Dziga Vertov, Enthusiasm (Ενθουσιασμός-Η συμφωνία του Ντόνμπας, 1930)

Dziga Vertov, Enthusiasm (Ενθουσιασμός-Η συμφωνία του Ντόνμπας, 1930)

 

  Από σήμερα στην Αλκυονίδα.

  Πριν λίγες μέρες είδαμε τον «Άνθρωπο με την κινηματογραφική μηχανή» του Dziga Vertov. Σειρά έχει σήμερα ο «Ενθουσιασμός», η αμέσως επόμενη ταινία του, η οποία είναι ομιλούσα.

  Τρόπος του λέγειν. Παρά το ότι ακούμε ήχους και μουσικές, καθώς ο λόγος είναι ελάχιστος, κυρίως συνθήματα, η ταινία βρίσκεται στην παράδοση του βωβού κινηματογράφου. Και βέβαια διακρίνουμε την ποιητική του Βέρτοφ που είδαμε και στον «Άνθρωπο με την κινηματογραφική μηχανή»: γρήγορο ρυθμό με μικρά πλάνα, ενώ και στα λίγα μεγάλα που υπάρχουν βλέπουμε συνεχή κίνηση: παρελάσεις, σιδηροδρομικές άμαξες, βαγονέτα σε ανθρακωρυχεία, χοροί, κ.ά.

  Ήταν ευτυχής συγκυρία που ξαναδιάβασα μόλις πρόσφατα τη «Γλώσσα του κινηματογράφου» του Μαρσέλ Μαρτέν, γιατί στην ταινία είδα και αρκετές άλλες τεχνικές που περιγράφει ο Μαρτέν, με το μοντάζ, με τη μηχανή λήψης, με το φωτισμό, κ.λπ.

  Παρεμπιπτόντως, στην ανάρτηση που έκανα για το βιβλίο ένας φίλος άφησε σχόλιο στο facebook ότι πρόκειται για ευαγγέλιο. Πραγματικά, δεν νομίζω να υπάρχουν πάρα πολλά καινούρια πράγματα που έχουν γράψει μεταγενέστεροι συγγραφείς για τη γλώσσα του κινηματογράφου, που εγώ θα το έλεγα καλύτερα για τις κινηματογραφικές τεχνικές. Επειδή είναι εξαντλημένο (τελικά φίλος στο facebook μου άφησε σχόλιο ότι υπάρχουν ακόμη, αν δεν έχουν ήδη παρθεί, δυο αντίτυπα στην Πρωτοπορία), καλό θα ήταν να περάσει ένα νόμο το υπουργείο πολιτισμού, σε περίπτωση που ένα βιβλίο έχει εξαντληθεί και ο εκδοτικός οίκος δεν σκοπεύει να το επανεκδώσει, ή, προπαντός, όταν έχει κλείσει ο εκδοτικός οίκος, να έχει το δικαίωμα να το ψηφιοποιεί η εθνική βιβλιοθήκη και να το διαθέτει στο κοινό. Την ψηφιοποίηση όλων των βιβλίων, και όχι μόνο των εξαντλημένων, την έχει κάνει η εθνική βιβλιοθήκη της Νορβηγίας.

  Το έργο, επίσης ντοκιμαντέρ, μπορεί να χωριστεί σε τρία μέρη. Στο πρώτο βλέπουμε την θρησκοληψία και στη συνέχεια την μετατροπή των ναών σε άλλους χώρους. Ο σταυρός από τον τρούλο ρίχνεται κάτω και στη θέση του μπαίνει μια σημαία. Οι εικόνες απομακρύνονται από την εκκλησία. Ακούμε και το σλόγκαν: Ο αγώνας ενάντια στη θρησκεία είναι αγώνας για το μέλλον.

  Κούνα που τον κούναγε τον Βέρτοφ. Όταν ένας Βολταίρος δηλώνει «Ακόμα και αν δεν υπήρχε θεός θα έπρεπε να τον ανακαλύψουμε» καταλαβαίνει κανείς ότι το παιχνίδι είναι χαμένο.

  Το δεύτερο μέρος αναφέρεται στον αγώνα των εργατών του Ντόμπας, αλλά και εθελοντών, να ολοκληρώσουν το πενταετές πλάνο εξόρυξης άνθρακα μέσα σε τέσσερα χρόνια, μια και ήταν ολότελα απαραίτητος στη βιομηχανία και υπήρχε έλλειψη. Το τρίτο μέρος αναφέρεται στους αγρότες και στην προσπάθειά τους να ολοκληρώσουν το δικό τους πλάνο.

  Είναι ταινία προπαγάνδας ή διαφώτισης;

  Είναι μια ταινία ενθουσιασμού· ενθουσιασμένος ο τριανταπεντάχρονος Βέρτοφ με τον ενθουσιασμό των εργατών και των αγροτών με τον οποίο ανταποκρίθηκαν στο αίτημα για την πιο γρήγορη οικοδόμηση του σοσιαλισμού φτιάχνει μια ταινία-ποίημα που αξίζει να τη δείτε.