Λευτέρης Ξανθόπουλος, Ο δραπέτης (1991)

Λευτέρης Ξανθόπουλος, Ο δραπέτης (1991)

In memoriam (δις)

  Μετά το «Καλή πατρίδα σύντροφε» είπαμε να αποχαιρετήσουμε τον Λευτέρη Ξανθόπουλο που μας έφυγε στις 19 του Ιούνη με τον «Δραπέτη».

  Είναι γνωστό ότι η τηλεόραση κατάφερε αποφασιστικό πλήγμα στον κινηματογράφο τη δεκαετία του ’80, από το οποίο δεν έχει συνέλθει ολότελα. Έχει όμως κανείς αναλογισθεί το πλήγμα που κατάφερε ο κινηματογράφος στον Καραγκιόζη;

  Θυμάμαι την τελευταία φορά που ήλθε καραγκιοζοπαίχτης στο χωριό μου. Πρέπει να ήταν το καλοκαίρι του 1957, το αργότερο. Το επόμενο καλοκαίρι άνοιξε το σινε-Αστέρια, ο θερινός κινηματογράφος του χωριού μου.

  Πρόσφατα διάβασα ότι ο κινηματογράφος κατάφερε επίσης αποφασιστικό κτύπημα στο παραδοσιακό θέατρο του Ιράν, σε μας όμως δεν έχω εικόνα, κατά πόσο επηρέασε το θέατρό μας.

  Ο Κώστας Καζάκος είναι ένας παθιασμένος καραγκιοζοπαίχτης. Περιοδεύει την επαρχία τα καλοκαίρια. Έχει και δυο βοηθούς, τον Γιώργο Νινιό και τον Στράτο Τζώρτζογλου. Όμως οι καιροί έχουν αλλάξει. Ο κόσμος στρέφεται όλο και περισσότερο στον κινηματογράφο. Υπάρχουν περιοδεύοντες κινηματογραφιστές που γυρίζουν τα χωριά. Το χωριό μου είχε δυο, τον Νικολή τον Μουδάτσο, που σταμάτησε τις περιοδείες για να γίνει οπερατέρ στον κινηματογράφο του χωριού μου, και τον Αντώνη το Χαμηλό, που σε μια από τις περιοδείες του συνάντησε τη γυναίκα που θα γινόταν σύζυγός του.

  Κάθε καλοκαίρι και λιγότερα εισιτήρια. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ο ιδιοκτήτης της μάντρας όπου δίνει παραστάσεις στην πόλη του όταν επιστρέφει από την επαρχία μέχρι να πλακώσει ο χειμώνας, αποφασίσει να την πουλήσει για να κτισθεί στη θέση της κινηματογράφος.

  Είναι απελπισμένος. Όπως στον Άμλετ, εμφανίζεται το φάντασμα του πατέρα του, ακούει τις αγωνίες του και τον νουθετεί. Το φάντασμα αυτό είναι ο Θάνος Γραμμένος, το δεύτερο in memoriam (το frame), που έφυγε πέρυσι.

  Καταξιωμένος ηθοποιός, αποφάσισε να εγκαταλείψει το επάγγελμα και να ριχθεί στον εκδοτικό χώρο. Ήταν ο πρώτος εκδότης μου. Στον εκδοτικό του οίκο, τις εκδόσεις «Θυμάρι», εκδόθηκαν πέντε βιβλία μου, και πριν απ’ αυτά πέντε μεταφράσεις.

   Καταξιωμένοι σκηνοθέτες τον αγκάζαραν κατά καιρούς για σύντομες εμφανίσεις. Τον έχω δει σε ταινίες του Αγγελόπουλου, του Βούλγαρη, και δεν θυμάμαι ποιων άλλων.

   Η ταινία αυτή με γύρισε στα παιδικά μου χρόνια. Θυμάμαι τα παιδιά της έκτης δημοτικού που έδιναν παραστάσεις που θα τις ζήλευαν και φτασμένοι καραγκιοζοπαίχτες στο οικόπεδο δίπλα από το σπίτι του Γιάννη του Κατεργιαννάκη. Εμείς οι μικρότεροι είμασταν θεατές. Το εισιτήριο; Κουκιά ή αμύγδαλα, δεν θυμάμαι πόσα τον αριθμό. Για λεφτά, ούτε συζήτηση.

  Φτιάχναμε κι εμείς φιγούρες. Τις αγοράζαμε από το μπακάλικο του Γιακουμή, απ’ όπου αγοράζαμε και τα τεύχη του Καραγικόζη, και τις κολλάγαμε σε χαρτόνια.

  Πώς;

  Με uhu.

  Πλάκα κάνω, δεν μπορούσαμε να σπαταλήσουμε χρήματα και για την κόλλα.

  Φτιάχναμε κόλα από τη ρητίνη που έβγαζε ο κορμός της αμυγδαλιάς. Υπήρχαν αρκετές στα περιβόλια, αν και όχι τόσες όσες οι πορτοκαλιές. Βγάζαμε τους ρόζους ρητίνης, τους βάζαμε σε ένα κουτί και τους ζεσταίναμε. Το παχύρευστο υγρό που δημιουργούνταν ήταν η κόλλα με την οποία κολλάγαμε τις φιγούρες πάνω στο χαρτόνι.

  Και πώς τις κόβαμε;

  Παίρναμε ένα μεγάλο καρφί, και με ένα σφυρί κοπανάγαμε την άκρη του και γινόταν πλακωτή, όπως τα κατσαβίδια. Μετά βάζαμε το χαρτόνι πάνω σε μια τάβλα, και κτυπώντας το καρφί με το ίδιο σφυρί γύρω γύρω αποκόβαμε τη φιγούρα, την οποία προσαρμόζαμε κατόπιν στο ξύλο με το οποίο τη χειριζόμασταν.

  Είχα στήσει ένα μπερντέ κάτω από την πορτοκαλιά μας. Τον είχα στολίσει με μυρτιές. Όμως ήμουν μικρός, κάπου στις μεσαίες τάξεις του δημοτικού, και το σπίτι μας παράπαντα, στα περβόλια, έτσι οι μόνοι θεατές που είχα ήταν οι φίλοι μου και ένας πιτσιρικάς της γειτονιάς.

  Εξαιρετική ταινία, συμμετείχε στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών στο 44^ο φεστιβάλ Καννών. Το σενάριο το οποίο υπογράφει ο Λευτέρης Καπώνης και ο σκηνοθέτης είναι επίσης εξαιρετικό, και γι’ αυτό άλλωστε η ταινία διδάχτηκε σε σεμινάρια σεναρίου σε σχολές κινηματογράφου του Μονάχου και του Λονδίνου.

  Η σκηνή του ονείρου, στην οποία ο Καζάκος περπατάει μέσα στα νερά, σε ένα σχολείο-εκκλησία του οποίου έχει πέσει η σκεπή αλλά τα θρανία βρίσκονται στις θέσεις τους, είναι από τις κορυφαίες της ταινίας, όπως και η σκηνή στην οποία παίζουν υπό βροχή, αυτός και οι δυο βοηθοί του, με μόνο θεατή έναν πιτσιρικά που τον βοηθάει.

  Και τι εξαιρετικός ηθοποιός ο Κώστας Καζάκος!