελ. 158.

  Καθώς επίσης μου αρέσουν οι επιστήμες (παλιά ήμουν συνδρομητής στο Περισκόπιο της Επιστήμης, μάλιστα δημοσιεύτηκαν σ’ αυτό τρεις εργασίες μου, όμως σταμάτησα τη συνδρομή όταν ξεκίνησα το διδακτορικό μου στη λογοτεχνία) αγόρασα και το βιβλίο «Άλμπερτ Αϊνστάιν, Η ζωή του και το έργο του και η Θεωρία της σχετικότητας» του Φίλιπ Φρανκ.

  Πρώτα διάβασα το βιβλίο με τα ανέκδοτα και μετά πήρα να διαβάσω το βιβλίο για τον Αϊνστάιν.

  Αντιγράφω από τον πρόλογο που έγραψε ο ίδιος ο Αϊνστάιν.

  «…Η μελέτη αυτού του βιβλίου δεν απαιτεί παρά μόνο γνώσεις περίπου ενός τελειόφοιτου του γυμνασίου ή του λυκείου. Παρά τον μικρό όγκο του όμως, απαιτεί μεγάλη υπομονή και θέληση».

  Εγώ τέλειωσα το εξατάξιο γυμνάσιο. Για να δούμε, θα τα καταφέρω;

  Αφού διάβασα τρία εισαγωγικά κείμενα, το πρώτο βιογραφικό, το δεύτερο για τη φιλοσοφική σημασία του έργου του και το τρίτο που έχει τίτλο «Ο πόλεμος και το δράμα του Αϊνστάιν» προχώρησα στην ανάγνωση του κειμένου. Ξεκινάει με μια αποστροφή στον αναγνώστη.

  «Αναμφισβήτητα, αγαπητέ αναγνώστη, θα είχες διδαχτεί, όταν ήσουν μαθητής, το θαυμάσιο οικοδόμημα της Γεωμετρία του Ευκλείδη, και ίσως να θυμάσαι πιότερο με σεβασμό παρά με ευχαρίστηση, εκείνο το μεγαλόπρεπο οικοδόμημα που στο ψηλό του σκαλί οι έντιμοι δάσκαλοι σε υποχρέωναν να ανεβείς, για απροσμέτρητες ώρες. Έχοντας αυτή την εμπειρία στο παρελθόν σου, δίχως άλλο θα καταφρονούσες όποιον θα θεωρούσε ως αβάσιμη έστω και την πιο τιποτένια πρόταση αυτής της επιστήμης».

  Ξέρω.

  Από ένα σημείο εκτός ευθείας μπορούμε να φέρουμε άπειρες παραλλήλους. Αυτό το λέει ο Ρήμαν, αλλά δεν ισχύει στο μικρόκοσμο της γης αλλά στο μεγάκοσμο του σύμπαντος.

  Πού το έμαθα;

  Λάρισα, 1975. Αξιωματικός ωνίων, παρατάω τον σιτιστή να κάνει τα ψώνια του και εγώ πηγαίνω στη δημοτική βιβλιοθήκη για να συνεχίσω το διάβασμα του βιβλίου «Φυσική και Φιλοσοφία» ενός Κώστα Πολίτη. Δεν ήταν στο δανειστικό τμήμα για να το δανειστώ. Σιγά σιγά όμως, κάνα δυο κεφάλαια τη φορά, το κατάφερα.

  Αργότερα έμαθα ότι το Κώστας Πολίτης ήταν ψευδώνυμο, κάτω από το οποίο κρυβόταν ο Ευτύχης Μπιτσάκης. Έχοντας ένα βεβαρυμμένο αριστερό παρελθόν, μόνο με ψευδώνυμο θα μπορούσε να το εκδώσει (1965).

  Μπορεί να τέλειωσα το εξατάξιο γυμνάσιο, όμως τέλειωσα κλασικό τμήμα. Έτσι μετά από μερικές σελίδες άρχισα να θολώνω. Αμφιβάλω αν δεν θόλωνε και ένας μαθητής που τέλειωσε πρακτικό τμήμα. Μόνο ένας καλός φοιτητής φυσικής, πιστεύω, θα κατάφερνε να το διαβάσει. Έτσι το παράτησα.

  Αλλά να παραθέσω ένα ακόμη απόσπασμα, την πρώτη περίοδο από το «Ο πόλεμος και το δράμα του Αϊνστάιν»,.

  «Το δράμα του Αϊνστάιν το αισθάνεται κάθε λογικός και καλοπροαίρετος άνθρωπος: ενώ ήταν εχθρικός προς οποιαδήποτε μορφή βίας ο Αϊνστάιν, βρέθηκε να είναι ο πατέρας της ατομικής βόμβας. Όχι μόνο επειδή διατύπωσε την περίφημη εξίσωση για την ισοδυναμία μάζας και ενέργειας [Ε=mc² , εξακολουθώ να το θυμάμαι] (θεωρητική βάση όλων των ερευνών στο πεδίο εφαρμογής της πυρηνικής ενέργειας), αλλά και επειδή είχε εμπλακεί άμεσα στην υλοποίηση της κατασκευής της βόμβας».

  Ο Αϊνστάιν είναι λοιπόν ο πατέρας της ατομικής βόμβας.

  Και η μητέρα;

  Αυτή είναι η Μαρία Κιουρί. Το έμαθα πρόσφατα βλέποντας την ταινία της ιρανο-γαλλίδας σκηνοθέτιδας Marjane Satrapi «Radioactive».

   Την έγραψα στην ανάρτηση που έκανα ως Μαριάν. Το Αθηνόραμα τη γράφει ως Μαρζάν. Ποιος από τους δυο έχει δίκιο, εγώ ή το Αθηνόραμα;

  Κανείς.

  Καθώς ασχολούμαι τώρα με μια εισαγωγή στον ιρανικό κινηματογράφο του οποίου είμαι πολύ φαν, αποφάσισα (τι διάολο γλωσσομαθής είμαι) να ασχοληθώ με τα περσικά, αλλιώς φαρσί. Δεν έχω βέβαια τη φιλοδοξία να τα μάθω φαρσί, απλά να τελειώσω τη μέθοδο άνευ διδασκάλου που διαβάζω. Όμως δεν βιάζομαι. Προς το παρόν θέλω να εμπεδώσω το αλφάβητο. Χάρη στη συνδρομή μου στο imvbox.com, 25 ευρώ το χρόνο για να βλέπω ιρανικές ταινίες, μπορώ να κάνω προπόνηση για να το εμπεδώσω. Διαβάζω λοιπόν τα ονόματα των σκηνοθετών και τους τίτλους των ταινιών που είναι και με λατινικά γράμματα και στα φαρσί. Η Marjane Satrapi γράφεται مرجان ساتراپی.

   Κωλογλώσσα, τα φωνήεντα συνήθως δεν τα γράφουν, οι ιρανοί ξέρουν, όμως εσύ πρέπει να τα μαντεύσεις όταν λείπουν. Εδώ λείπει το πρώτο α. Μεταγράφοντας τα γράμματα στο λατινικό αλφάβητο, θα γράφαμε mrjan. To j είναι το τρίτο γράμμα. Οι Ιρανοί διαβάζουν από τα δεξιά προς τα αριστερά, ανάποδα. Πάλι καλά που όταν οδηγούν δεν πάνε με την όπισθεν. Το τρίτο λοιπόν γράμμα είναι το جج. Να σας μάθω λίγο περσικά: ένα γράμμα μπορεί να γράφεται διαφορετικά στην αρχή της λέξης, διαφορετικά στη μέση και διαφορετικά στο τέλος. Συνήθως γράφεται το ίδιο στην αρχή και στη μέση και διαφορετικά στο τέλος. Επίσης πολλά ενώνονται με το προηγούμενο ή το επόμενο γράμμα (τι σας έλεγα; κωλογλώσσα). Στο جج το πρώτο jim (έτσι λέγεται) μπαίνει στην αρχή και στη μέση, ενώ το δεύτερο στο τέλος. Στο όνομα της Σατραπί είναι κολλημένο με το a, αυτό που μοιάζει με l αγγλικό.

  Πώς προφέρεται το Jim;

  Προφέρεται τζιμ, όπως Jimmy Hendrix. Η σωστή μεταγραφή λοιπόν στα ελληνικά θα ήταν Μαρτζάν. Έλα όμως που στα γαλλικά το j προφέρεται όπως προφέρεται το γ μετά από ι και ε στα κρητικά, π.χ. γίνομαι, για παράδειγμα το όνομα Jean, που εμείς το μεταγράφουμε σε Ζαν (Πωλ Σαρτρ); Απ’ αυτό παρασύρθηκε το Αθηνόραμα, ή όποιοι άλλοι. Όμως η πιο κοντινή απόδοση του jim στα ελληνικά είναι τζ. Μαρτζάν Σατραπί λοιπόν.

  Τέρμα το μάθημα των περσικών, κοντεύει να πάει δώδεκα. Θα κλείσω παραθέτοντας κάνα δυο ανέκδοτα από το βιβλίο με τα ανέκδοτα.               

  «Στα ελληνικά, δυο αρνήσεις μας κάνουν μια κατάφαση, όπως όλοι γνωρίζετε. Έτσι είναι λάθος να πούμε «δεν είδα κανένα» γιατί αυτό σημαίνει πως είδα κάποιον [με άλλη σειρά των λέξεων όμως γίνεται: κανένα δεν είδα], γιατί αυτό σημαίνει πως είδα κάποιον. Αντίθετα στα ρώσικα, γλώσσα με άλλη ρίζα, οι δυο αρνήσεις εξακολουθούν να είναι μια άρνηση. Σε καμιά όμως γλώσσα του κόσμου δεν υπάρχει περίπτωση δυο καταφάσεις να κάνουν μια άρνηση.

  Οπότε ένας νυσταγμένος φοιτητής αναφωνεί: -Ναι, καλά».

  Έξυπνο, έ;

  Το άλλο είναι πραγματικό, το είχα ξαναδιαβάσει, θα το γράψω πιο σύντομα. Οι Αμερικάνοι έκαναν μια δεκαετία και ξόδεψαν 12 εκατομμύρια δολάρια για να φτιάξουν ένα στυλό που να δουλεύει σε ατμόσφαιρα μηδενικής βαρύτητας κ.λπ. για τους αστροναύτες τους. «Όσο για τους Ρώσους, εκείνοι χρησιμοποίησαν απλούστατα μολύβι».

  Είδες οι κομμουνιστές; Πιο έξυπνοι από τους καπιταλιστές.

  Και το άλλο θα το συντομεύσω.

   (Σε ένα φαρμακείο)-Μπαμπά, τι είναι αυτά;

  -Αυτά είναι προφυλακτικά και οι άντρες τα χρησιμοποιούν για να κάνουν ασφαλές σεξ.

  -Α, ναι, κάτι μας είπανε στο σχολείο.

  Πάνε πιο κάτω, ρωτάει πάλι ο γιος.

  -Αυτά τα κουτιά γιατί έχουν τρία μέσα;

  -Αυτά παιδί μου είναι για τους νέους του Λυκείου, ένα την Παρασκευή, ένα το Σάββατο και ένα την Κυριακή.

  -Και αυτά που έχουν έξι;

  -Αυτά είναι για τους φοιτητές, δυο την Παρασκευή, δυο το Σάββατο και δυο την Κυριακή.

  -Και αυτά που έχουν δώδεκα;

  «Τότε ο πατέρας του, με περίλυπο ύφος, του λέει: -Αυτά, παιδί μου, είναι για τους παντρεμένους. Ένα τον Ιανουάριο, ένα το Φεβρουάριο…».  

  Έχω διαβάσει κάποια βιβλία με ανέκδοτα, τα περισσότερα από τα οποία ήταν σαχλά. Ποτέ όμως δεν έτυχε να ακούσω σαχλό ανέκδοτο. Η προφορικότητα ξέρει να κάνει καλή επιλογή. Ελάχιστα επέλεξα που θα είχα διάθεση να τα αφηγηθώ.