Sun Jing, Peach blossom fan (桃花扇, 1963)

 

Sun Jing, Peach blossom fan (桃花扇, 1963)

 

  Πριν μιλήσω για την ταινία, καλύτερα να παραθέσω ένα απόσπασμα από το βιβλίο μου «Εισαγωγή στο θέατρο της Ιαπωνίας και της Κίνας».

  «Ήδη κατά τα χρόνια του τελευταίου μογγόλου αυτοκράτορα Shundi (1333-1368), αλλά κυρίως κάτω από την προστασία του πρώτου αυτοκράτορα της δυναστείας Ming (1368-1643), του Zhu Yuanzhang, το νότιο δράμα, με την ονομασία τώρα chuanqi (μετάδοση του θαυμαστού), όρος που στη δυναστεία Tang σήμαινε το μυθιστόρημα, γνώρισε μεγάλη δημοτικότητα, εκτοπίζοντας το βόρειο δράμα. Η θεματική του είναι κυρίως ρομαντικές ιστορίες αγάπης, συνήθως με ορφανούς ήρωες και ηρωίδες, που στο τέλος ξανασμίγουν σε μια μεγαλοπρεπή επανένωση (da tuanyuan) με την οποία κλείνει και το έργο.  Ελεύθερο από απαγορεύσεις και υπαγορεύσεις στο στυλ και τις συμβάσεις, αναπτύχθηκε απρόσκοπτα».

  Μια τέτοια ιστορία αγάπης έγραψε και ο Kong Shangren το 1699, με φόντο την κατάλυση της δυναστείας Ming από τους αλλοεθνείς Μαντσού (Μαντζουρία), που εγκαθίδρυσαν την δυναστεία Τσινγκ (Qing), την τελευταία δυναστεία, που έχει τον ίδιο τίτλο με την ταινία. Πάνω στο έργο του Kong Shangren, αλλά και την κινηματογραφική μεταφορά του από τον Ouyang Yuqian που έχει τίτλο «New Peach Blossom Fan (新桃花扇, 1935)» βασίζεται η ταινία του Sun Jing «Η βεντάλια με τον ανθό ροδακινιάς».

  O λόγιος Hou Fangyu ερωτεύεται την όμορφη δεκαεξάχρονη εταίρα Λι Σιαντζούν (Li Xianjun), την οποία μάλιστα έχει υιοθετήσει η πατρόνα του σπιτιού. Παντρεύονται. Όμως ο γάμος τους δεν είναι ανέφελος. Είναι η τελευταία χρονιά πριν την κατάρρευση της νότιας δυναστείας Ming και την εγκαθίδρυση σε ολόκληρη την Κίνα της δυναστείας Τσινγκ (1644-1912). Η διαφθορά και η ανικανότητα επικρατεί. Όμως κάποιοι θα αγωνιστούν στις δικές τους Θερμοπύλες ξέροντας ότι οι Qing θα διαβούνε.

  Ο Fangyu θα αναγκασθεί να φύγει. Απρόθυμα, όμως τον πιέζει η Σιαντζούν, πρέπει να σώσει τη ζωή του. Η ίδια για να αποφύγει έναν γάμο θα ορμήσει με το κεφάλι στον τοίχο, για να σκοτωθεί.

  Όμως δεν σκοτώνεται. Η βεντάλια που της έκανε δώρο ο Fangyu γράφοντας πάνω της ένα ποίημα θα πιτσιλιστεί με αίματα. Ένας ζωγράφος φίλος τους θα ζωγραφίσει πάνω της ένα κλαδί ροδακινιάς. Οι σταλαματιές το αίμα είναι τα λουλούδια του.

  Η αφηγηματική αναμονή είναι ότι θα συναντηθούν. Το ίδιο και το happy end.

  Όμως το τέλος δεν είναι καθόλου ευτυχισμένο. Ο Fangyu έχει γίνει αξιωματούχος των Qing. Η Σιαντζούν τον διώχνει με σκαιότητα, κομματιάζοντας την βεντάλια που της δώρισε.

  Ο Μάο Τσετούνγκ χαρακτήρισε το έργο σαν δηλητηριώδες αγριόχορτο. Αναρωτιέμαι ποιο ήταν το σκεπτικό του. Η Wang Dafeng και ο Feng Zhe που υποδύονται τους δυο κύριους χαρακτήρες δεν μπόρεσαν να εργαστούν ξανά ως ηθοποιοί, μετά από αυτό το χαρακτηρισμό της ταινίας από τον Μάο Τσετούνγκ.

  Το τέλος στο έργο του Kong Shangren είναι διαφορετικό. Οι δυο ερωτευμένοι δεν έχουν πού να καταφύγουν, με τη χώρα κατακτημένη από τους Μαντσού. Ένα ταοϊστικό μοναστήρι τους προσφέρει καταφύγιο. Θα γίνουν μοναχοί. Όμως με την πνευματική ζωή πρέπει να εγκαταλείψουν τις χαρές του έρωτα.  

  Φαίνεται ότι τα μοναστήρια ήταν όπως οι ναοί στην αρχαία Ελλάδα, πρόσφεραν καταφύγιο στους κυνηγημένους. Το είδαμε αυτό και σε μια ταινία wu xu (πολεμική). Την είχα δει πριν δεκαετίες, την έψαχνα για χρόνια, τη βρήκα τυχαία, την είδα, έγραψα γι’ αυτήν, και τώρα δεν μπορώ να βρω την ανάρτησή μου.

  Είδα την όπερα κουν τσου, εξέλιξη του chuanqi με το οποίο πρωτοπαίχτηκε το έργο του Kong Shangren, η οποία μου άρεσε περισσότερο, και όχι μόνο για το τέλος της, που δεν ήταν ακριβώς happy, σε αντίθεση με το τέλος της ταινίας, σίγουρα εμπνευσμένο από την κινηματογραφική μεταφορά του Ouyang Yuqian, της οποίας το τέλος είναι πατριωτικό, καταδικάζοντας τους συνεργάτες των γιαπωνέζων που τρία χρόνια πριν (1932) είχαν επιτεθεί στη Σαγκάη και είχαν καταλάβει την Μαντζουρία. Δυο χρόνια μετά το γύρισμα της ταινίας του (1937) ξέσπασε ο Σινο-ιαπωνικός πόλεμος που θα τερματιζόταν το 1945, με την ήττα της Ιαπωνίας στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

  Έλεγα να κάνω ξεχωριστή ανάρτηση για την κινηματογραφική μεταφορά της όπερας από τον Tian Qinxin το 2006, αλλά σκέφτηκα ότι θα ήταν καλύτερα να δώσω εδώ ένα απόσπασμά της που υπάρχει στο youtube.

  Πριν παραθέσω μια εκτενή περίληψη της πλοκής στα αγγλικά για την όπερα, η οποία, όπως είπαμε, διαφέρει στο τέλος από την ταινία, θα παραθέσουμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο μου για την όπερα κουντσού.    

  «Απ’ όλα όμως τα μουσικά στυλ αυτό που ξεχώρισε ιδιαίτερα είναι το kunqu, που και σήμερα ακόμη είναι πολύ δημοφιλές στην Κίνα. Τα όργανα που παίζονταν στις παραστάσεις του ήσαν το dizi, μια φλογέρα από μπαμπού ενός μέτρου με 8 ή 10 τρύπες [την είδαμε στην ταινία], που ήταν και το πιο σημαντικό, το sheng, ένα άλλο πνευστό όργανο από καλάμι ή μπαμπού, και το pipa, το λαούτο. Η μελωδία του είναι αργή, όπως και οι κινήσεις πάνω στη σκηνή, με μια πλοκή που διαθέτει ελάχιστη δράση. Η γλώσσα είναι κλασική, με πολλές ανεξήγητες λογοτεχνικές αναφορές, που το έκαναν δυσνόητο στον απλό λαό. Το συνολικό αποτέλεσμα είναι μια μελωδικότητα και μια λεπτότητα, που συχνά αγγίζει τα όρια της μελαγχολίας. Το kunqu έγινε γρήγορα γνωστό ως «κομψό δράμα», σε αντίθεση με το hua bu (λουλουδένιο δράμα) των μαζών, όρος που κάλυπτε όλα τα άλλα είδη δράματος εκτός από το kunqu.

  Ιδιαίτερα η γυναικεία λεπτότητα είναι ένα στοιχείο που ξεχωρίζει. Όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Cyril Birch, είτε είναι άνδρες είτε είναι γυναίκες αυτοί που παίζουν τους γυναικείους ρόλους στο kunqu, το δράμα της σχολής Kunshan, μέχρι σήμερα αντιγράφουν στο βάδισμά τους, τη στάση τους, τον τρόπο που κάθονται (στην άκρη της καρέκλας), ή ανοίγουν μια βεντάλια, ή σηκώνουν ένα φλιτζάνι, την εύθραυστη κομψότητα των γυναικών των μανδαρίνων, με τα δεμένα πόδια τους, τη λυγερή μέση τους και τα σφιχτοδεμένα στήθη τους (Cyril Birch, 1995, σελ. 18)».

  Το κουτσού άρεσε περισσότερο στη δασκάλα μου, την κα Yu, από την όπερα του Πεκίνου, που την έβρισκε πολύ φασαριόζικη.

  Ακούγοντας το θλιμμένο τραγούδι της Λι Σιαντζούν έκανα τη σκέψη ότι μοιάζει με αναφιλητό.

  Και τώρα η περίληψη:

  The Peach Blossom Fan takes the love story between the Revival Society poet Hou Fanyu and the beautiful river courtesan Li Xiangjun as its basis; but as a historical epic, it reflects the brief splendour and fall of the short-lived Southern Ming dynasty.
  In the illustrious mansions of old Nanjing, Hou Fangyu and Li Xiangjun have met and pledged their love. Meanwhile, the contemptible Ruan Dacheng, fallen from grace due to his association with the corrupt court eunuchs, is seeking to rehabilitate himself. Having found out that Hou Fangyu is pressed for money, he anonymously sends him a bridal trousseau for Li Xiangjun. In this way, he hopes to gain Hou's support and be introduced to Revival Society circles. Li sees through Ruan's ploy, however, and adamantly refuses the gift, thus incurring Ruan's emnity. Ultimately, this leads to him slanderously accusing Hou of secretly colluding to rebel against the throne. Panic-stricken, Hou is forced to flee Nanjing.
  The peasant armies having conquered Beijing, the Chongzhen Emperor, last ruler of the Ming Dynasty, ends his life by hanging on a hill in the Forbidden Palace. In Nanjing, Ruan Dacheng and Ma Shiying elevate a member of the imperial family, the prince of Fu, to the throne. With this, the Southern Ming Dynasty, an attempt to establish the remnants of the Ming in the south of China, has been founded. At the same time, Ma and Ruan plot to force Li Xiangjun to remarry their henchman, Prefect Tian. Li Xiangjun swears that she would rather die than submit. Indeed, knocking her head on the ground, she spatters a fan, Hou Fangyu's bethrothal gift, with her blood. With his brush, the painter Yang Wencong turns the bloodstains into flowers: The Peach Blossom Fan.
  The Manchu troops intruded into the South, and Shi Kefa himself alone could not saving the situation. The Manchu troops drove straight in and the Southern Ming dynasty was conquered and fallen.
  After many twists and turns, Hou Fangyu and Li Xiangjun are reunited. But with the nation in ruins, where is home? At last, the words of a Taoist priest free them from their human passions. The peach blossom fan is torn, and the erstwhile lovers don Taoist robes.