Γεραπετρίτικη έκφραση 2010

Γεραπετρίτικη έκφραση 2010, Ιεράπετρα 21ος αιών, σελ. 256

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στα Κρητικά Επίκαιρα, Οκτώβρης 2010 και στην εφημερίδα Ιεράπετρα 21, τέλος Ιούλη.

Με περισσότερες σελίδες και περισσότερες συμμετοχές κυκλοφόρησε ο νέος τόμος της υπέροχης αυτής εκδοτικής πρωτοβουλίας της «Ιεράπετρας 21ος αιών» με τον τίτλο «Γεραπετρίτικη έκφραση 2010», μετά την επιτυχία που είχε η κυκλοφορία του περυσινού τόμου «Γεραπετρίτικη έκφραση 2009». Στις 256 σελίδες του υπάρχουν όλα τα είδη του γραπτού λόγου, από το διήγημα και την ποίηση μέχρι το δοκίμιο και το οδοιπορικό. Όλα τα κείμενα είναι πολύ ωραία, και ορισμένα εξαιρετικά, και θα πρέπει εδώ να επαινέσουμε την κριτική επιτροπή και τους επιμελητές της έκδοσης.
Φυσικά θα επαινέσουμε και όλους τους συμμετέχοντες συγγραφείς, που άλλοι παρουσιάζονται για πρώτη φορά και άλλοι έχουν ήδη πίσω τους ένα συγγραφικό έργο. Σε κάποιους το βήμα της «Γεραπετρίτικης έκφρασης» έδωσε τη δυνατότητα να δημοσιοποιήσουν τη δουλειά τους, ενώ σίγουρα για κάποιους άλλους η ύπαρξη του βήματος αυτού αποτέλεσε το κίνητρο να ασχοληθούν δημιουργικά με τη λογοτεχνία.
Θα ήταν αδύνατο στα πλαίσια ενός μικρού βιβλιοκριτικού σημειώματος να ασχοληθούμε με όλα τα κείμενα, και γι αυτό θα αναφερθούμε σε κάποια που μας έκαναν ξεχωριστή εντύπωση.
Κατ’ αρχήν θα επαναλάβω αυτό που έγραψα και στη βιβλιοκριτική μου για τον περυσινό τόμο, ότι νοιώθω ιδιαίτερα υπερήφανος που συμμετέχουν τέσσερις Δερμιτζάκηδες και σ’ αυτόν (ο ένας με ψευδώνυμο). Δεν θα ήταν άσχημο να συμμετάσχει και ο Μιχάλης, με ένα κείμενο για τα παλαιοντολογικά ευρήματα στην περιοχή. Ας του απευθυνθούν οι εκδότες.
Υπάρχουν και τρεις Λαμπράκηδες. Εκτός κι αν είναι και αυτοί τέσσερις, με κάποιον να συμμετέχει με ψευδώνυμο. Όλα τα υπόλοιπα επώνυμα συμμετέχουν άπαξ.
Τα πρώτα κείμενα αναφέρονται στον λογοτέχνη στον οποίο είναι αφιερωμένος ο τόμος, στον Νίκο Στρατάκη (1888-1970). Υπάρχει ένα σύντομο βιογραφικό, που ακολουθείται από μια περίληψη της εισήγησης που έκανε σε μια βραδιά αφιερωμένη στον πανωχωρίτη λογοτέχνη πριν μερικά χρόνια ο πισκοπιανός λογοτέχνης Κωστής Δερμιτζάκης. Τέλος υπάρχει ένα δείγμα γραφής του Νίκου Στρατάκη, το ποίημα «Χαιρετισμός στη Γεράπετρα». Μετά ακολουθούν κείμενα σχετικά με την έκδοση: ο πρόλογος και σημείωμα της κριτικής επιτροπής.
Στο λογοτεχνικό στερέωμα της επαρχίας Ιεράπετρας, η τέως κοινότητα Κάτω Χωρίου εκπροσωπείται επάξια. Το Πάνω Χωριό το εκπροσωπεί ο Νίκος Στρατάκης, και την Επισκοπή ο Κωστής Δερμιτζάκης. Το Κάτω Χωριό το εκπροσωπώ εγώ με ένα διήγημά μου από τη συλλογή «Ο χορός της βροχής, οικολογικά παραμύθια και διηγήματα». Μόνο τα Παπαδιανά δεν εκπροσωπούνται. Σοφίτσα, αν διαβάσεις αυτές τις γραμμές, κάνε κάτι.
Στη συνέχεια θα αναφερθώ σε δύο αφηγήματα του Λάζαρου Αντωνού. Συγκινήθηκα πολύ που έμαθα ότι ένας βαϊνιώτης, ο Πελέκας, που δίνει και τον τίτλο στο αφήγημα, είχε πολεμήσει με τις διεθνείς ταξιαρχίες στο πλευρό των δημοκρατικών στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, όπου και έχασε τη συντρόφισσά του. Το δεύτερο αφήγημα είναι πάνω στο μοτίβο της πρώτης αγάπης. Με τον τίτλο «πρώτη αγάπη» έγραψαν δυο εξαιρετικά διηγήματα ο δικός μας Ιωάννης Κονδυλάκης και ο Ιβάν Τουργκιένεφ, τα οποία πραγματεύτηκα σε μια συγκριτολογική μελέτη μου με τίτλο «Η πρώτη αγάπη στον Κονδυλάκη και στον Τουργκένιεφ» η οποία δημοσιεύτηκε σε ένα σλοβένικο συγκριτολογικό περιοδικό. Το αφήγημα του Αντωνού έχει τίτλο «Το μνημόσυνο». Όπως και τα διηγήματα του Κονδυλάκη και του Τουργκένιεφ, υποπτεύομαι ότι είναι λίγο πολύ αυτοβιογραφικό.
Ο νεαρός ερωτεύεται την συνομήλική του κοπέλα. Καθώς όμως οι κοπέλες ωριμάζουν πιο γρήγορα από τα αγόρια, αυτή κάποια στιγμή άφησε την παρέα του για αγόρια μεγαλύτερης ηλικίας. Αυτός όμως δεν την ξέχασε. Όταν μετά από χρόνια συναντιούνται, αυτή του μιλάει στον πληθυντικό. «Ο καφές σας είναι έτοιμος». «Ο καφές μας δεν μπήκε ποτέ στη φωτιά Ελένη», απάντησε εκείνος λυπημένα.
«Κοιτάχτηκαν έντονα για λίγο χωρίς να μιλούν, μετά εκείνος άπλωσε τα χέρια και άνοιξε την αγκαλιά του. Η Ελένη πλησίασε και έσμιξαν. Έκλαιγε καθώς ακουμπούσε το κεφάλι της στο στήθος του. Άκουγε την καρδιά του που χτυπούσε δυνατά και μύρισε το άρωμά του. Τον ένοιωσε που έκλαιγε κι αυτός. Την έσφιγγε δυνατά. Αναζήτησε ο ένας το στόμα του άλλου, και τα χείλια τους ενώθηκαν σε ένα φιλί παθιασμένο, βίαιο και ανέλπιδο, αθώο όσο και ένοχο, ποτισμένο από τα δάκρυα και γερμένο από το βάρος των χρόνων που μεσολάβησαν, κοινό μνημόσυνο μιας αγάπης που δεν μπήκε ποτέ στην εφηβεία» (σελ. 105). Έτσι τελειώνει το διήγημα, ένα από τα ωραιότερα της συλλογής.
Τόσο εγώ, όσο και οι φίλοι μου Μανόλης Πρατικάκης και Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, στα κείμενά μας μιλούμε για τα χωριά μας. Εγώ, για το πανηγύρι του προφήτη Ηλία. Ο γλωσσολόγος Χαραλαμπάκης εστιάζεται στο γλωσσικό ιδίωμα του χωριού του, της Ανατολής, ενώ ο ποιητής Πρατικάκης ανασυνθέτει ποιητικά αναμνήσεις των παιδικών του χρόνων από το Μύρτος. Αξίζει να παραθέσουμε ένα απόσπασμα στο οποίο μιλάει για τον λύχνο.
«…το γλυκό φως του λυχναριού (αυτό το κατοικίδιο, χειροποίητο άστρο), που έκανε τα πράγματα να κολυμπάνε ανάλαφρα στη ρέμβη τους. Η μητέρα του έβαζε λάδι με το λαδικό, το βαμβακερό φυτίλι (στριφτή ελάχιστη πλεξίδα) το απορροφούσε αργά. Ύστερα άναβε το σπίρτο και το πλησίαζε στην άκρη του. Βλέπαμε τη μικρή γήινη φλόγα να γεννιέται εκεί, σ’ αυτό τον μικρό κύκλο της ανθρώπινης επινοητικότητας. Η αργή καύση σε παράλληλο βηματισμό έντυνε με απαλές ανταύγειες τις αργόσυρτες ώρες μας. Ήταν η πρώτη χαμένη μας απτότητα. Καθώς μέναμε απέξω, αμέτοχοι στη λειτουργία ν’ ανοίγουμε ένα μικρό ξέφωτο μες στο σκοτάδι. Έτσι γνωρίσαμε την ‘αρχή του τρομερού’» (σελ. 148).
Ποιους να αναφέρω ακόμη και ποιους να αφήσω. Την Κύρβα με τους υπέροχους δεκαπεντασύλλαβους, τον Κωστή τον Δερμιτζάκη που, ανάμεσα στους ελεύθερους στίχους του ψάρεψα έναν υπέροχο δεκαπεντασύλλαβο «Αργόσχολοι ντελάληδες και στοχαστές του ονείρου», τον Νικόλα Ευαντινό, που τον βλέπω να παίρνει επάξια τη σκυτάλη από τον Μανόλη Πρατικάκη, αυτοβιογραφικές αναμνήσεις όπως αυτή του Γεώργιου Μιχελαράκη στο «Ένα περιστατικό που δεν θα ξεχαστεί ποτέ»… Υπάρχουν τόσα πολλά υπέροχα κείμενα.
Κλείνοντας το βιβλιοκριτικό αυτό σημείωμα, θα ήθελα να ευχηθώ μακροημέρευση στη «Γεραπετρίτικη έκφραση», με μιαν ακόμη ευχή: Κάποια στιγμή να εκδίδεται από την «Ιεράπετρα 22ος αιών».