Δραματική ειρωνεία

Δραματική ειρωνεία

  Γράφοντας το ένα «θυμάμαι», θυμάμαι το άλλο. Συγκεκριμένα θυμάμαι ένα επεισόδιο που έχει να κάνει με ποδήλατα και που το ενέταξα στην πρώτη μορφή του διδακτορικού μου (το ξεκίνησα το 1993 και το υποστήριξα το 1996), σαν υποσημείωση την οποία στη συνέχεια παρέλειψα. Ήταν στη σελίδα 288, στη λέξη «παρατηρητή». Η όλη παράγραφος έχει ως εξής: 

  «Όπως επισημαίνει ο D. C. Muecke, η Ειρωνεία των γεγονότων (χωρίς είρωνα δηλαδή, παρά μόνο ειρωνικό παρατηρητή) βρίσκεται πιο κοντά στη δραματική ειρωνεία. Και η δραματική ειρωνεία των γεγονότων, αν θα μεταφραστεί σε κωμική ή τραγική, εξαρτάται εδώ από τον παρατηρητή».

  Και η υποσημείωση που παρέλειψα, και που είδα και έπαθα να τη βρω σε παμπάλαια back up:

  «Θα δώσω ένα προσωπικό παράδειγμα δραματικής ειρωνείας που με είχε απασχολήσει ως επεισόδιο μια εποχή.

  Ήμασταν τρεις φίλοι και κατεβαίναμε τρέχοντας την κατηφόρα του χωριού μας με τα ποδήλατά μας, μαθητές τρίτης Λυκείου. Οι δυο φίλοι μου [ο Θόδωρας ο Σφακιανάκης και ο Γιώργος ο Μαυρόματος, μπορώ να γράψω τώρα τα ονόματά τους] αρχίζουν χαριεντιζόμενοι να γρονθοκοπούνται, ενώ τρέχουν δίπλα δίπλα. Εγώ είμαι πίσω τους. Ξαφνικά βλέπω το «ποδαράκι» του ποδηλάτου του ενός να μπλέκεται με τον προφυλακτήρα του άλλου, ενώ αυτοί, χωρίς να το πάρουν χαμπάρι, συνεχίζουν να κτυπιούνται. Ήταν ζήτημα δευτερολέπτων να πέσουν κάτω. Η θέα αυτή μου προκάλεσε ακράτητα γέλια. Πράγματι σε λίγο είχαν σωριαστεί στη μέση του δρόμου. Το γέλιο μου αυτό με προβλημάτισε, και σωστά το απέδωσα στο γεγονός ότι εγώ ήξερα κάτι που εκείνοι αγνοούσαν, το ότι δηλαδή σε λίγο θα γκρεμοτσακίζονταν. Όταν αργότερα διδαχθήκαμε για την τραγική ειρωνεία, βρήκα ότι ταίριαζε σ’ αυτό το περιστατικό. Η πληροφόρηση στη δική μου περίπτωση ήταν μια πρόβλεψη. Όμως γιατί να γελάσω, αντί να κλάψω;

  Την απάντηση τη βρήκα τώρα που, διαβάζοντας μια βιβλιογραφία για τις ανάγκες αυτής της εργασίας, έπεσα πάνω σε μια ρήση του Walpole: «O κόσμος είναι κωμωδία για όσους σκέφτονται, τραγωδία για όσους αισθάνονται». Σίγουρα ανήκω σ’ αυτούς που σκέφτονται, και γι’ αυτό άλλωστε είμαι καλύτερος δοκιμιογράφος από λογοτέχνης. Μάλιστα, διαβάζοντας αυτή τη ρήση, ήλθε στο μυαλό μου μια ξεχασμένη ανάμνηση, από τα μαθητικά μου χρόνια. Θυμήθηκα πόσο εξοργιζόταν η παρέα μαζί μου που, όταν μας συνέβαινε τίποτα δυσάρεστο, η άμεση και αυθόρμητη αντίδρασή μου ήταν να σκάω στα γέλια».