Θόδωρος Γραμματάς, Ο Περσέας και η Ιδάλια στο θέατρο

Θόδωρος Γραμματάς, Ο Περσέας και η Ιδάλια στο θέατρο, Παπαζήσης 2024, σελ. 150

  20 Μαρτίου, ημέρα παιδικού θεάτρου

 

H κριτική αυτή δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

  Ο Θόδωρος Γραμματάς, ομότιμος καθηγητής θεατρολογίας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ, για πρώτη φορά γράφει ένα εκλαϊκευτικό έργο για το θέατρο, που απευθύνεται βασικά σε παιδιά. Του δίνει μάλιστα και μια θεατρική δομή, με τρία πρόσωπα. Ο εγγονός του Περσέας, η εγγονή του Ιδάλια, και ο ίδιος. Τα εγγόνια του του κάνουν ερωτήσεις για το θέατρο και αυτός απαντάει. Η θεατρικότητα της σύλληψης φαίνεται και από το ό,τι κάποιες φορές τα εγγόνια διαπληκτίζονται.

  Στο βιβλίο αυτό για παιδιά ο Γραμματάς λέει τα πάντα για το θέατρο, τα πάντα όλα. Αρχικά δίνει μια ιστορία του θεάτρου, και μετά μιλάει για τους συντελεστές μιας παράστασης. Στο τέλος τα παιδιά τον ρωτάνε πώς να κάνουν μια θεατρική παράσταση στο σχολείο. Αυτός τους λέει πώς γίνεται το στήσιμο μιας θεατρικής παράστασης, οπότε μπορούν και αυτά να κάνουν το ίδιο. Με τις ερωτήσεις τους βέβαια δίνει και κάποιες τροποποιητικές οδηγίες.

  Αλλά θα πούμε περισσότερα σχολιάζοντας αποσπάσματα.

  «-Περσέα, μην κάνεις χαζές ερωτήσεις, λέει η Ιδάλια. Η απάντηση είναι εύκολη. Γιατί νομίζουν ότι τα παιδιά είναι μικρά και δεν καταλαβαίνουν. Γι’ αυτό και προσπαθούν να κάνουν την παράσταση πιο απλή, αλλά πολλές φορές την κάνουν και πιο φτωχή και πρόχειρη. Ακόμα γιατί, όταν είναι μεγάλοι, άλλα είναι τα ενδιαφέροντα και οι γνώσεις κάποιων και άλλα κάποιων άλλων.

  -Μπράβο Ιδάλια, κάπως έτσι είναι τα πράγματα, λέει ο παππούς. Το θέαμα που παρουσιάζεται στη σκηνή πρέπει να είναι το ίδιο καλό και στις δυο περιπτώσεις» (σελ.97).

  Προς επίρρωση των παραπάνω.

  Ο γιος μου πηγαίνει στη Δευτέρα δημοτικού. Τον πηγαίνω σε μια παράσταση στο Ανοικτό Θέατρο το Γιώργου Μιχαηλίδη. Έπαιζαν το «Όνειρο καλοκαιρινής νύκτας». Ο γιος μου ενθουσιάστηκε τόσο με την παράσταση και μου είπε να πάμε να το ξαναδούμε. Δεν χρειάστηκε να με πιέσει, πήγαμε.

  Δεν ήταν βέβαια παράσταση για παιδιά, ήταν παράσταση για μεγάλους.

  «Συγκρούσεις υπάρχουν σε κάθε είδος έργου. Όμως διαφέρουν στην ένταση και τα αποτελέσματά τους. Μια απλή διαφωνία, ένας μικρός τσακωμός ανάμεσα σε δυο φίλους, ή ένα ζευγάρι, αποτελεί σύγκρουση. Αυτά όμως στην κωμωδία δίνονται με εύθυμη, χαλαρή μορφή, που προκαλεί γέλιο, αφού όλα τελειώνουν ευχάριστα» (σελ. 115).

  Στον προεπαναστατικό ιρανικό κινηματογράφο υπήρχε το είδος Luti, με τον καυγατζή ήρωα. Εκεί οι διαπληκτισμοί ήταν ο κανόνας, πολλοί συχνοί, και όχι μόνο λεκτικοί, έφταναν και σε χειροδικία. Φαίνεται αυτό αρέσει στους ιρανούς γιατί έμεινε και στον μετεπαναστατικό κινηματογράφο. Μόλις προχθές ανέβασα στο blog μου μια κριτική για μια ταινία, που είχε άφθονους τέτοιους διαπληκτισμούς, που προκαλούσαν γέλιο.

  «Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε, ότι το τι μου αρέσει και τι όχι είναι απόλυτα υποκειμενικό, όπως μας είπε πολλές φορές ο παππούς».

  Γράφω συχνά στις κινηματογραφικές κριτικές μου, σε υψηλό υφολογικό επίπεδο de gustibus non est disputandum, και αμέσως μετά, για τους μη λατινομαθείς, σε χαμηλό υφολογικό επίπεδο, περί ορέξεως κολοκυθόπιτα. Σαν παράδειγμα αναφέρω τον Σάμιουελ Τζόνσον, τον κορυφαίο Άγγλο βιβλιοκριτικό του 18^ου αιώνα, που έθαψε τα δυο αριστουργήματα του αιώνα, το «Τρίστραμ Σάντι» και τον «Τομ Τζόουνς».

  Για το παιδικό θέατρο:

  «…όλων των μορφών οι θεατρικές δραστηριότητες έχουν εξίσου μια καλλιτεχνική αλλά και μια παιδαγωγική αποστολή. Θέλουν να συγκινήσουν, να αρέσουν στους θεατές, ενώ την ίδια στιγμή σκοπεύουν να δώσουν κατάλληλες γνώσεις και εμπειρίες» (σελ. 143).

  Πολλοί έχουν καταφερθεί ενάντια στον διδακτισμό στην Τέχνη, αλλά δεν νομίζω να έχει καταφερθεί κανείς ενάντια στον διδακτισμό στο παιδικό θέατρο, από παιδιά για παιδιά.

  «Είναι η ευχάριστη, διασκεδαστική, αλλά και ταυτόχρονα παιδαγωγική συνεργασία  παιδιών-μαθητών με τους εκπαιδευτικούς της τάξης και όλου του σχολείου, που διαμορφώνει μια πιο στενή και ουσιαστική επαφή μεταξύ τους. Αυτό δε γίνεται, όταν καλείται κάποιος εξωτερικός επαγγελματίας να αναλάβει την παράσταση, όσο και αν το αποτέλεσμα είναι καλλιτεχνικά πιο καλό» (σελ. 145).

  Αυτό άντε να το πεις στα ιδιωτικά σχολεία, που παίρνουν πάντα επαγγελματίες για να δοθεί μια άριστη παράσταση και να εισπράξουν βραβεία σε διαγωνισμούς μαθητικού θεάτρου που θα λειτουργήσουν σαν διαφήμιση γι’ αυτά.

  Και θα ήθελα να κλείσω με κάτι πολύ σημαντικό. Αυτό το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά όπως μπορεί να υποθέσεις κανείς, αλλά και σε μεγάλους. Μέσα από τον διάλογο αυτό σε ένα βιβλίο 150 σελίδων, με πολύ πλούσια εικονογράφηση, μαθαίνει κανείς τα πάντα για το θέατρο με ένα πολύ απλό, εκλαϊκευτικό τρόπο.

  Ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδο, αν και είμαστε σίγουροι γι’ αυτό.