Book review, movie criticism

Thursday, December 31, 2015

Woody Allen, Irrational man



Woody Allen, Irrational man (2015).

 Κάπου στην αρχή της ταινίας το άκουσα, και σταμάτησα για να το αναρτήσω στο facebook.
Ο καθηγητής της φιλοσοφίας Abe Lucas, υπερθεματίζοντας στην άποψη ενός φοιτητή ότι στον πραγματικό κόσμο δεν μπορούμε να αποφύγουμε το ψέμα όπως στον ιδανικό ηθικό κόσμο του Καντ όπου κυριαρχεί η κατηγορική προσταγή, λέει: «Αν οι ναζί έρχονταν σπίτι σου και εσύ έκρυβες την Άννα Φρανκ και την οικογένειά της και ρωτούσαν αν υπήρχε κανείς στη σοφίτα, θα έλεγες μήπως «Ναι, η οικογένεια Φρανκ είναι επάνω;». Πολύ αμφιβάλλω. Επειδή υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε ένα θεωρητικό κόσμο της ανόητης φιλοσοφίας (philosophy bullshit) και στην πραγματική ζωή· στην αληθινή, άγρια, άσχημη ζωή που περιλαμβάνει την απληστία, το μίσος και τη γενοκτονία. Θυμηθείτε, αν δεν είναι να μάθετε τίποτα άλλο από μένα, τουλάχιστον θα πρέπει να μάθετε ότι ένα μεγάλο μέρος της φιλοσοφίας είναι λεκτικός αυνανισμός (verbal masturbation)».
Πάρα πολύ μεγάλο μέρος, θα έλεγα. Την έχω κατεβάσει από το βάθρο όπου την είχα στήσει στα νιάτα μου.
Η φιλοσοφία για μένα είναι ποίηση ντυμένη με πρόζα. Ίσως γι’ αυτό μου αρέσει περισσότερο από την ποίηση. Πότε πότε επιστρέφω σ’ αυτήν, για να τη βαρεθώ όμως πολύ γρήγορα. Και οι «αλήθειες» της είναι απλά πιο κομψά διατυπωμένες από αυτές της θρησκείας. Αλλά μεγάλο το ζήτημα για να το συζητήσω εδώ.   
Για τη φιλοσοφία υπήρχαν δυο ατάκες, για τον Κίρκεγκορ και τον Σαρτρ, και δυο φορές αναφορά στον Χάιντεγκερ και τη σχέση του με τον ναζισμό. Όσο για το υπόλοιπο έργο, ήταν ένα αστυνομικό θρίλερ, στα πρότυπα του μυθιστορήματος του Ντοστογιέφσκι «Έγκλημα και τιμωρία».
Ο καθηγητής Έημπ, διαταραγμένος ψυχολογικά μετά την εγκατάλειψη της συζύγου του με τον καλύτερό του φίλο, τα φτιάχνει με μια συνάδελφό του αλλά και με μια φοιτήτριά του. Είναι σεξουαλικά ανίκανος εδώ και ένα χρόνο, και έχει χάσει κάθε ενδιαφέρον για τη ζωή. Κάποια στιγμή, καθισμένος με τη φοιτήτρια σε μια καφετέρια, ακούνε στο πίσω τραπέζι να μιλάνε για έναν διεφθαρμένο δικαστή που είναι έτοιμος να πάρει την επιμέλεια των παιδιών από τη γυναίκα και να τη δώσει στον άντρα της. Αποφασίζει να τον σκοτώσει. Θα προσφέρει μια υπηρεσία στην κοινωνία απαλλάσσοντάς την από ένα τέτοιο άτομο, και φυσικά στη γυναίκα, που ίσως καταφέρει να κρατήσει τα παιδιά της. Τον δηλητηριάζει. Το τέλειο έγκλημα. Μια και δεν έχει καμιά σχέση μαζί του, ποιος μπορεί να τον υποψιαστεί; Αμέσως ξαναβρίσκει το ενδιαφέρον του για τη ζωή, και επανέρχεται η σεξουαλική του ικανότητα.
Μέχρις εδώ όλα καλά. Είναι ο ιδανικός εγκληματίας για τον Νίτσε, που στέκεται στο ύψος της πράξης του. Όμως υπάρχουν επεισόδια που οδηγούν στη σταδιακή αποκάλυψη ότι αυτός είναι ο δολοφόνος. Και αυτός που το αποκαλύπτει δεν είναι άλλος από τη φοιτήτρια. Όταν η αστυνομία συλλαμβάνει ένα άλλο άτομο ως ένοχο, η φοιτήτρια τον πιέζει να παραδοθεί. Δεν μπορεί να αφήσει να καταδικαστεί ένας αθώος. Αυτός το υπόσχεται. Όμως δεν έχει σκοπό να το κάνει. Και σχεδιάζει να σκοτώσει το μοναδικό άτομο που ξέρει για την ενοχή του.
  Στο Match point ο δολοφόνος ξεφεύγει. Η ποιητική δικαιοσύνη πάει περίπατο. Εδώ όμως όχι. Σαν την Φραγκογιαννού του Παπαδιαμάντη ο Abe βρήκε το θάνατο «εις το ήμισυ του δρόμου, μεταξύ της θείας και της ανθρωπίνης δικαιοσύνης».
  Έχω ξαναγράψει ότι ο Woody Allen μου αρέσει στις κωμωδίες του. Όταν γυρίζει ταινίες με αστυνομική πλοκή, όχι και τόσο. Ειδικά αυτή η ταινία, με τα αλληλοαναιρούμενα μηνύματα, αν υπάρχουν και αυτά και δεν είναι απλώς απαραίτητα στοιχεία της πλοκής, δεν θα πω ότι μου άρεσε ιδιαίτερα. Αλλά Woody Allen είναι αυτός, μου άρεσε, αλλά είπαμε, όχι ιδιαίτερα.

No comments: