Ειρήνη Πούλου, Σκηνές πολέμου

Ειρήνη Πούλου, Σκηνές πολέμου, Χανιά 2022, εκδόσεις Πυξίδα, σελ. 41

 

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

 

  Τώρα συνειδητοποιώ γιατί η Ειρήνη δεν δημοσιεύει ένα βιβλίο κάθε δυο χρόνια, όπως λέγεται ότι πρέπει, για να μην σε ξεχνάνε οι αναγνώστες σου: δεν θέλει να επαναλαμβάνεται, όχι μόνο θεματικά και υφολογικά, αλλά και genre-ικά (δεν ξέρω πώς να το μεταφράσω ελληνικά): νουβέλα «Το εισιτήριο» που εκδόθηκε το 2012, «Θεατρικοί μονόλογοι» (το λέει ο τίτλος) που εκδόθηκαν το 2014, και διηγήματα οι «Ιστορίες με παράξενους νόμους» που εκδόθηκαν το 2016.

  Οι «Σκηνές πολέμου» είναι ποιήματα, που αγωνίζονται να ξεκολλήσουν από τον πεζό λόγο και από το θέατρο.

  Γιατί το λέω αυτό.

  Διότι οι περισσότεροι στίχοι εκτείνονται και σε δεύτερη γραμμή, διότι κάποια ποιήματα είναι αφηγηματικά κάτι που δεν συνηθίζεται τώρα πια στην ποίηση, διότι είναι πολυσέλιδα κάτι που επίσης σπανίζει στη σύγχρονη ποίηση και διότι κάποια ποιήματα έχουν διαλογικό χαρακτήρα.   

  Το αντιπολεμικό μήνυμα το αντιλαμβάνεται κανείς ήδη από τον τίτλο: «Σκηνές πολέμου».

  Το πρώτο ποίημα που δίνει τον τίτλο στη συλλογή έχει μια έξυπνη επινόηση. Στο ίδιο τοπίο, τρεις σκηνές.

  Το τοπίο: μια παραλία, σε έναν κόλπο.

  «Αεροπλανοφόρα εφοδιάζονται ανοικτά του κόλπου» (πόλεμος).

  «…οι γαλάζιες σημαίες αναρτημένες στη σειρά/ ψευδαίσθηση μιας γαλήνιας μέρας» (μπάνια).

  «Το κύμα θα ξεβράσει πάλι πρόσφυγες» (μετανάστες).

  Στον «Στρατιώτη» έχουμε την αποστροφή ενός στρατιώτη στον στρατιώτη του εχθρού.

 

Πόσο νέοι καταταχτήκαμε σε αντίπαλα στρατόπεδα…

Με ρούχα νεοσύλλεκτων μάθαμε να βγάζουμε άναρθρες

πολεμικές κραυγές…

ας παίξουμε με αξιοπρέπεια την τελευταία σκηνή πριν πέσει η

αυλαία…

Καλύτερα να κρατηθούμε εχθροί ως τέλος σε αντίπαλα

στρατόπεδα

παρά αιχμάλωτοι σε εκείνο το κενό θανάτου.

 

  Η «Κασσάνδρα», το τρίτο ποίημα της συλλογής, παραπέμπει με τον τίτλο του στην καταγγελία των πολέμων. Από αυτό θα παραθέσουμε δείγματα μέτρων που υπάρχουν διάσπαρτα στη συλλογή.

  «Ο ίδιος θεός που κρυφά τις σκιές μεγαλώνει τα βράδια (αμφίβραχυς)

  «να ρουφήξει σαν σφίγγα το νέκταρ (ανάπαιστος)

  «ποιος τη λευκή σαϊτιά στη δερμάτινη τσάντα (δάκτυλος)

  Τα τρίμετρα μέτρα που είδαμε να αφθονούν και στα δυο μυθιστορήματα του Δημήτρη Χατζή, τη «Φωτιά» και το «Διπλό βιβλίο», δίνουν ένα μουσικό κυματισμό στα ποιήματα.

  Μπορεί ένας στρατιωτικός να είναι «Προαγωγός»;

  Έτσι μας λέει η Ειρήνη, και νομίζω έχω διαβάσει σχετικά.

 

Επόμενη αποστολή μου να περάσω κρυφά τις χορεύτριες

μέσα στην απαγορευμένη πόλη του αυτοκράτορα.

Πίσω μου αυτές κοπάδι σιωπηλό ακολουθούσε πειθήνια

σαν να γνώριζαν

τον ακριβή προορισμό τους κι ας μην είχαμε μιλήσει ποτέ γι’

αυτόν.

Για μένα δεν σήμαιναν τίποτα παραπάνω από μια ακόμα

αποστολή που έπρεπε να φέρω σε πέρας.  

Οι οδηγίες ήταν σαφείς. Ως τα μεσάνυχτα έπρεπε να ήμασταν

μέσα.

 

  Στην «Άλωση» (ενδεικτικός και αυτός ο τίτλος) διαβάζουμε.

 

Κερδίζουν οι στρατηγοί μα ό,τι και να λένε

πάντα χασούρα έχουμε εμείς οι λαϊκοί, άδικα λέω χάνεται

μια γενιά…

 

  Στο «Ημερολόγιό» του ένας στρατιώτης καταλήγει:

 

Η καμένη σάρκα έχει σε όλες τις εποχές την ίδια μυρωδιά

μια βόμβα όταν πέφτει κάνει τον ίδιο θόρυβο και μια γυναίκα

βιάζεται με τον ίδιο τρόπο

σε όλες τις εποχές από έναν άντρα του είδους μου.

 

«Η βία είναι το βέλος που με ορμή ψάχνει το στόχο του» διαβάζουμε στην «Κλυταιμνήστρα», μια ωραία μεταφορά.

 

  Παραθέσαμε στίχους από κάθε ποίημα. Ας παραθέσουμε και από το τελευταίο, το «Φως».

 

Α! Μαρία στα μακριά σου τα μαλλιά πόσοι εραστές

μπλεχτήκαν.

Πόσοι για μια στιγμή δεν ένιωσαν μια ευτυχία…

 

  Ενώ ο εξαιρετικός ζωγράφος Νίκος Οικονομίδης «εικονογραφεί» ποιήματα εννέα ποιητών στο βιβλίο του «Στίχοι στο καβαλέτο» η Ειρήνη εικονογραφεί η ίδια τα δικά της ποιήματα με εξαιρετικούς πίνακες. Χρώματα με αποχρώσεις νερομπογιάς σχηματίζουν αντικείμενα που διατάσσονται μέσα σε τριγωνικά πλαίσια, οξυκόρυφα τα περισσότερα. Το θερμό κόκκινο νικά κατά κράτος το ψυχρό μπλε.

  Και ένας ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος που έπεσε στην αντίληψή μας:

Παίζουν με play station πολεμικά παιχνίδια (σελ. 31).

  Ειρήνη, ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδα τα ποιήματά σου.