Γκυ ντε Μωπασάν, Ο φιλαράκος

Γκυ ντε Μωπασάν, Ο φιλαράκος

Δεν είχα διαβάσει ποτέ Γκυ ντε Μωπασάν. Ήξερα βέβαια το Bel ami (όχι το ουζερί, το τραγούδι), και επειδή κάθε φιλαναγνώστης ξέρει περισσότερα βιβλία από ό, τι έχει διαβάσει φαντάζομαι θα ήξερα και για το μυθιστόρημα αυτό του Γκυ ντε Μωπασάν. Το βρήκα κάποτε σε ένα καλάθι, το πήρα και έμεινε και αυτό στο ράφι των τύψεων. Οι τύψεις μου πρέπει σιγά σιγά να καταλαγιάζουν, και γι’ αυτό αποφάσισα να διαβάζω στο εξής περισσότερα βιβλία από ό, τι αγοράζω ή παίρνω για βιβλιοπαρουσιάσεις.
Ο ρεαλισμός των γάλλων κλασικών του 19ου αιώνα έχει χαρακτηριστεί από τους μαρξιστές θεωρητικούς της λογοτεχνίας ως κριτικός ρεαλισμός, σε αντιπαράθεση με τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό των μαρξιστών συγγραφέων. Διαβάζοντας όμως τον Γκυ ντε Μωπασάν διαπίστωσα ότι πολύ πιο κριτικός από αυτούς είναι ο νατουραλιστής Γκυ ντε Μωπασάν. Στον «Φιλαράκο» κριτικάρεται ο αμοραλισμός και ο αριβισμός των μετά Κομμούνας γάλλων. Ο Ντυρουά, ο φιλαράκος, δεν έχει τίποτα το κοινό, πέρα από τη φιλοδοξία της κοινωνικής ανόδου, με τον Julien στο «Το κόκκινο και το μαύρο» ή τον Fabrice στο «Μοναστήρι της Πάρμας» του Σταντάλ. Ακόμη και ο φιλόδοξος Ραστινιάκ στον «Μπάρμπα Γκοριό» του Μπαλζάκ δεν είναι αδίστακτος. Ο Ντυρουά είναι η καρικατούρα τους. Τους επαρχιώτες γονείς του τους ανέχεται με συγκατάβαση, ενώ η συμβία του καθόλου. Η συμβία αυτή θα τον κερατώσει. Θα ανεχθεί το κεράτωμα προκειμένου να πάρει μια γερή κληρονομιά, θα κερατώσει το αφεντικό του φτιάχνοντάς τα με τη γυναίκα του, κ.λπ. κ.λπ.
Υπάρχει ένα πρόβλημα με τους ήρωες του νατουραλισμού. Δεν είναι καλοί, ούτε καν τραγικοί, για να μπορέσουμε να ταυτιστούμε μαζί τους και να τους συμπαθήσουμε. Μας προκαλούν την περιφρόνηση και τον αποτροπιασμό. Αλήθεια, πώς μπορούν να μας αρέσουν τα έργα του νατουραλισμού;
Για την «Νανά» και την «Τερέζα Ρακέν» του Ζολά δεν θυμάμαι. Να πω η λογοτεχνικότητα; Είναι πολύ αόριστο. Όμως για τον «Φιλαράκο» ξέρω. Είναι η σπαρταριστή σάτιρα (υπάρχει και αγέλαστη σάτιρα) με την οποία ο συγγραφέας αφηγείται τα επεισόδια. Ακόμη είναι το απέριττο ύφος, ένα ύφος που πραγματικά το ζήλεψα και πολύ θα ήθελα να μπορούσα να το μιμηθώ. Απέριττο και καίριο, και με πολύ χιούμορ. Κοντολογίς, πρόκειται για ένα από τα καλύτερα βιβλία που έχω διαβάσει ποτέ.